Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat

COVID-19 Tanısında En Güvenli Yöntem: Kantitatif Revers-Transkriptaz Polimeraz Zincir Reaksiyonu (QRT-PCR)

7 dakika
22,542
COVID-19 Tanısında En Güvenli Yöntem: Kantitatif Revers-Transkriptaz Polimeraz Zincir Reaksiyonu (QRT-PCR)
Tüm Reklamları Kapat

Polimeraz zincir reaksiyonu (PCR), laboratuvar ortamında bir tüpün içinde belirli bir DNA parçasının DNA polimeraz enzimi ile çoğaltılması işlemine denilmektedir. Bu işlemde DNA miktarı milyon katlarına kadar arttırılabilmektedir.

PCR, 1985’te ABD’de bulunan Cetus Şirketinde çalışan Henry A. Erlich, Randall K. Saiki ve Kary Mullis tarafından DNA klonlanmasının daha az zahmetli ve kısa sürmesi için geliştirilmiştir. K. Mullis bu buluştan dolayı 1993’te Nobel Kimya Ödülü’nü kazanmıştır.

Günümüzde PCR farklı amaçlar için klinik, farmasotik alanlarının yanında antropoloji, arkeoloji ve ziraat gibi çeşitli alanlarda da kullanılmaktadır. PCR, kalıtsal hastalık teşhisinde, kanser araştırmalarında, adli tıp çalışmalarında, rekombinant protein ve aşı geliştirilmesinde, bakteri ve virüs tespiti gibi birçok amaçla kullanılabilmektedir.

Tüm Reklamları Kapat

PCR'ın Aşamaları

PCR’nun üç temel aşaması vardır:

  1. Denatürasyon: Denatürasyon, yüksek sıcaklık (95oC) ile DNA’nın çift sarmalları arasındaki hidrojen bağlarının kırılarak sarmaldaki zincirlerin ayrılmasına denir.
  2. Primer Bağlanması: İkinci aşamasında, primerler (iki tür 5-30 bazlık tek iplikcikli spesifik oligonükleotidler) ayrılan DNA zincirlerinin uç (3’) kısmına daha düşük sıcaklıkta (50-60oC) bağlanırlar.
  3. DNA Sentezi: Son aşamada ise primerlerin bağlandığı bölgeden yüksek sıcaklıkta çalışabilen (72oC) Thermus aquaticus’tan izole edilen Taq DNA polimeraz bağlanarak DNA sentezlenmesi gerçekleşir.

Bu üç aşamanın gerçekleşmesine bir döngü denilmektedir. Genellikle bir PCR 25-35 döngüden oluşmaktadır. Üçüncü basamaktan sonra sıcaklık tekrardan 95oC’ye çıkartılarak yeni oluşan DNA’ların da ayrılmasıyla yeni döngünün başlaması sağlanır. 

PLOS One

20-35 döngüden sonra çoğalan DNA parçaları, agaroz jel elektroforezi yöntemi ile analiz edilmektedir. Aynı zamanda reaksiyondaki olası kontaminasyonu elemek için negatif kontrol olarak, tüpün içerisine test edilen örnek dışında diğer tüm reaksiyon içeriği konulmaktadır. Bu reaksiyonun bir sonuç verilmemesi beklenmektedir. Reaksiyonun düzgün çalışıp doğru sonucu verdiğini anlamak için de pozitif kontrol olarak da sonuç vereceği bilinen bir örnek kullanılmaktadır

Eğer test edilmek istenilen örnek RNA ise, PCR metodunun kullanılabilmesi için önce RNA’nın DNA’ya çevrilmesi gerekmektedir. Bu amaçla Revers-Transkriptaz Polimeraz Zincir Reaksiyonu (RT-PCR) yöntemi geliştirilmiştir. Retrovirüslerden izole edilen revers-transkriptaz enzimi sayesinde RNA’dan komplementer DNA (cDNA) sentezlenmektedir ve sentezden sonra yukarıda anlatıldığı gibi cDNA çoğaltılarak analiz yapılabilir. Böylelikle kan, serum, hücre kültürleri, dokular ve bakteri kültürlerindeki test edilmek istenilen RNA tespit edilerek, miktarı için de analiz edilebilmektedir. 

Tüm Reklamları Kapat

Gerçek Zamanlı PCR Yöntemi

Bu elektroforez aşamasından kurtulmak için, daha kısa sürede yanıt alınabilen ve çoğaltılan DNA’nın analizini sağlayan Gerçek Zamanlı PCR yöntemi geliştirilmiştir.

Bu yöntemde, DNA çoğalması ile eş zamanlı olarak artış gösteren floresan sinyali ölçülmektedir. Bu floresan sinyali, floresan işaretli proplar veya çift sarmallı DNA’ya bağlandığı zaman ışıma yapabilen boyalar sayesinde her yeni oluşan DNA parçasının kantitatif analizi reaksiyon sırasında yapılabilmektedir.

