Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Gerçekten Bir Bilince Sahip miyiz?

Gerçekten Bir Bilince Sahip miyiz?
4 dakika
11,551
Podcast
7:10
Altay Kenger
Seslendiren
18
  • İndir
Tüm Reklamları Kapat

İnsanlığın sahip olduğu en temel 3 bilimsel sorudan 2'si cevaplandı.

Bunlardan ilki, evrenin geri kalanı içerisindeki yerimiz nedir? Kopernik bunu cevapladı. Merkezde değiliz. Devasa bir alan içerisinde ufacık bir toz zerreciğiyiz.

Tüm Reklamları Kapat

İkinci soru, yaşamın çeşitliliği içerisindeki yerimiz nedir? Bunu da Darwin cevapladı. Biyolojik açıdan bakacak olursak, özel bir yaratımın ürünü değiliz. Evrim Ağacı'nın ucundaki ufak bir dal parçasıyız.

Üçüncüsü ise, zihinlerimizin fiziksel dünyayla bağlantısı nedir? Burada, henüz nihai bir cevaba ulaşabilmiş değiliz. Vücut ve beyin hakkında bir şeyler biliyoruz. Peki ya içimizdeki öznel yaşam hakkında? Bir kameraya bağlanmış bir bilgisayar düşünün. Işığın dalgaboyundan gelen veriyi işleyerek çimlerin yeşil renkte olduğuna karar verebilir. Ancak biz insanlar, aynı zamanda o yeşilliği deneyimleriz de... İşlediğimiz bilgilere dair farkındalığımız vardır. Bizlerle ilgili bu gizemin nedeni nedir?

Tüm Reklamları Kapat

Bu konuda bugüne kadar birçok teori ileri sürüldü; ancak hiçbiri bilimin tüm testlerini geçemedi. Bana kalırsa bilince dair perspektifimizi değiştirmemiz gerekiyor olabilir. Saf ve benmerkezci (egosentrik) bir bakış açısından, şüpheci (skeptik) ve birazcık da rahatsızlık verici bir bakış açısına geçmeliyiz: aslında, var olduğunu sandığımız içsel hislerimizin hiçbirinin olmadığı bir bakış açısına...

17. yüzyıldan bir grup akademisyenin beyaz ışığı saflaştırarak tüm renklerden arındırmak üzerine bir tartışma sürdürdüklerini düşünün. Hiçbir zaman bilimsel bir cevaba ulaşamayacaklardır. Neden? Çünkü görünüşü bir yana dursun, beyaz ışık saf değildir. Newton'un sonradan keşfettiği gibi beyaz ışık,diğer tüm renklerin bir karışımının sonucudur. Akademisyenler, beyinlerinin görsel sisteminden gelen hatalı bir varsayımdan ötürü bu şekilde düşünmektedirler. Beyaz ışık hakkındaki bilimsel gerçek (saf olmadığı gerçeği), beynimizin onu nasıl algıladığından bağımsızdır.

Beynimiz, etrafımızdaki nesnelerle ilgili modeller (ya da karmaşık bilgi paketleri) oluşturur ve bu modeller çoğu zaman isabetli değildir. Particia S. Churchland ve Daniel C. Dennett gibi bunu fark eden filozoflar, bilinçle ilgili yeni bir perspektifin doğmasına neden olmuşlardır. Ben bunu şöyle izah ediyorum:

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Beynimiz bir bilgiyi işleme seviyesinden, o bilgiden öznel olarak farkında olma seviyesine nasıl geçer? Cevap şudur: geçmez. Beyin, doğru olmayan bir sonuca varmıştır. İç gözlem yaptığımızda ve farkındalık, bilinç, yeşili yeşil, acıyı acı yapan şeyin hayalet benzeri bir şey olduğunu bulduğumuzda, bizlerin bilişsel mekanizması içsel modellere erişiyordur ve bu modeller hatalı bilgiler vermektedir. Bu mekanizma, büyülü gibi gözüken bir özellikle ilgili detaylı bir hikayeyi hesaplamaktadır. Beynin, iç gözlem sonucu bu hikayenin hatalı olduğunu sonucuna varması mümkün değildir. Çünkü iç gözlem, her seferinde zaten hatalı olan bir bilgiye dayanarak yapılmak zorundadır.

Bu paradoksa itiraz edebilirsiniz. Eğer farkındalık hatalı bir izlenimse de, yine de bir izlenim değil midir? Ve bir izlenim, sonuçta bir farkındalık türü değil midir?

Ancak buradaki argüman, öznel izlenimlerin olmadığı, sadece bir veri-işleme aleti içerisindeki bilgiden ibaret olduğu üzerinedir. Kırmızı bir elmaya baktığımızda, beyin renkle ilgili bilgileri işler. Aynı zamanda benliğimizle ilgili özellikleri ve öznel deneyimimizin (fiziksel olarak tutarsız) özelliklerini de işler. Beynin algısal mekanizması, birbiriyle bağlantılı olan bilgilere ulaşır ve birkaç sonuca varır: bir benlik vardır ve o benim. Civarımda kırmızı bir şey var. Öznel deneyim diye bir şey var. Ve benim o kırmızı şeye dair bir deneyimim var. Algı, bu içsel modellere tutsaktır. Böyle bir beynin öznel bir deneyim sonucuna varması kaçınılmazdır.

Bu yaklaşımın sağduyuya ve beklentilere aykırı olduğuna katılıyorum. Bunun bir sebebi, mantığında bir boşluk bulunmasıdır: Eğer ki beynimizde öznel bir farkındalık yoksa, öznel farkındalık ile ilgili bilgileri işleyip, bu bilgileri kendisiyle ilişkilendirmek için neden boşuna enerji harcıyor? 

