Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Genişletilmiş Evrimsel Sentez: Evrim Teorisinin Bir Sonraki Evrimi

Evrime dair bilgilerimiz güçlendikçe, Evrim Teorisi de evrimleşiyor.

Genişletilmiş Evrimsel Sentez: Evrim Teorisinin Bir Sonraki Evrimi
5 dakika
2,395
Tüm Reklamları Kapat

Dünyanın en önde gelen biyologlarından bazıları, geçtiğimiz günlerde Londra'daki Kraliyet Derneği toplantısında bir araya gelerek, bilimdeki en temel kuramlardan birinin güncellenme zamanının gelip gelmediğini tartıştılar.

Araştırmacılar, mevcut evrim teorisinde yanlış bir şey olduğunu söylemiyorlar. Bunun yerine, genetik ve biyolojideki en son keşiflerle birlikte şimdiye kadar bildiklerimizi güncellemek istiyorlar, çünkü geçtiğimiz yıllarda insan vücudunun, daha önce fark ettiğimizden çok daha esnek veya 'biçim verilebilir' olduğunu fark ettik. Bu durum, genlerin ötesine uzanıyor.

Tüm Reklamları Kapat

Fakat güncellemeye gelmeden önce, günümüzde kabul edilen evrim teorisi hakkında biraz konuşalım: Yani modern evrimsel sentez veya kısaca "modern sentez" hakkında...

Modern sentez, Charles Darwin'in ünlü doğal seçilim görüşleriyle, Gregor Mendel'in 1865 yılında geliştirdiği ve özelliklerimizi DNA üzerinden miras aldığımız detayları ortaya koyan Mendelci genetiği birleştiriyor. Bu modern sentezin anahatları, 1930'lar ve 1940'larda çizilmişti ve bilim camiası tarafından hızlı bir şekilde en geniş ölçüde kabul edilen evrim teorisi haline gelmişti. Bugün lisede hepimize öğretilen teori de bu.

Tüm Reklamları Kapat

Modern sentez, temel olarak evrimin doğal seçilimin düzenlediği küçük genetik değişimler yoluyla meydana geldiğini belirtiyor. On yıllardır süren DNA araştırması ve insan genom haritalamasından sonra bu durum hâlâ geçerliliğini koruyor. Fakat yeni keşifler, değişimlerin sadece genlerden daha fazlasıyla da nesilden nesile aktarılabileceğini gösterdi. 7-9 Kasım 2016 arası düzenlenen Kraliyet Derneği toplantısına katılan Carl Zimmer, Quanta dergisinde şöyle yazıyor:

Araştırmacılar çağdaş sentezin yanlış olduğunu iddia etmiyor; sadece bunun, evrimin tüm zenginliğini yakalayamadığını söylüyorlar.

Genişletilmiş Evrimsel Sentez

Araştırmacılar, doğal seçilimin evrimde ana güç olması gerekmediğini de iddia ediyorlar; gelişimsel sınırlamalar ve canlıların içinde yaşadığı çevreler de pay sahibi olabilir. Bu yeni evrim hipotezi, genişletilmiş evrimsel sentez olarak adlandırılıyor ve İskoçya'daki St Andrews Üniversitesi'nden bir evrimsel biyolog olan Kevin Laland'ın önderlik ettiği araştırmacılar tarafından Proceedings of the Royal Society B bültenindeki bir tezde özetlendi. Laland, Zimmer'a şöyle açıklıyor:

Bu [genişletilmiş evrimsel sentez], zaten bilgimiz dahilinde olan şeylere yalnızca daha fazla işleyiş eklemekle kalmıyor, aynı zamanda neden-sonuç ilişkisi açısından da farklı bir şekilde düşünmenizi gerektiriyor.

