Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Gökyüzünün Renkleri: Gökyüzü Neden Mavi? Gün Batımında Neden Kırmızı Olur?

Gökyüzündeki Muhteşem Renkler Nasıl Oluşur?

Gökyüzünün Renkleri: Gökyüzü Neden Mavi? Gün Batımında Neden Kırmızı Olur? PxHere
5 dakika
37,609
Tüm Reklamları Kapat

Gökyüzü, romantik bulduğumuz pek çok bilimsel olayın gerçekleştiği güzel kubbemiz. Gökyüzünün gecesi aylı yıldızlı başka güzel, gündüzü rengarenk bir başka güzeldir. Herkesin bir gökyüzü merakı ve sevdası vardır. Gün batımında veya gün doğumunda oluşan renklere hayran olmayan var mıdır acaba ya da gökkuşağı görünce sevinmeyen!

Yaşam kaynağımız Güneş’in yaydığı ışınlar atmosfere girer ve bazı engellerle karşılaşır. Bu ışınların bir kısmı bu engeller tarafından absorbe olur, bir kısmı saçılır, bir kısmı da yansır. Atmosfere girdiğinde beyaz renkli olan güneş ışınları gözümüze başka başka renklerde görünür. Peki nedir bu engeller? Atmosferde su buharı molekülleri (H2O), hava molekülleri (Havanın yaklaşık %78’i azot gazı, yaklaşık %20’si oksijen gazı, geri kalanı da argon başta olmak üzere diğer asal gazlar ve karbondioksittir.), ozon gazı ve havada her zaman bulunmayan ve oranları bölgeden bölgeye değişen kirletici gazlar bulunur.

Tüm Reklamları Kapat

Gün batımında oluşan renkler...
Gün batımında oluşan renkler...
Meltem Çetin Sever

Gökyüzü Neden Mavidir?

Güneş ışığı atmosfere girdiğinde saçılan ışınların dalga boyları farklı farklıdır. Bu farklılık saçılma anında farklı renklerin oluşmasını sağlar. Kısa dalga boylu ışınlar mor, mavi ve yeşil renkler olarak; uzun dalga boylu ışınlar ise sarı, turuncu ve kırmızı renkler olarak saçılır. Fakat kısa dalga boylu ışınlar daha fazla saçılır.

Saçılmayı, gökyüzünü "fırçayla boyama" gibi düşünebilirsiniz. Daha çok saçılan renkler, gökyüzünde daha çok alanda etkili olarak baskın renk olmaktadır. Güneşten gelen kısa dalga boylu, dolayısıyla daha çok saçılan ışınların büyük bir kısmı mavidir, bu yüzden gökyüzünü mavi görürüz.

Tüm Reklamları Kapat

Neden Mor Değil de Mavi?

Aklınıza takılabilir: Mor, maviden de çok saçılmaktadır; neden gökyüzü mor değil de mavi? İzah edelim:

Işık saçılması gökyüzünün rengi ardındaki en önemli açıklama olsa da, işin bir de bizler tarafından nasıl algılandığı boyutu vardır. İnsan gözünün en hassas olduğu renklerin dalga boyu 380-740 nanometre arasıdır. Bahsettiğimiz gibi, Güneş'ten gelen ışınların büyük bir çoğunluğu, 400 nanometre civarındaki mor ile 450 nanometre civarındaki mavi renklerdir. Ortalama bir insanın retinasında düşük ışığa duyarlı 10 milyon adet çubuk hücresi ve renge duyarlı 5 milyon adet koni hücresi bulunmaktadır. Bu koniler uzun, orta ve kısa olmak üzere üç farklı dalga boyuna özelleşmişlerdir ve her bir koni hücresi, kendine özgü ayrı bir dalga boyuna duyarlıdır.

