Keşfedin, Öğrenin ve Paylaşın
Evrim Ağacı'nda Aradığın Her Şeye Ulaşabilirsin!
Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat

Şempanzeler ile Bonobolar Arasındaki Benzerlikler ve Farklılıklar Nelerdir?

En Yakın Kuzenlerimiz Arasındaki Benzerlik ve Farklılıklara Bir Bakış...

4 dakika
40,459
Şempanzeler ile Bonobolar Arasındaki Benzerlikler ve Farklılıklar Nelerdir? YouTube
Evrim Ağacı Akademi: Primatlardan İnsana Evrim Yazı Dizisi

Bu yazı, Primatlardan İnsana Evrim yazı dizisinin 11 . yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan " İnsanın Soy Ağacı: Homo sapiens Türüne Ait En Detaylı Taksonomik Sınıflandırma!" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
Tüm Reklamları Kapat

Şempanzeler ve Bonobolar, Pan cinsi altında 2 milyon yıl önce türleşmiş iki türdür. Şempanzeler, Pan troglodytes türüne aittir, bonobolar ise Pan paniscus türüne aittir. Bu iki tür, diğer türleşmiş canlılar gibi birbirlerinden morfolojik, davranışsal ve hatta duygusal ve algısal boyutta farklıdırlar. Bir şempanze, aşağıdaki gibi gözükür:

Şempanze (Pan troglodytes)
Şempanze (Pan troglodytes)
Metro

Bir bonobo ise şöyle gözükür:

Bonobo (Pan paniscus)
Bonobo (Pan paniscus)
Canon Ireland

İki türü yan yana koyacak olursak:

Tüm Reklamları Kapat

Şempanze solda, bonobo sağda...
Şempanze solda, bonobo sağda...
Wikipedia

Şempanzeler ve bonoboların genel farklılıklarına şöyle bir bakacak olursak:

Bonobolar anaerkildir; yani dişiler popülasyondaki baskın cinsiyettir ve erkekleri yönetirler. Dişiler, erkeklerle cinsel ve sosyal ilişkiler kurarlar ve bu sayede popülasyon içi öfkenin dindirildiği düşünülmektedir. Bonoboların vahşi doğada işbirliği içerisinde avlandıkları, alet kullandıkları veya ölümcül öfke davranışları sergiledikleri görülmemiştir.

Şempanzeler ise ataerkildir; yani erkekler popülasyondaki baskın cinsiyettir ve dişileri yönetirler. Şempanzeler son derece başarılı bir şekilde alet kullanabilirler, işbirliği içerisinde avlanırlar ve hatta diğer maymunları avlarlar. Kimi zaman diğer şempanze gruplarının yavrularını yedikleri bile gözlenmiştir.

Bu iki türün benzerliklerine genel olarak bakacak olursak:

Tüm Reklamları Kapat

Bonobolar ve şempanzeler, insanlarla genlerinin %96-99 arasını paylaşırlar ve böylece biliyoruz ki şempanzeler insanlara, gorillere olduklarından daha yakın akrabadır. Öte yandan her ne kadar bonoboların davranışları tam olarak şempanzeler kadar ayrıntılı araştırılmadıysa da, sosyal problemleri çözme becerileri göz önüne alındığında insanlara, şempanzelerden daha yakın olduğu düşünülmektedir. 2005 yılında yayınladıkları makalelerinde Hammock ve Young, bu benzerliklerimizin kalıtılabilir nöropsikolojiden kaynaklanabileceğini açıklamıştır.

Şempanze ve Bonobolar Arasındaki Farklar

Şimdi bonobolar ile şempanzeleri daha yakından inceleyelim, bir bilim insanı gözüyle:

1) Fizyoloji:

Bonobolar daha ince yapılıdır, parlak pembe dudakları vardır ve yüzleri siyahtır.

Şempanzelerin vücudu ise çok daha sert ve güçlü yapılıdır, yüz renkleri yaşlanmayla birlikte değişmektedir ve koyu renkte dudakları vardır.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Bonobolar genellikle şempanzelerden çok küçük değildir: Erkek bonobolar 39 kilogram, dişiler 31 kilogram civarındadır ve boyları hemen hemen eşittir: Ayağa kalktıklarında 115 santimetre kadar...