Peki evrimin meydana gelebileceği bu diğer yollar ne? Bilim insanları, geçtiğimiz onyıllarda, hücrelerin epigenetik olarak bilinen bir süreç üzerinden hangi genlerinin açılıp kapanacağını kontrol etmek amacıyla bir dizi molekül kullanabildiklerini gösterdi. Temel olarak, sadece bir gen sahibi olmak yeterli değil, bir canlıyı etkilemesi için bunun proteine dönüştürülmesi lazım. Fakat metilasyon gibi epigenetik süreçler, bunun gerçekleşmesini durdurmak için kullanılabilir. Ayrıca araştırmacılar, bu epigenetik değişimlerin, yeni zorluklara karşı soyun daha iyi uyum göstermesine olanak sağlamak için nesilden nesile aktarılabileceğini gösterdiler.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Evrime Epigenetiği Eklemek

Epigenetik değişimler, genetik değişimlerden çok daha esnekler fakat bir canlının davranış ve görünüş şekli üzerinde en az onlar kadar büyük etkileri olabilir. Zimmer şöyle söylüyor:

Bir kadının hamile olduğu zaman yediği besinlerin kalitesi, bebeğinin boyutunu ve sağlığını etkileyebilir ve bu etkiler yetişkinliğe kadar sürebilir. Dahası, bir kadının beden büyüklüğü (kısmen annesinin beslenmesinin etkilediği), kendi çocuğunu etkileyebilir. Mesela biyologlar, daha uzun bacaklara sahip olan kadınların çocuklarının daha uzun olmaya yatkın olduklarını buldular.

Modern sentez, bu epigenetik değişimleri hesaba katmıyor, fakat genişletilmiş çağdaş sentez katacak.

Ayrıca bu, insanlık tarihindeki evrimsel gizemlerden bazılarını açıklamaya yardımcı olabilir. Mesela, görünüşte aynı türe ait olan Homo cinsinden pek çok fosil neden bazı yönlerden çok benzer görünebiliyorken, uzunluk ve duruş gibi diğer bakımlardan oldukça farklı görünüyor.

Genişletilmiş Evrimsel Sentez, Tarımın Evrimini Açıklayabilir!

Genişletilmiş evrimsel sentez, yaklaşık 10.000 yıl önce tarımın doğuşunu da açıklamaya yardımcı olabilir. Cilâlı taş devrine ait insanların o zamanlar ekin ve hayvanları evcilleştirmeye başladıklarını ve çağdaş medeniyet için zemin oluşturacak avcı toplayıcılıktan tarımsal yaşam şekline geçiş yaptıklarını biliyoruz. Fakat şu ana dek araştırmacılar, modern evrimsel sentez anlayışımıza dayalı olarak bunun nasıl gerçekleştiği konusunda kafa karışıklığı yaşamışlardı. Çünkü modern sentez, doğal seçilimin, atalarımızı yiyecek peşinde koşmaktan vazgeçip bunun yerine ekin yetiştirmeye sürüklediğini ve bunu yapmanın büyük bir getirisi olduğunu öne sürüyordu. Ancak ekin yetiştirmek çok uzun bir zaman almış olabilir ve bu yüzden bilim insanları, bunun atalarımıza başlangıçta nasıl fayda sağladığını açıklamada zorlanıyorlardı. Smithsonian Enstitüsü'nde bir arkeolog olan Melinde Zeder bu durumu "Bir parça yiyecek alıp ağzınıza koymaktan hemen memnuniyet duymazsınız." diyerek açıklıyor.

Hipotezlerden biri de, tarıma geçişin belki avcı toplayıcılığın daha önce olmadığı kadar zorlaştığı bir iklim değişikliği esnasında yaşanmış olduğu. Fakat bunun yaşandığına dair hiçbir kanıt yok.

Tüm Reklamları Kapat

Belki genişletilmiş evrimsel sentez açısından bakmak, geçiş hakkında daha iyi olan bir düşünme yöntemidir; belki doğal seçilim değil de insanlar kendi evrimlerini yönlendirmiştir ve başlangıçta karşılık alıp almayacaklarına bakmaksızın sadece çiftçilik yapmaya karar vermişlerdir. Bu süreç, niş oluşturma olarak biliniyor. Niş oluşturma, bir canlının, genetik ile alakası olmayan yeni yollarla çevresine uyum sağlamasına deniyor. Bu değişimler nesillere aktarılabiliyor ve sonuç olarak çevrenin geri kalanını değiştirebiliyor.

