Genpets: "Genetiği Değiştirilmiş Hayvan Oyuncaklar" ile İlgili Sahte Haberler!
- Gerçeklik Analizi
- Biyoteknoloji
- Sahtebilim
İddia
Gen teknolojisi o kadar ilerledi ki, artık genetiği değiştirilmiş hayvanlar oyuncak olarak plastik paketlerde satılıyor! Genpets firması bu tür oyuncakların öncüsü konumunda.
Gerçek mi?
Gerçek Ne?
Genpet adı verilen oyuncaklar bir sanat projesidir. Genlere sahip olan, gerçek hayvanlar değildir.
İddianın Kökeni
Aralıklarla bazı "haber" kaynaklarında "Genpets" adı altında, fotoğrafta gösterildiği gibi "genetiğiyle değiştirilmiş canlıların oyuncak olarak pazarlandığını" iddia eden sahte bir haber dolaşıyor. Haber, hem yerli, hem de yabancı gazete, site ve sayfalarda, her türlü "paranormal faaliyet" sitesinde ve çok sayıda hayvan hakları sitesinde de gerçekmiş gibi gösteriliyor. Kulaktan kulağa aktarılan anlatım, gerçeklikten her seferinde biraz daha kopuyor ve tuhaf tuhaf iddialarla dallanıp budaklanıyor. Bu yazımızda, bu iddiaların ve kaynakların hiçbir geçerliliği olmadığını, bu "hayvan görünümlü maketlerin" tüketim toplumunu eleştiren bir sanatçının birer sanat eseri olduklarını ve tamamen kilden, mekanik parçalardan ve elektronik devrelerden oluşan ürünler olduğunu, genleri değiştirilmiş canlılar olmadığını anlatacağız.
Bilgiler
Genpets, "Bio-Genica" isimli sahte bir firmanın adı altında, Adam Brandejs isimli bir sanatçı tarafından üretilen ve Crystal Pallister isimli makyaj uzmanı tarafından renklendirilen sanat eserleridir. Hiçbiri gerçek değildir, canlıların genlerinin değiştirilmesiye üretilmemiştir ve tamamiyle lateks, plastik, robotik devreler kullanılmıştır. Robotik devre, dışarıdan bakıldığında sakince nefes alıp vererek uyuyorlarmış gibi göstermek için kullanılmıştır. Brandejs, 1990'lı yıllardan beri 3D modelleme, tasarım, prototipleme, elektronik devrelerin üretimi ve programlama üzerine çalışmalar yürüten, çok yönlü bir sanatçıdır.
Ürettiği sanatın uyandırdığı bu histerik tepkiye şüphecilikte "teşhir sahtekarlığı" denmektedir. Burada, ortada sanatsal bir eser olduğu için, sahtekar olan sanatçı değil, bu sanat eserlerini ciddiye alarak rasyonel/normal davranmayan insanlar olarak görülmektedir. Bu sanatsal çalışmalar ise, insanların bu sorgulamadan yoksun tarafını teşhir etmek (ve tabii başka diğer sebeplerle) üretilmektedir. Genpets, "teşhir sahtekarlığı"nın tek örneği değildir. Daha önceden bizim de detaylıca bahsettiğimiz ekin çemberleri gibi konular da (Alfa Projesi, Pasifik Kuzeybatı Ağaç Ahtapotu, Dihidrojen Monoksit Sahtekarlığı, Atlanta Geceleri sahtekarlığı, vb.), kitleler halinde insanların sahtekarlığı ciddiye alarak çeşitli protestolar, eleştiriler, vb. yapmasının örnekleridir.
Genpetlerin üretilme amacı, hem insanları biyoteknolojinin yapabilecekleri karşısında nasıl tepki verebileceklerini göstermek, hem de modern toplumun tüketim çılgınlığını eleştirmektir. Sanatçının "etten ayakkabı" ve "prostetik fermuar" gibi bazı diğer eserleri de oldukça kışkırtıcıdır; fakat hiçbiri, sahte haber kaynaklarının bu sahte haberi yaydığı gibi yayılmadığı için, bu kadar popüler olamamıştır.
