Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Gizli Hastalık Emarelerini Çok Hızlı Bir Şekilde Tespit Edebiliyoruz; Tanımadığımız İnsanların Yüzlerinde Bile!

Bu yüzlerden hangisi hasta bir insana ait dersiniz?

Gizli Hastalık Emarelerini Çok Hızlı Bir Şekilde Tespit Edebiliyoruz; Tanımadığımız İnsanların Yüzlerinde Bile! J. Axelsson, et al.
8'i kadın, 16 bireyin 2'şer defa fotoğraflanması sonucu elde edilen bir ortalama görüntü. 16 yüz, tek bir yüze indirgenmiştir. Soldaki mi (A), yoksa sağdaki mi (B) hasta bir yüze aittir?
4 dakika
25,784
Tarihi Geçmiş Haber

Bu haber 3 yıl öncesine aittir. Haber güncelliğini yitirmiş olabilir; ancak arşivsel değeri ve bilimsel gelişme/ilerleme anlamındaki önemi dolayısıyla yayında tutulmaktadır. Ayrıca konuyla ilgili gelişmeler yaşandıkça bu içerik de güncellenebilir.

Tüm Reklamları Kapat

İnsanlar, diğer insanların yüzlerinde enfeksiyon izlerini tespit etmek konusunda sıra dışı bir yeteneğe sahipler; hasta olan kişiler, hastalığın çok erken evrelerinde olsalar bile!

"Yapma ya!" diyerek bunun bariz bir şey olduğunu düşünebilirsiniz. Nihayetinde kim grip olan birinin kırmızı burnunu ayırt edemez ki? Ama İsveç'teki Karolinska Enstitüsü'nden John Axelsson ve ekip arkadaşlarının yaptığı çalışmaya göre, burada sözünü ettiğimiz şey, bundan çok daha hassas bir beceri. Hatta bizim hasta yüzleri tespit etme konusundaki becerimiz o kadar hassas ki, bazı insanlar diğerlerinin hasta olduğunu, o kişinin kendisi fark etmeden bile tespit ediyor olabilir!

Tüm Reklamları Kapat

İnsanların çekiciliği, güvenilirliği, baskınlığı ve temel duyguları yüzlerden okuyabildiği zaten bilinen bir gerçek. Dolayısıyla hastalığı tespit edebilmemiz de çok şaşırtıcı değil.

Basit bir deneyde, Axelsson ve arkadaşları sağlıklı gönüllülerin bazılarının vücutlarına plasebo, diğerlerinin vücutlarına lipopolisakkarit (LPS) enjekte ettiler. LPS, vücutta enflamasyon stres tepkisini tetikleyen bir endotoksindir. Yani hasta olmaya karşı verdiğimiz fiziksel tepkiyi tetikler. Araştırmacılar, her bir kişinin enjeksiyondan ve enflamasyon tepkisini doğrulayan kan testi sonuçlarından 2 saat sonra fotoğraflarını çektiler.

Tüm Reklamları Kapat

Sonrasında, yepyeni bir gözlemci grubu laboratuvara getirildi ve fotoğrafları incelemeleri istendi. İlk deneyde gözlemcilerden, fotoğraftaki kişinin hasta olup olmadığını belirlemeleri istendi. 0'dan 1'e kadar olan bir skalada, 0.5'lik başarı oranı tamamen şans eseri iken, gözlemciler 0.62 puan aldılar. Yani hasta kişiyi ilk bakışta tespit etmeleri tamamen tesadüf eseri değildi. İkinci deneyde ise gözlemcilerden, fotoğraftaki kişinin hasta olduğunu anlamalarını sağlayan işaretleri belirtmeleri istendi.

Cevaplarına bakacak olursak, LPS enjeksiyonu alan kişilerin daha soluk dudakları ve derisi vardı, yüzleri daha şişkindi, ağızlarının kenarları daha fazla çökmüştü, göz kapakları daha çöküktü, gözleri daha kırmızıydı ve derileri daha az parlaktı. Tüm bu göstergeler arasından soluk dudaklar, hastalığın en bariz belirtisiydi. Araştırma sonuçları Proceedings of the Royal Society B dergisinde yayınlandı.[1]

Örtük İpuçları

Evrimsel açıdan bakacak olursak, hasta kişileri tespit edip onlardan uzak durmak temel bir savunma güdüsüdür. Güçlü koku duyuları olan hayvanlar, hastalığın idrar ve dışkıdaki izlerini koklama lüksüne sahiplerdir. Her ne kadar insanların da hasta bir kişiyi koklayabildiğine dair izler bulunsa da, bizlerin görsel tanı becerileri burunlarımızdan çok daha başarılı olabilir.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Unutmayın ki bu deneydeki insanlar, enjeksiyondan sonraki birkaç saat içinde bile enfeksiyonu tespit edebiliyorlardı. Bu durum, insanların yüzündeki en belirsiz hastalık emarelerini bile tespit edebildiğimizi gösteriyor. Yani hastalığın en berbat, en alçak, en hırıltılı semptomları çıkmadan çok önce... Bu erken tespit becerisi çok önemli, çünkü insanlar hastalığın erken evrelerinde en bulaşıcı oluyorlar; yani sağı solu bakteri ve virüslerden arındırma çabalarına girişmeden günler, hatta haftalar önce... Bu nedenle yüzde meydana gelen değişimlere olan hassaslığımız, o insanlardan erkenden uzak durmamızı sağlıyor olabilir.