Dahası, bu dalga boyu aralıklarında da her bir değere eşit derecede duyarlı değildirler. Örneğin uzun dalga boyuna duyarlı koni hücrelerinin en hassas olduğu dalga boyu 570 nanometredir (sarı). Orta konilerin hassaslığının doruk noktası 543 nanometredir (yeşil); kısalar ise 442 nanometrede (mavi-mor) doruğa ulaşır. Fakat bu koniler sadece bu doruk noktalarına duyarlı değildir; oldukça geniş bir aralığa sahiptirler; öyle ki, bir koni hücresinin hassasiyet genişliği, bir diğeri ile üst üste binmektedir.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Koni hücrelerinde görülen bu "üst üste binme" nedeniyle iki ayrı renk karışımı, beyinde aynı sinyalin oluşmasına neden olabilir. Bu tarz dalga boylarına metamer adı verilmektedir. Zaten bu sayede kırmızı ve yeşil dalga boyları aynı anda gözümüze geldiğinde bunları sarı olarak algılarız; çünkü tek başına sarı dalgaboyu ile ayırt edemeyiz.

İşte mavi ile beyaz renklerin aynı anda gelmesi ile mavi ve morun aynı anda gelmesi, beynimizde aynı tepkiyi yaratmaktadır. Dolayısıyla gökyüzüne baktığımızda, aslen gözümüze mavi ve mor dalga boyları giriyor olsa da, beynimiz bunları mavi ve beyaz olarak yorumlar. Bu nedenle de gökyüzünü mor değil, mavi olarak görürüz.

Bu, şu anlama gelmektedir: Koni hücreleri farklı dalga boylarına hassas olacak biçimde evrimleşmiş diğer hayvan türleri, gökyüzüne baktıklarında bizden daha farklı renkler görmektedir!

Gün Doğumu ve Batımındaki Kırmızımsı Renkler Nasıl Oluşur?

Güneş ışınları gün doğumu ve gün batımına yakın, atmosfere daha dar bir açıyla girerler. Bu açıdan kaynaklı ışınlar atmosferde daha çok yol alır. Bu sırada kısa dalga boylu ışınların çoğu saçılır ve bize daha uzun dalga boylu ışınlar ulaşır. Bu ışınlar da kırmızı, turuncu ve sarı olanlardır. Eğer atmosferde hava moleküllerinden daha büyük olan parçacıklar varsa sarı renkli ışınlar da saçılır ve geriye kırmızı ve turuncu renkli ışınlar kalır, dolayısıyla gün batımını turuncu-kırmızı renkli görürüz.

Gökkuşağı Nasıl Oluşur?

Atmosfere giren güneş ışınları yağmur damlalarının içinden geçerken hızları yavaşlar. Bu ışınların bir kısmı damlanın içinde kırılarak yansır, bir kısmı da damlanın içinden geçer. Yansıyan ışınlar bir uçta kırmızı diğer uçta mor olmak üzere bir yelpazeye ayrılır ve gökkuşağı oluşur. Gökkuşağındaki renkler dıştan içe kırmızı, turuncu, sarı, yeşil, mavi, lacivert, mor şeklinde sıralanır.

Tüm Reklamları Kapat

İngiltere'nin Derby şehrinde gözlemlenen gökkuşağı...
İngiltere'nin Derby şehrinde gözlemlenen gökkuşağı...
Meltem Çetin Sever

Yağmur yağmadığı zamanlarda da bazen gökkuşağını bulutların üzerinde görürüz. Bulutların sıvı ya da katı su moleküllerinden oluştuğunu biliyoruz. Güneş ışınları damlacıklara ya da kristallere çarparak kırılır ve saçılır. Bu da gökkuşağı bulutlarının oluşmasını sağlar.