Genpets, "Sahtekarlıklar Müzesi"nde de yer almaktadır.
Sanatçının Gözünden Konu: Tüketim Toplumu ve Hayvan Etiği
Sansasyonel olmasından ötürü sahte olmasına rağmen hızlı bir şekilde yayılan "Genpets" sitesinin "Hakkımızda" kısmına bile bakacak olursanız, gerçekçi olması nedeniyle tepkilere neden olan (ve bu açıdan amacına ulaşan) bu konunun gerçeklikle alakalı olmadığını görebilirsiniz. "Bio-Genica" isimli sahte firmayı kuran ve buna site açan kişiler, bunu o kısımda şöyle açıklamaktadır:
Feragatname: Yavaş olun, durun ve düşünün. Biraz araştırma yapın, biraz soluklanın. Bu sitenin ortaya çıkardığı sorunlara karşı tepkinize ve fikirlerinize bundan sonra karar verin. Eğer ki bunun getirileri konusunda heyecan duyuyorsanız, belki de diğerlerinden daha da fazla durmanız ve düşünmeniz gerekmektedir. Genpets, 2005 yılından beri Dünya çapında sanat galerilerinde ve müzelerde sergilenen, ödüllü bir heykel ürünüdür.
Bu gerçekçi heykellerin yapımcısı olan Adam Brandejs, amacının tüketim toplumuna bir eleştiri olduğunu vurguluyor. Bunların gerçek biyoteknoloji ürünleri olmadığını, ancak böyle bir şeyin yapılması halinde insanların nasıl hissedeceğini görmek istediğini ve kendi duygularını nasıl eserlerine yansıttığını, kendi sitesinde şöyle anlatmaktadır:
1. İlk olarak, burada gördüğünüz her şey sıfırdan, elle yapılmıştır. Plastikler, devreler, robotlar, yaratıklar ve diğer tümü... Kilden kalıba kadar her şey... İddia edildiği gibi devasa üretim hatları bulunmamaktadır veya bir dolu insanın çalışmasının ürünü değildir. Sadece et ve tırnakla yapılmıştır.
2. Şahsen ben, biyomühendisliğe karşı değilim. Sadece bu teknolojinin nerede, nasıl ve kim tarafından kullanılacağına dair çekincelerim var. Ki heykellerimin ortaya koyduğu da budur. (...) Genpetler, tamamen plastik olmalarına rağmen, birçoklarını rahatsız etmektedir. Peki bunun, gerçek bir hayvan dükkanından farkı nedir? Birinde cam, diğerinde plastik var, hepsi bu. Pek de büyük bir değişiklik değil. Ancak konunun farklı olması, tepkiyi de farklı kılmaktadır.
3. Eğer ki birçok insan gibi siz de bunların gerçek olup olmadığına takıldıysanız, bunda bir sorun yok. Aslında çalışmamın amacı bu değil. Yavaşlayın, durun ve düşünün. Bu eserleri gören insanlar her ne kadar bunu çeşitli derecelerde rahatsızlık verici bulsalar da, yine de muhtemelen bir tane almak isterlerdi. Ne olursa olsun, bir şeyleri satın almaya neden bu kadar meyilliyiz? Peki bu konsepti size bu kadar rahatsız edici (veya etmeyici) kılan unsur nedir? Konunun iki tarafını da düşünün. Çiftliklerde ve hayvan dükkanlarında hayvanlara nasıl davrandığımızı düşünün. Bu eserlerle onlar arasındaki ilişki nedir?
Evrim Ağacı'ndan MesajEvrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.
KreosusKreosus'ta her 50₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.
Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.
PatreonPatreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.
Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.
YouTubeYouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.
Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.
Diğer PlatformlarBu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.
Giriş yapmayı unutmayın!Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza üye girişi yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.