Ama şunu da söylemek gerekiyor: 0.62'lik isabet oranı, tesadüf eseri tahmin etmekten iyi olsa da, araştırmacıları etkileyecek kadar yüksek de bir oran değil. Ancak gözlemcilerin sadece birkaç saniyeliğine baktıkları ve daha önceden hiç tanımadıkları kişilere ait fotoğraflardan yola çıkarak tahminde bulundukları düşünülecek olursa, bu başarı oranı hiç de beklenmedik değildir.

Gerçekte insanlar, önceden tanıdıkları ve sağlıklı oldukları dönemdeki yüzlerine aşina oldukları kişilerin yüzlerinde meydana gelen hastalık emarelerini çok daha kolay algılıyor olabilir. Araştırmacılar, şöyle yazıyorlar:

Bu isabet oranının, özellikle de öğrenme yoluyla nasıl arttırılabileceğine ve bu tespit becerisinin tüm hastalıklar ve etnik gruplar için aynı olup olmadığına yönelik daha fazla araştırma gerekmektedir.

Gelecekte araştırmacılar, yüzdeki emareleri belirli hastalıklara özgü bir şekilde daraltarak ve tüm hastalıklar için geçerli olan emareleri tespit ederek araştırmalarını genişletmek istiyorlar. Örneğin hasta insanlarla yorgun insanların yüzlerinde yaşanan değişimlerin büyük bir kısmı ortaktır. Bu nedenle yeni sorular da doğuyor: Belirli hastalıklar, insan yüzünün özelliklerini belirli şekillerde değiştiriyor mu? Yüz tanımlama konusunda deneyimli olan sağlık personeli, hasta insanları tespit etmek konusunda daha başarılı mı?

Bir hastalık ne kadar erken tespit edilirse, o kadar kolay kontrol altına alınabilir. Buradan yola çıkarak, konuyu daha da genişletmek mümkündür: Eğer araştırmacılar hasta bir yüze ait tüm nüansları tespit edebilirlerse, yüz tanıma özelliği olan bir cep telefonu uygulaması yardımıyla hızlıca check-up yapmamız mümkün olabilir.

Tüm Reklamları Kapat

Şimdilik teoride olan bu teknoloji bir gün gerçek olursa, okula gitmek istemeyen çocuklar, termometreyi bir lambaya yanaştırarak ebeveynlerini kandırma ihtimalini unutabilirler. Anne babaların yapacağı tek şey, cep telefonlarını çıkartıp, çocuklarının bir fotoğrafını çekerek gerçekten hasta olup olmadıklarını anlayabilirler.

Ve en tepedeki fotoğrafta hangi yüzün hasta (LPS enjeksiyonu yapılmış) insana ait olduğunu merak ediyorsanız: Cevap, A şıkkıydı. Doğru bildiniz mi?

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
62
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

İçerikle İlgili Sorular
Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • İnanılmaz 30
  • Tebrikler! 23
  • Merak Uyandırıcı! 11
  • Bilim Budur! 6
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 6
  • Umut Verici! 4
  • Muhteşem! 3
  • Üzücü! 1
  • Grrr... *@$# 1
  • Güldürdü 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  1. Çeviri Kaynağı: Discover Magazine | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 29/03/2024 08:02:57 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/9475

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Hızlı
Gezegen
Egzersiz
Yangın
Kuantum Fiziği
Diyet
Mavi
Antibiyotik
Balina
Evrim Tarihi
Genetik Değişim
İngiltere
Şiddet
Tür
Türlerin Kökeni
Hayatta Kalma
Gebelik
Doğal
Biyocoğrafya
Radyoaktif
Oyun
Astrofizik
Buz
İyi
Damar
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
C. Engelking, et al. Gizli Hastalık Emarelerini Çok Hızlı Bir Şekilde Tespit Edebiliyoruz; Tanımadığımız İnsanların Yüzlerinde Bile!. (24 Ekim 2020). Alındığı Tarih: 29 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/9475
Engelking, C., Bakırcı, Ç. M. (2020, October 24). Gizli Hastalık Emarelerini Çok Hızlı Bir Şekilde Tespit Edebiliyoruz; Tanımadığımız İnsanların Yüzlerinde Bile!. Evrim Ağacı. Retrieved March 29, 2024. from https://evrimagaci.org/s/9475
C. Engelking, et al. “Gizli Hastalık Emarelerini Çok Hızlı Bir Şekilde Tespit Edebiliyoruz; Tanımadığımız İnsanların Yüzlerinde Bile!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Translated by Çağrı Mert Bakırcı, Evrim Ağacı, 24 Oct. 2020, https://evrimagaci.org/s/9475.
Engelking, Carl. Bakırcı, Çağrı Mert. “Gizli Hastalık Emarelerini Çok Hızlı Bir Şekilde Tespit Edebiliyoruz; Tanımadığımız İnsanların Yüzlerinde Bile!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Translated by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, October 24, 2020. https://evrimagaci.org/s/9475.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close