2) Ekolojik Çevre:

Bonobolar Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde ve Kongo Nehri'nin güneyinde yaşarlar.

Şempanzeler ise Batı ve Orta Afrika'da pek çok ülkeye dağılmış bir halde yaşarlar.

3) Cinsel Çiftbiçimlilik:

Bonobolarda cinsiyetler arası farklılıklar oldukça azdır.

Ancak şempanzelerde bu durum tam tersinedir ve cinsiyetler arasında çok köklü farklılıklar bulunur.

4) Sosyal Düzen:

Bonobolar da, şempanzeler de kaynaşık bir şekilde yaşarlar. İki tür de komüniteler halinde yaşarlar ancak bonoboların grupları çok daha geniştir. Komünitelerde dişiler, erkekler ve çocuklar bulunur. Bonobolarda ana-yavru ile dişiler arası ilişkiler çok önemlidir ve belirleyici rol oynar.

Tüm Reklamları Kapat

Şempanzelerde ise erkekler arası bağlar çok önemli ve belirleyicidir.

5) Ses:

Bonoboların ses yapıları çok yüksek perdelidir.

Şempanzeler ise yüksek perdeden sesler çıkarmazlar. Şempanzeler daha çok ıslıklarlar, çığlıklar atarlar ve homurdanırlar. Ayrıca ses kutularını kullanmadan, ağaçların gövdelerine vurarak da yüksek sesler çıkarabilirler.

Tüm Reklamları Kapat

Gaziantep Hayvanat Bahçesi'nde 2014'te dünyaya gelen yavru şempanze... Ne yazık ki anne şempanze yavrusuyla ilgilenmediği için, bakıcısı Nedim Aslan'ı anne olarak kabul ediyor. Bakıcıları ona
Gaziantep Hayvanat Bahçesi'nde 2014'te dünyaya gelen yavru şempanze... Ne yazık ki anne şempanze yavrusuyla ilgilenmediği için, bakıcısı Nedim Aslan'ı anne olarak kabul ediyor. Bakıcıları ona "Can" ismini verdiler ve şu anda bahçenin en sevilen hayvanı konumunda.

6) Baskınlık Hiyerarşisi:

Bonobolarda dişiler birbirleri ve komüniteleri ile güçlü bağlar kurarlar.

Şempanzelerde ise erkekler arasında dikey hiyerarşi bulunur (as-üst ilişkileri) ve açık bir alfa erkeği bulunmaktadır. Bu erkek, grubun dominant erkeğidir ve tüm komüniteyi yönlendirir.

7) Grup Avlanması:

Bonobolarda şimdiye kadar bir grup halinde avlanma gözlenmemiştir.

Ancak şempanzeler, diğer maymunları avlamaya çıktıklarında gruplar halinde çalışır, saldırır ve avlanırlar. Ayrıca şempanzelerde yavru maymunları yeme, yamyamlık ve ölümcül istilalar görülür. Bonobolarda bunların hiçbirine rastlanmaz. 

Tüm Reklamları Kapat

Agora Bilim Pazarı
Kısmi Diferensiyel Denklemler
  • Boyut: 16 X 24
  • Sayfa Sayısı: 560
  • Basım: 1
  • ISBN No: 9799758982195
Devamını Göster
₺430.00
Kısmi Diferensiyel Denklemler
  • Dış Sitelerde Paylaş

8) Alan Sınırlandırması:

Bonobolarda gruplar belli başlı bölgelere sahiptirler; ancak bu bölgeler birbirleriyle çakışabilir. Üstelik bonobolarda gruplar arası çiftleşme de gözlenir.

Şempanzeler ise sınırlar konusunda çok hassas ve agresiftirler. Grupların belli sınırları vardır ve o sınırlar çok sert bir şekilde korunur. Ayrıca şempanzeler komşularının kendi sınırlarına girmesine izin vermez.

9) Alet Kullanımı:

Bonobolar vahşi hayatta pek fazla alet kullanmazlar. Ancak yakalanıp hapis altında tutulduklarında taklit etme sebebi ve sorun çözme amacıyla alet kullanmaya başladıkları ve buna yatkın oldukları gözlenmiştir.