Genişletilmiş Evrimsel Sentezi Eleştirmek

Tabii ki genişletilmiş evrimsel sentezi de eleştirenler var: Son toplantıda, henüz çağdaş sentezin güncellenmesi gerekmediğini iddia eden birkaç söyleşi olmuştu. Bu yüzden şimdilik, genişletilmiş evrimsel sentez sadece bir hipotez durumunda ve bunun nasıl işleyebileceğini düşünen pek çok büyük zihin olmuşsa da, bunun gerçekten işleyip işlemediğini çözmek için daha fazla bulguya ihtiyacımız var. Laland, Zimmer'a şöyle söylüyor:

Bu muhtemelen çok ama çok sayıdaki toplantının ilki. Eleştirenlerin bize söylediği şey, araştırma yapmamız. Gidip kanıt bulun diyorlar.
Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
20
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 8
  • Bilim Budur! 7
  • İnanılmaz 7
  • Merak Uyandırıcı! 6
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 4
  • Muhteşem! 2
  • Güldürdü 0
  • Umut Verici! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  1. Çeviri Kaynağı: Science Alert | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 02/12/2023 21:24:55 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/5128

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Kamuflaj
Sağlık Bilimleri
Karanlık
Ağrı
Karar
Kuantum Fiziği
Neandertal
Viroloji
Meyve
Canlı
Böcek
Nükleer
Seçilim
Kök Hücre
Tümör
Cinsellik
İnsanın Evrimi
Ecza
Manyetik Alan
Analiz
Cinsel Yönelim
Genler
Buz
Sinir Sistemi
Eşey
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Kafana takılan neler var?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Youtube
"Güneş Tanrıçası": Var Olmaması Gereken Bir Parçacık Daha Keşfedildi!
Meksikalı Uzaylılar Gerçek mi?
Meksikalı Uzaylılar Gerçek mi?
Bir Odaya Neden Girdiğinizi Neden Unutuyorsunuz?
Bir Odaya Neden Girdiğinizi Neden Unutuyorsunuz?
Hazırlıklı Olmak Depremin Sonucunu Gerçekten Değiştirir mi?
Hazırlıklı Olmak Depremin Sonucunu Gerçekten Değiştirir mi?
Cinayetin Bilimi: Canavar Komşum Nasıl Yakalandı?
Cinayetin Bilimi: Canavar Komşum Nasıl Yakalandı?
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
F. MacDonald, et al. Genişletilmiş Evrimsel Sentez: Evrim Teorisinin Bir Sonraki Evrimi. (24 Mayıs 2017). Alındığı Tarih: 2 Aralık 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/5128
MacDonald, F., Zaloğlu, O., Bakırcı, Ç. M. (2017, May 24). Genişletilmiş Evrimsel Sentez: Evrim Teorisinin Bir Sonraki Evrimi. Evrim Ağacı. Retrieved December 02, 2023. from https://evrimagaci.org/s/5128
F. MacDonald, et al. “Genişletilmiş Evrimsel Sentez: Evrim Teorisinin Bir Sonraki Evrimi.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Translated by Ozan Zaloğlu, Evrim Ağacı, 24 May. 2017, https://evrimagaci.org/s/5128.
MacDonald, Fiona. Zaloğlu, Ozan. Bakırcı, Çağrı Mert. “Genişletilmiş Evrimsel Sentez: Evrim Teorisinin Bir Sonraki Evrimi.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Translated by Ozan Zaloğlu. Evrim Ağacı, May 24, 2017. https://evrimagaci.org/s/5128.
Geri Bildirim Gönder
ve seni takip ediyor
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close