İşte burada benim araştırmalarım devreye giriyor. Princeton Üniversitesi'ndeki laboratuvarımızda ben ve meslektaşlarım bilincin "dikkat şeması" teorisi adını verdiğimiz bir teori geliştirmeye çalışıyoruz. Bu teori, öznel farkındalıkla ilgili beyin işlemlerinin neden faydalı olduğunu ve karmaşık bir beyinde neden evrimleştiğini açıklayabilmemizi sağlayabilir. Şöyle ki:

Tüm Reklamları Kapat

Tekrar renk ve dalga boyu örneğini ele alalım. Dalgaboyu gerçek, fiziksel bir olgudur. Renk ise gerçeğin beyindeki yaklaşık olan, birazcık hatalı bir modelidir. Dikkat Şeması Teorisi dahilinde, dikkat fiziksel bir olgudur, farkındalık ise dikkatin beyin içerisindeki yaklaşık olan, birazcık hatalı modelidir. Sinirbilimde dikkat, bazı sinyalleri diğerlerini görmezden gelmek pahasına ön plana çıkarma sürecidir. Bir tür kaynakları odaklama yöntemidir. Dikkat: bir bilgisayar içerisine programlanabilen, gerçek ve mekanistik bir olgudur. Farkındalık; dikkatin, beynimizdeki içsel modeller ne kadar doğruysa o kadar isabetli olabilen karikatürize bir versiyonudur.

Bu teori dahilinde farkındalık bir illüzyon değildir. Bir karikatürdür. Bir şeyler (dikkat gibi), gerçekten vardır. Farkındalık ise onun bozuk bir versiyonudur.

Beynimizin yaklaşık da olsa bir modele sahip olmaya ihtiyaç duymasının nedeni, onu verimli bir şekilde kontrol etmek olabilir. Bir sistem, kontrol etmeye çalıştığı şeyin kaba da olsa bir modeline ihtiyaç duyar. Bir diğer neden ise diğer varlıkların davranışlarını tahmin etmek olabilir. Beynimiz, dikkat de dahil olmak üzere diğer beyin durumlarını modellemeye ihtiyaç duyar. Bu teori, sosyal sinirbilimler, dikkat araştırmaları, kontrol teorisi ve benzeri alanlardan gelen delilleri bir arada toplamaktadır.

Neredeyse diğer tüm bilinç teorileri, dikkat ile ilgili beklentilerimiz ve sağduyularımıza dayalı geliştirilmiştir. Tıpkı ışığın saf olduğuna dair beklentilerimiz gibi, dikkate dair beklentilerimiz de beynimizin derinliklerinde hesaplanan bilgilerden gelir. Ancak beyin, gerçekte olan şeylerin karikatürize modellerini hesaplayabilir. Ve tıpkı renklerde olduğu gibi, bilinçte de aynı durum görülür: Sağduyularımızla ve beklentilerimizle ilgili şüpheci olmak en iyisidir.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
40
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 28
  • Merak Uyandırıcı! 11
  • Muhteşem! 8
  • Grrr... *@$# 3
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 2
  • Bilim Budur! 1
  • Umut Verici! 1
  • İğrenç! 1
  • Güldürdü 0
  • İnanılmaz 0
  • Üzücü! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 28/09/2023 21:35:48 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/2838

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Sivrisinek
Canlılık Ve Cansızlık Arasındaki Farklar
Çiçek
Renkler
Aşırı
Obezite
İnsan Evrimi
Venüs
Fosil
Müfredat
Kuantum Mekaniği
Dişler
Vejetaryen
Algoritma
Hastalık Kataloğu
Çocuklar İçin Bilim
Sayı
Zeka
Sars-Cov-2
Arkeoloji
Yıldızlar
Balık Çeşitliliği
İlişki
Çalışma
Aslan
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Gönder
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Youtube
Plastik Problemimizi Bakterilerle Çözebilir miyiz?
Plastik Problemimizi Bakterilerle Çözebilir miyiz?
Gözyaşı Ne İşe Yarar?
Gözyaşı Ne İşe Yarar?
Zırvasız Bilim: Deprem Tahmini? Uzaylılardan Sinyal? Aspartam ve Kanser?
Zırvasız Bilim: Deprem Tahmini? Uzaylılardan Sinyal? Aspartam ve Kanser?
Zaman Oku: Zamanın İleri Aktığını Nereden Biliyoruz?
Zaman Oku: Zamanın İleri Aktığını Nereden Biliyoruz?
Hastalıklar Konusunda Google Sizi Nasıl Aldatıyor?
Hastalıklar Konusunda Google Sizi Nasıl Aldatıyor?
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
M. S. A. Graziano, et al. Gerçekten Bir Bilince Sahip miyiz?. (15 Ekim 2014). Alındığı Tarih: 28 Eylül 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/2838
Graziano, M. S. A., Bakırcı, Ç. M. (2014, October 15). Gerçekten Bir Bilince Sahip miyiz?. Evrim Ağacı. Retrieved September 28, 2023. from https://evrimagaci.org/s/2838
M. S. A. Graziano, et al. “Gerçekten Bir Bilince Sahip miyiz?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Translated by Çağrı Mert Bakırcı, Evrim Ağacı, 15 Oct. 2014, https://evrimagaci.org/s/2838.
Graziano, Michael S. A.. Bakırcı, Çağrı Mert. “Gerçekten Bir Bilince Sahip miyiz?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Translated by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, October 15, 2014. https://evrimagaci.org/s/2838.
Geri Bildirim Gönder
ve seni takip ediyor
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close