Boyalar, özgül olmayan belirleme yöntemine girerken floresan işaretli proplar özgül belirme yöntemi içerisindedir. Çünkü boyaların (örneğin SYBR Green I) bağlanıp ışıma yapabilmesinin tek şartı çift sarmallı bir DNA olması, DNA’nın spesifik bir nükleotid dizilimine sahip olması gerekmemektedir.

Proplar ise çoğaltılmak istenilen DNA’nın özel bölgesine göre tasarlanarak sadece o spesifik bölgenin varlığında ışıma yapmaktadır. Bu özgül belirleme yöntemlerinin başında, “TaqMan probe”, “Molecular Beacon”, “Light-up” prob, hibridizasyon prob ve “Scorpion” gibi primerleri gelmektedir.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.

Kreosus

Kreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.

Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.

Patreon

Patreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.

Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.

YouTube

YouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.

Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.

Diğer Platformlar

Bu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.

Giriş yapmayı unutmayın!

Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.

TaqMan Prob Yöntemi

“TaqMan probe” yönteminde tek zincirli floresan işaretli bir komplementer prob kullanılmaktadır. Bu probun bir ucunda (5’ kısmında) “fluorophore” diğer ucunda ise (3’ kısmı) “quencher” bulunmaktadır. Bu ikili sistemin amacı kendiliğinden ışımayı baskılamaktır. Hatta prob DNA zincirine bağlansa bile bu arka plandaki “gürültü” dolarak adlandırılan floresan ışıması oldukça düşüktür.

Taq polimeraz Taq Man probun bağlı olduğu bölgeye geldiğinde, polimerazın 5’→3’ nükleaz aktivitesi sayesinde prob ucundaki boya ayrılır. Böylelikle diğer boyanın baskılaması ortadan kaldırılarak floresan sinyali oluşturur. Her bir döngü de çoğaltılan DNA ile birlikle, eğer bölge çoğaltılıyorsa, bu sinyal de artarak analiz yapılmasını sağlar.

Moleküler Boncuk Yöntemi

“Molecular Beacon” (Moleküler Boncuk) yönteminde ise saç tokası şeklinde uçları bir birbirine bağlı ve orta kısmı da çoğaltılmak istenilen DNA ya özgü halkasal bir prob kullanılmaktadır. Bu moleküler boncuğun her iki ucunda da birbirine yakın oldukları için baskılayan iki tane florokrom boya bulunmaktadır. Komplementer DNA zinciriyle karşılaştığında saç tokası şeklinden düz tek zincirli hale gelir ve böylelikle boyaların arasındaki mesafe artar ve boyalar ışıma yapmaya başlamaktadır. Bu durumda da yine DNA çoğalması floresan sinyali ile analiz edilebilmektedir.

Hibridizasyon Prob Yöntemi

Hibridizasyon prob yönteminde ise iki farklı prob kullanılmaktadır ve birisinin 3’ ucu diğerinin de 5’ ucunda floresan işaretli boya bulunmaktadır. Bu boyalar normal halde ışıma yapma kabiliyetine sahip değillerdir ama DNA’nın tek zincirine bağlandıklarında aralarındaki mesafe azaldığından dolayı enerji transferi olur (dönor boyadan alıcı boyaya) ve transfer edilen enerji alıcı boyanın ışıma yapmasını sağlamaktadır. Bu sayede de yine floresan sinyali incelenmektedir.

Literatürde bu stratejiler kullanılarak oluşturulmuş ve farklı çalışmalarda kullanılan binlerce tanı ve tespit yöntemi bulunmaktadır.

Gerçek Zamanlı PCR Cihazı
Gerçek Zamanlı PCR Cihazı
USGS

COVID-19 Salgınında PCR Nasıl Kullanılıyor?

Peki SARS-COV-2 salgınıyla mücadeledeki en önemli araç olan RT-PCR tabanlı tanı işlemi nasıl yapılıyor?

Tüm Reklamları Kapat

Dünya genelinde salgın ve hastalıklarla mücadele merkezlerinin yayınladıkları protokoller ve Dünya Sağlık Örgütü'nün yönlendirmeleri dikkate alınarak, acil durum kullanımına açılmış olan RT-PCR tasarımlarının üretilmesi ve tanı merkezlerinde kullanılması şu anda bilinen en yaygın ve en güvenilir tespit yöntemidir.

Amerika ve Çin bünyesindeki hastalık kontrol merkezleri (Center for Disease Prevention and Control) ve Dünya Sağlık Örgütü (WHO) gibi köklü kurumların web sitelerinden incelenebilecek bu primer-prob çiftleri hastalık belirtilerinin görüldüğü durumlarda hastalardan alınan örnekler üzerinde kullanılabilmektedir. İlgili hastalık belirtileri ve tespit kitleri ile alakalı bilgileri kaynakça kısmında bulabilirsiniz.