Uzun lafın kısası, ürünler gerçek biyoteknoloji sonucu üretilen gerçek hayvanlar değiller. Sadece birer robotlar... Sadece gerçekçi birer robotlar... Ama canlı değiller. Dolayısıyla teknik olarak etik sorunlar doğurmayan sanat eserleri.
Neden Bu Kadar Gerçekçi?
Peki ya neden hem site, hem içerik bu kadar gerçekçi? Sırf insanları rahatsız edip kandırmak için mi? Yine öncelikle sanatçının ağzından dinleyelim:
Genpetler, gerçek olmadıkları için 'sahtekarlık' mı? İnsanları kandırmak ve zaman harcamak için koca bir uydurmaca mı? Eğer öyleyse, sanat tarafından yaratılan neredeyse her ürün öyle. Sanatın arkasındaki fikir (ki bu, muhtemelen en temel fikirdir), bir illüzyon yaratmaktır. Biri bir ağaç çizer ve çizimin hemen yanına 'Bu bir ağaç değildir!' yazarsa, bu sahtekarlık mı olur? Bu, var olmayan bir nesnenin görüntüsüdür. (...) Amaç, 'sizi kandırmak' değildir. Sizi, fikriniz ne olursa olsun, bu konularda düşünmeye sevk etmektir. Eğer ön sayfasında kocaman bir şekilde 'Bu gerçek değildir!' yazsaydım veya size doğrudan kendi fikrimi aktarsaydım, tüm bunların asıl amacını kaçırmış olurdum. Kişisel olarak Genpetlerin hiçbir zaman üretilmesini istemiyor olsam da, bu konu hakkında son derece dinamik fikirler olmasından mutluyum. (...) Genpetler, %100 sizde uygunsuz bir tepki uyandırmak için üretilmiştir. Ancak tepkinizin ne olacağına karar veren sizsiniz.
Evrim Ağacı'nda tek bir hedefimiz var: Bilimsel gerçekleri en doğru, tarafsız ve kolay anlaşılır şekilde Türkiye'ye ulaştırmak. Ancak tahmin edebileceğiniz gibi Türkiye'de bilim anlatmak hiç kolay bir iş değil; hele ki bir yandan ekonomik bir hayatta kalma mücadelesi verirken...
O nedenle sizin desteklerinize ihtiyacımız var. Eğer yazılarımızı okuyanların %1'i bize bütçesinin elverdiği kadar destek olmayı seçseydi, bir daha tek bir reklam göstermeden Evrim Ağacı'nın bütün bilim iletişimi faaliyetlerini sürdürebilirdik. Bir düşünün: sadece %1'i...
O %1'i inşa etmemize yardım eder misiniz? Evrim Ağacı Premium üyesi olarak, ekibimizin size ve Türkiye'ye bilimi daha etkili ve profesyonel bir şekilde ulaştırmamızı mümkün kılmış olacaksınız. Ayrıca size olan minnetimizin bir ifadesi olarak, çok sayıda ayrıcalığa erişim sağlayacaksınız.
Makalelerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu makalemizle ilgili merak ettiğin bir şey mi var? Buraya tıklayarak sorabilirsin.
Soru & Cevap Platformuna Git-
4
-
3
-
1
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
- Genpets. About Us. (15 Şubat 2020). Alındığı Tarih: 15 Şubat 2020. Alındığı Yer: Genpets | Arşiv Bağlantısı
- D. Mikkelson. Genpets. (27 Haziran 2006). Alındığı Tarih: 15 Şubat 2020. Alındığı Yer: Snopes | Arşiv Bağlantısı
- Wikipedia. Genpet. (25 Aralık 2019). Alındığı Tarih: 15 Şubat 2020. Alındığı Yer: Wikipedia | Arşiv Bağlantısı
- The Museum of Hoaxes. Genpets (Shrinkwrapped Pets). (14 Haziran 2006). Alındığı Tarih: 15 Şubat 2020. Alındığı Yer: The Museum of Hoaxes | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 10/05/2025 05:59:11 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/2984
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