Yağmursuz bir günde oluşan gök kuşağı.
Yağmursuz bir günde oluşan gök kuşağı.
Meltem Çetin Sever

Tüm bunlar, akıllara Carl Sagan'ın meşhur sözünü getiriyor:

“Bazen bilim insanlarının romantik olmadıkları, bir şeyin nedenini anlama tutkularının hayatın güzelliğini ve gizemini yok ettiği söylenir. Ama evrendeki her şeyin gerçekte nasıl işlediğini anlamak heyecan verici değil mi? Beyaz ışığın bütün renklerden oluştuğunu anlamak, ışığın dalga boyunu algılama şeklimizin rengi oluşturduğunu anlamak, şeffaf olan havanın ışığı yansıttığını, ışığı yansıttığından dolayı dalgaları ayrıştırdığını anlamak ve günbatımının kırmızı olmasının nedeni ile gökyüzünün mavi olmasının nedeninin aynı olduğunu anlamak? Günbatımı hakkında ufak birkaç bir şey bilmek, onun romantikliğini bozmaz.”
“Bazen bilim insanlarının romantik olmadıkları, bir şeyin nedenini anlama tutkularının hayatın güzelliğini ve gizemini yok ettiği söylenir. Ama evrendeki her şeyin gerçekte nasıl işlediğini anlamak heyecan verici değil mi? Beyaz ışığın bütün renklerden oluştuğunu anlamak, ışığın dalga boyunu algılama şeklimizin rengi oluşturduğunu anlamak, şeffaf olan havanın ışığı yansıttığını, ışığı yansıttığından dolayı dalgaları ayrıştırdığını anlamak ve günbatımının kırmızı olmasının nedeni ile gökyüzünün mavi olmasının nedeninin aynı olduğunu anlamak? Günbatımı hakkında ufak birkaç bir şey bilmek, onun romantikliğini bozmaz.”
Carl Sagan (1934-1996)
Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
30
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

İçerikle İlgili Sorular
Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 26
  • Bilim Budur! 12
  • Muhteşem! 10
  • Merak Uyandırıcı! 9
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 8
  • İnanılmaz 5
  • Umut Verici! 5
  • Güldürdü 3
  • Üzücü! 3
  • Grrr... *@$# 3
  • İğrenç! 3
  • Korkutucu! 1
Kaynaklar ve İleri Okuma
  • K. Koçak. Atmosfer Optiği. (23 Temmuz 2019). Alındığı Tarih: 23 Temmuz 2019. Alındığı Yer: İTÜ | Arşiv Bağlantısı
  • S. F. Corfidi. The Colors Of Sunset And Twilight. (1 Eylül 2014). Alındığı Tarih: 23 Temmuz 2019. Alındığı Yer: NOAA | Arşiv Bağlantısı
  • M. Schirber. Blue Skies Only In The Eye Of The Beholder. (19 Temmuz 2005). Alındığı Tarih: 23 Temmuz 2019. Alındığı Yer: LiveScience | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 19/03/2024 07:27:55 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/2990

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Bellek
Genel Görelilik
Maske Takmak
İklim Değişikliği
Bilim İnsanları
Kök Hücre
Antibiyotik
Mers
Araştırmacılar
Nükleer Enerji
Evrim Ağacı
Böcek Bilimi
Çekirdek
Siyah
Avcı
Temel
Gıda Güvenliği
Uterus
Çevre
Amerika Birleşik Devletleri
Çiçek
Film
Karar Verme
Kuş
Demir
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Kafana takılan neler var?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
M. Ç. Sever, et al. Gökyüzünün Renkleri: Gökyüzü Neden Mavi? Gün Batımında Neden Kırmızı Olur?. (23 Şubat 2018). Alındığı Tarih: 19 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/2990
Sever, M. Ç., Şahin, D. (2018, February 23). Gökyüzünün Renkleri: Gökyüzü Neden Mavi? Gün Batımında Neden Kırmızı Olur?. Evrim Ağacı. Retrieved March 19, 2024. from https://evrimagaci.org/s/2990
M. Ç. Sever, et al. “Gökyüzünün Renkleri: Gökyüzü Neden Mavi? Gün Batımında Neden Kırmızı Olur?.” Edited by Damla Şahin. Evrim Ağacı, 23 Feb. 2018, https://evrimagaci.org/s/2990.
Sever, Meltem Çetin. Şahin, Damla. “Gökyüzünün Renkleri: Gökyüzü Neden Mavi? Gün Batımında Neden Kırmızı Olur?.” Edited by Damla Şahin. Evrim Ağacı, February 23, 2018. https://evrimagaci.org/s/2990.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close