Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Geri Evrim (Tersine Evrim, Devolusyon): Evrimsel Sürecin Atasal Formlara U-Dönüşü!

Geri Evrim (Tersine Evrim, Devolusyon): Evrimsel Sürecin Atasal Formlara U-Dönüşü! 4K Wallpapers
4 dakika
12,995
Podcast
6:51
Akın Karahasan
Seslendiren
50
  • İndir
  • Dış Sitelerde Paylaş
Tüm Reklamları Kapat

Evrimsel biyolojiyle ilgili en sık duyduğumuz esprilerden birisi “Maymundan mı geldik bilmiyorum ama maymuna gittiğimiz doğru.” lafıdır. Çok tekrar edildiği için komedi değerini yitirmiş olan bu cümle, bilimde en gereksiz gibi gözüken şeylerin bile arkasından ilginç şeyler çıkabileceğini göstermektedir. Gerçekten de, geri evrim (tersine evrim, İng: devolution) kavramı, evrimsel biyolojinin oldukça tartışmalı ama bir o kadar da ilgi çekici alanlarından birisidir. 

Geri evrim denince aklınıza insan gibi bir canlının, maymun gibi daha atasal bir forma evrimleşmesi gelmemelidir. Benzer şekilde, son derece lakayıt bir şekilde, belirli fiziksel özelliklere sahip kişilerin "Bakın, bu adam bildiğiniz maymun." tarzı yakıştırmalar da geri evrim ile ilgili değildir. Keza, bir canlının, örneğin karasal bir canlının, bir kasedin geri sarılmasında görüleceği gibi, kolları bacakları kısalarak yok olması gibi de düşünülmemelidir.

Tüm Reklamları Kapat

Evrimde bu şekilde zamanın geri sarılması gibi bir olay söz konusu değildir. Böyle bir evrimsel değişim asla gözlenmemiştir, bunun olabileceğine dair herhangi bir veri bulunmamaktadır ve elimizde böyle bir evrimi gösteren tek bir örnek dahi bulunmamaktadır.

Ancak bir canlının bütün özellikleri bakımından değil de, spesifik bir veya birkaç özelliği düzeyinde bakıldığında, atalardan torunlara evrimleştiğini bildiğimiz bazı özelliklerin, tekrardan atasal formlara (veya benzerlerine) evrimleşebildiklerini görmek mümkündür. Örneğin kurbağaların neredeyse tamamı, milyonlarca yıl içerisinde üst çenelerindeki dişleri yitirmiştir. Ancak günümüzde tespit edilen yeni kurbağa türlerinde, bu atasal dişlerin yeniden evrimleştiği görülmektedir. Bu, geri evrimin en tipik örneklerinden birisidir.

Tüm Reklamları Kapat

Geri evrim sürecini “zamanın geriye sarılması” olarak hayal etmek hatalıdır. Yani örneğin kıllarını nesiller içerisinde yitirmiş bir türün bire bir aynı şekilde kıllarını geri kazandığını hayal etmek sizi yanlış yönlendirebilir. Geri evrimde olan, teybin geri sarılması değildir. Evrimin oku, zamanın okuyla aynı yöndedir: Her zaman ileriye doğru akar. Çünkü evrim, tanımı gereği “popülasyonların zaman içerisinde genetik dağılımlarının değişmesi”dir. Tanım içerisinde geçen “zaman içerisinde” kalıbı, evrimin zamanda ileriye doğru olmasını zorunlu kılmaktadır. Dolayısıyla evrimsel bir değişimin analizi de, zamanın daima ileriye aktığı gerçeği unutulmaksızın yapılmalıdır. 

Bu durumda karşımıza çıkan vaziyet, aslında oldukça anlaşılırdır: Doğada kimi zaman bazı çevresel şartlar, eskiden oldukları konuma dönebilirler. Örneğin buzullar altında kalan bir coğrafya tekrardan, eskiden olduğu gibi yeşillenebilir. Çevreyi sadece iklim açısından düşünmek de şart değildir. Örneğin bir avcı, belli bir coğrafyada yok olduktan sonra, göçler dolayısıyla yeniden ortaya çıkabilir. Bu değişimler, milyonlarca yıla yayılmış süreçler olabilir. İşte bu durumda, değişen ortam şartlarına uyum sağlayan canlılar, ortam şartlarının eskisine dönmesiyle atasal formlarına geri evrimleşebilirler.