Şempanzeler ise alet kullanmada ustadırlar. Alet kullanarak fındık gibi yiyeceklerin kabuklarını kırarlar, çubuklar yapıp kullanarak karıncaların yuvalarını kazar ve yuvalarından çıkarırlar, yaprakları kesebilirler.

10) Cinsel Davranış:

Bonobolarda cinsel aktivite genellikle sosyal bir etkinlik olarak görülür. Yani çiftleşmenin tek amacı üremek değil, grup içi sorunları çözmektir. Çiftler, her yaş ve cinsiyetten olabilir. Yani bonobolarda eşcinsellik sıklıkla görülen bir olgudur. Bonobolar çiftleşerek grup içi gerginliği dindirmeyi amaçlarlar. Bazı sosyal konularda ve yiyecekle ilgili sorunlarda cinsellik ile sorunlar aşılmaya çalışılır. Aynı zamanda seksi sadece selamlaşma amacıyla ve çatışma çözümü olarak da kullanabilirler. Bonobolar genellikle yüz-yüze (misyoner) pozisyonda çiftleşirler. 

Şempanzeler ise bu davranışların hemen hiçbirini göstermezler. Üst rütbede olan erkekler cinselliği tekeline alırlar ve grup içerisindeki dişilerin diğer erkeklerle çiftleşmesine izin vermezler. Şempanzelerde misyoner pozisyonunda çiftleşme gözlenmez.

11) Tehditler:

Ne yazık ki iki tür üzerinde de insanlardan kaynaklanan ciddi tehditler bulunmaktadır. Bunların başında, hemen her zaman olduğu gibi avlanma tehditi ve ormanlara kurulan tuzaklar gelmektedir. Bunun hemen arkasından ise yaşam alanlarının yok edilmesi ve çoğu zaman insan kaynaklı olmayan enfeksiyonel hastalıklar gelmektedir.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
Evrim Ağacı Akademi: Primatlardan İnsana Evrim Yazı Dizisi

Bu yazı, Primatlardan İnsana Evrim yazı dizisinin 11 . yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan " İnsanın Soy Ağacı: Homo sapiens Türüne Ait En Detaylı Taksonomik Sınıflandırma!" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
37
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 28
  • Muhteşem! 8
  • Bilim Budur! 6
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 6
  • Merak Uyandırıcı! 4
  • İnanılmaz 2
  • Korkutucu! 2
  • Umut Verici! 1
  • Üzücü! 1
  • İğrenç! 1
  • Güldürdü 0
  • Grrr... *@$# 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 06/12/2024 16:46:56 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/185

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Su
Periyodik Tablo
Sars-Cov-2 (Covid19 Koronavirüs Salgını)
Enfeksiyon
Fotosentez
Karbon
Metal
Diyabet
Sağlık Örgütü
Factchecking
İnsanın Evrimi
Farmakoloji
Evrimleşme
Göğüs
Yaşlanma
Taklit
Bellek
Güneş Sistemi
Homo Sapiens
Sıcak
Mit
Travma
Yüksek
Kilometre
Ecza
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Kafana takılan neler var?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ç. M. Bakırcı. Şempanzeler ile Bonobolar Arasındaki Benzerlikler ve Farklılıklar Nelerdir?. (1 Ağustos 2011). Alındığı Tarih: 6 Aralık 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/185
Bakırcı, Ç. M. (2011, August 01). Şempanzeler ile Bonobolar Arasındaki Benzerlikler ve Farklılıklar Nelerdir?. Evrim Ağacı. Retrieved December 06, 2024. from https://evrimagaci.org/s/185
Ç. M. Bakırcı. “Şempanzeler ile Bonobolar Arasındaki Benzerlikler ve Farklılıklar Nelerdir?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 01 Aug. 2011, https://evrimagaci.org/s/185.
Bakırcı, Çağrı Mert. “Şempanzeler ile Bonobolar Arasındaki Benzerlikler ve Farklılıklar Nelerdir?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, August 01, 2011. https://evrimagaci.org/s/185.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close