Örnek Toplama Basamağı

Tanı merkezlerinde öncelikle, yine uluslararası hastalık teşhis protokolleri kullanılarak yapılan ön muayeneler sonucu koronavirüs şüphesi bulunan hastaların geniz bölgesinden steril örnek çubuğu ile alınan süprüntü örnekleri toplanmaktadır. Bu bölgenin koronavirüs lokalizasyonunda en yoğun bölgelerden biri olduğu da yine literatürdeki çalışmalarla ispatlanmıştır.

Tüm Reklamları Kapat

Philadelphia Inquirer

RNA İzolasyon Kitleri

Ardından alınan örneklerden yine ticari olarak satın alınabilen RNA izolasyon kitleri kullanılarak total RNA izolasyonu yapılır ve izole edilen RNA’nın DNA sekansına çevrilmesi yukarıda belirtildiği gibi “ters transkripsiyon” reaksiyonu ile gerçekleştirilir. Bu reaksiyon için de yine ticari olarak üretilen geniş bir ürün yelpazesi bulunmaktadır.

Test Aşaması

Çoğaltılan ve DNA’ya çevrilen örnekler son aşamada, uluslararası standartlarca belirlenen ve onlara uygun olarak üretilip tespit kitlerine yerleştirilen prob ve primerlerle önerilen koşullardaki RT-PCR reaksiyon karışımı içerisine konulur ve RT-PCR cihazı ile ilgili örneklerin test edilmesi gerçekleştirilir.

RT-PCR Neden Güvenilir?

Önemli bir nokta olarak tekrar belirtmekte fayda var ki bu işlemler, oluşabilecek hataların fark edilmesi ve test duyarlılığının arttırılması için mutlaka pozitif kontroller, negatif kontroller ve birden fazla tekrarla yapılmaktadır.

Dünya genelinde bir günde yapılan milyonlarca teste rağmen kullanılan prob ve primer tasarımları ile alakalı şüpheler de hala tartışma konusudur. Bu tartışmaların odak noktası, primer/prob çiftlerinin bağlanma bölgeleri dolayısıyla sebep olabildiği yanlış pozitif-yanlış negatif sonuçları, gösterdikleri gürültü sinyalinin yüksekliği ve uygulanan örnek toplama yöntemindeki eksiklikleri kapsamaktadır. Yine bu tartışmalarda öne sürülen problemlerin bir kısmı laboratuvar koşullarında test edilerek doğrulanmış ve ilgili primer-prob sistemlerinin güncellenmesine hatta değiştirilmesine sebep olabilmiştir.

Tüm Reklamları Kapat

Özetle, RT-PCR tekniği gerek uygulama kolaylığı gerekse düşük maliyet ve yüksek duyarlılık eşiği gibi özellikleri ile birçok farklı alanda tanı ve teşhis işlemlerinin standardı olarak değerlendirilmektedir. Her ne kadar elde edilen test sonucu sadece aktif bulaşıya dair ispat niteliğinde olsa da yeniden bulaşma, yanlış negatif-yanlış pozitif sonuç gibi durumlarda optimizasyona ihtiyaç duymaktadır.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
17
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 14
  • Muhteşem! 6
  • Bilim Budur! 5
  • Merak Uyandırıcı! 5
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 3
  • İnanılmaz 3
  • Umut Verici! 1
  • Güldürdü 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 11/10/2024 04:30:41 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/8512

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Teşhis
Deizm
Coğrafya
Gazetecilik
Canlı Cansız
Doğal
Ağız Sağlığı
Çalışma
Sinir Hücresi
Doktor
Venüs
Temel
Kurbağa
Kedi
Video
Jinekoloji
Genom
Santigrat Derece
Tekillik
Mantık Hatası
Sinir Sistemi
Asteroid
Hayatta Kalma
Bakteri
İnsan Türü
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Kafana takılan neler var?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
N. Hacıosmanoğlu, et al. COVID-19 Tanısında En Güvenli Yöntem: Kantitatif Revers-Transkriptaz Polimeraz Zincir Reaksiyonu (QRT-PCR). (8 Nisan 2020). Alındığı Tarih: 11 Ekim 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/8512
Hacıosmanoğlu, N., Bakırcı, Ç. M., Kırpat, . (2020, April 08). COVID-19 Tanısında En Güvenli Yöntem: Kantitatif Revers-Transkriptaz Polimeraz Zincir Reaksiyonu (QRT-PCR). Evrim Ağacı. Retrieved October 11, 2024. from https://evrimagaci.org/s/8512
N. Hacıosmanoğlu, et al. “COVID-19 Tanısında En Güvenli Yöntem: Kantitatif Revers-Transkriptaz Polimeraz Zincir Reaksiyonu (QRT-PCR).” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 08 Apr. 2020, https://evrimagaci.org/s/8512.
Hacıosmanoğlu, Nedim. Bakırcı, Çağrı Mert. Kırpat, . “COVID-19 Tanısında En Güvenli Yöntem: Kantitatif Revers-Transkriptaz Polimeraz Zincir Reaksiyonu (QRT-PCR).” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, April 08, 2020. https://evrimagaci.org/s/8512.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close