Bu tür bir evrimde en sık düşülen hatalardan birisi, bu tür bir geri evrimin topyekün olacağı sanrısıdır. Yani bir X türü, Y türüne evrimleştikten sonra çevre şartlarının eski haline dönmesiyle tekrardan ve bire bir X türüne evrimleşebileceğini düşünmektir. Bu büyük bir hatadır, çünkü evrim aşırı fazla sayıda değişkenden etkilenen, çok bilinmeyenli, karmakarışık bir denklemdir. Bu denklemde bütün parametrelerin bire bir eskiye dönmesi pratik olarak imkansızdır. Bu istatistiki imkansızlığıa Dollo Yasası denmektedir. Dollo Yasası ile ilgili daha fazla bilgiyi buradan alabilirsiniz. Ancak bazı parametreler, bazı değişkenlerin atasal formların adapte olduğu hale dönmesi sonucunda, eski hallerini alabilirler. İşte bu, geri evrimdir.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Geri evrimin bir diğer örneğini, ev tozu akarları olarak bilinen canlılarda görmekteyiz. Michigan Üniversitesinden araştırmacılar, çok geniş kapsamlı DNA dizileme yöntemleri kullanarak Psoroptidia ailesine ait ev tozu akarlarının detaylı filogenetik geçmişini ortaya çıkardılar. Son derece parazitik yaşayan bu özelleşmiş akarların evrim geçirerek yeniden, özgür ve parazitik olmayan atalarına benzer biçimde değiştikleri ortaya çıkarıldı. Araştırmacılardan Dr. Klimov konuyla ilgili şunları söyledi:

Parazitler konaklarını sömürmek için nesiller içerisinde olsa da çok hızlı bir evrim sürecinden geçebilmektedirler ve bu sayede son derece karmaşık özellikler geliştirebilmektedirler. Aynı evrimi, bu özelliklerini yitirerek konaklarından ayrılmak için de geçirebilirler. Konakların hem yaşam alanı hem de besin sağladığı ortamlarda bu parazitler birçok genlerini ya tamamen yitirirler ya da bu genler işlevsiz hale gelirler; çünkü bu genlere artık ihtiyaç yoktur ve bu genlerin sağladıkları özellikler, konaktan sömürülerek elde edilebilir. Birçok araştırmacı, böylesine özelleşmiş bir biçimde evrimleşen niteliklerin geri döndürülemez olduğunu düşünmekteydi.

Geri evrim olarak bilinen bir değişim döneminin mümkün olduğunu gösteriyor. Bu oldukça mantıklı, çünkü evrim en nihayetinde bulunulan ortama adapte olma, uyum sağlama mekanizmaları bütünüdür. İnsanların sandığının aksine, evrimin amacı canlıları daha kusursuz, daha mükemmel, daha estetik yapmak değildir. Evrimin yapabildiği tek şey, içinde bulunulan ortamda hayatta kalabilen ve üreyebilen canlı popülasyonları yaratmaktır. Hepsi bu. 

Geri evrim sayesinde, evrimin sürekli olarak ileri ve yeni, daha gelişmiş özelliklere doğru olmadığı, çevresel etmenlere en uyumlu olacak nitelikler hangileriyse onların evrimleştiği ve gerekirse eski özelliklerin yeniden evrimleşebileceğini bir kere daha anlamış oluyoruz.

Ha bu arada… İnsanlık olarak "maymuna gittiğimiz" yok. Çünkü diğer yazılarımızda detaylıca anlattığımız gibi, insan zaten bir maymun türüdür. Henüz içerisinden çıkmış olmadığımız bir canlı grubuna evrimleşmemiz mümkün değildir. Öte yandan, insan türünün kötülüklerine işaret etmek için, son derece masum olan şempanzeleri, gorilleri ve diğer hayvanları kastederek, “maymun” lafını kötü bir anlamda kullanmak, daha insanlık olarak bilişsel kapasitemizi saygın bir seviyeye çıkarmak için kat etmemiz gereken yolun çokluğunu bizlere göstermektedir.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
34
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 32
  • Merak Uyandırıcı! 18
  • Muhteşem! 10
  • Güldürdü 10
  • Bilim Budur! 8
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 7
  • İnanılmaz 5
  • Umut Verici! 3
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 19/03/2024 11:49:51 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/4489

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Bellek
Genel Görelilik
Maske Takmak
İklim Değişikliği
Bilim İnsanları
Kök Hücre
Antibiyotik
Mers
Araştırmacılar
Nükleer Enerji
Evrim Ağacı
Böcek Bilimi
Çekirdek
Siyah
Avcı
Temel
Gıda Güvenliği
Uterus
Çevre
Amerika Birleşik Devletleri
Çiçek
Film
Karar Verme
Kuş
Demir
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ç. M. Bakırcı. Geri Evrim (Tersine Evrim, Devolusyon): Evrimsel Sürecin Atasal Formlara U-Dönüşü!. (14 Ağustos 2016). Alındığı Tarih: 19 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/4489
Bakırcı, Ç. M. (2016, August 14). Geri Evrim (Tersine Evrim, Devolusyon): Evrimsel Sürecin Atasal Formlara U-Dönüşü!. Evrim Ağacı. Retrieved March 19, 2024. from https://evrimagaci.org/s/4489
Ç. M. Bakırcı. “Geri Evrim (Tersine Evrim, Devolusyon): Evrimsel Sürecin Atasal Formlara U-Dönüşü!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 14 Aug. 2016, https://evrimagaci.org/s/4489.
Bakırcı, Çağrı Mert. “Geri Evrim (Tersine Evrim, Devolusyon): Evrimsel Sürecin Atasal Formlara U-Dönüşü!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, August 14, 2016. https://evrimagaci.org/s/4489.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close