Gamzeler Hakkında Gerçekler: Neden Bazı İnsanlarda Gamze Bulunur? Gamzeler Nasıl Oluşur?

Gamzeler (veya teknik adıyla gelasin), cildimizde bulunan ufak girintilerdir. Yanak, çene, bel gibi vücudumuzun farklı kısımlarında bulunabilirler; ancak sıklıkla yanaklarda görülürler. Ağzımızın etrafındaki gamzeler tek bir tarafta bulunabileceği gibi, her iki tarafta da bulunabilir. 2018 yılında yaşları 18-42 yaş arasında değişen ve gamzeleri olan 216 kişi üzerinde yapılan bir çalışmada, %56'sının her iki yanağında da gamze olduğu görülmüştür.^[1] Gamzelerin hangi yanakta daha sık oluştuğunu araştıran çalışmalar, çelişkili ve kültüre bağlı olarak değişebilen sonuçlar elde etmiştir.^[2]

Bazı insanlarda gamze bulunup bazılarında bulunmadığını muhtemelen fark etmişsinizdir. Bunun nedeni, gamzelerin oluşma nedeninin, yüzümüzdeki deri ve kaslarda meydana gelen farklılıklardan kaynaklanmasıdır; yani evrensel olarak var olan bir özellik değildir. Gamzelerin yaygınlığı popülasyona göre değişebilse de, 2,300'den fazla katılımcıyla yapılan bir araştırmada, katılımcıların %37'sinin yüzünde gamze olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca birçok çalışmada erkekler ve kadınlarda gamzeler kabaca eşit oranda gözükse de, bazı çalışmalarda kadınlarda gamzelerin daha sık oluştuğu tespit edilmiştir.^[3]

Dahası, gamzesi olan kişilerde de bu gamzeler gülümseme veya bellerini gerdirme gibi sıralarda ortaya çıkabilir; her zaman gözükmeyebilirler. Sadece çenedeki gamzeler, herhangi bir yüz ifade yapmadan da gözükebilir.

Gamzeler Nasıl Oluşur?

Gamzeler genellikle hareketli dokular üzerinde ve zygomaticus major isimli yüz kasında meydana gelen değişimler nedeniyle oluşur.^[1] Bu kas, mimiklerimizde rol oynar. Güldüğümüzde ağzımızın kenarlarının yukarı kıvrılmasını sağlayan bu kastır.

Gamzesiz insanlarda bu kas yanaklarındaki zygomatic kemikten başlar ve aşağı doğru inerek ağzın kenarına bağlanır. Gamzeli insanlarda ise bu kas ağza inerken iki demete ayrılır. Demetlerden biri ağzın kenarına bağlanırken diğeri kenarın altına ve üstündeki deriye bağlanır. Kastaki bu ayrılma "çift veya ayrılmış zygomaticus major kası" olarak adlandırılır. Gülümsediğimizde bu kasın üstündeki derinin hareket etmesi gamze oluşmasına neden olur.^[4]

Şunu bilmeliyiz ki, gamzeler her ne kadar yaygın olmasalar da sağlığımız için sorun teşkil etmezler.

Genetik

Genlerimizin bir kısmını annemizden diğer kısmını ise babamızdan alırız. Çoğu genin, alel denen en az iki versiyonu vardır. Aleller baskın ya da çekinik olabilir.

Peki bunun gamzeler için anlamı nedir? Genellikle gamzelerin baskın alel ile aktarıldığı düşünülüyor. Ancak gerçek şu ki, gamzelerin kalıtımı hakkında çok az araştırma yapılmış halde ve gamzelerin gerçekten kalıtsal olarak aktarılıp aktarılmadıkları henüz bilinmiyor.

Genellikle gamzeli insanların çocukları da gamzeli oluyor. Bu durum, gamzelerin baskın genle aktarıldığı izlenimini uyandırıyor. Ancak şunu belirtmek gerekir ki her gamzeli çiftin çocukları da gamzeli olmayabiliyor. Dolayısıyla bir ihtimal, birden fazla genin etkisiyle oluşan bir durum olmasıdır.

Diğer bir ihtimal, eksik baskınlık gibi daha karmaşık genetik etkileşimlerin ürünü olarak ortaya çıkıyor olabilir. Bu kalıtım yapısının önceden kestirilemez olmasından dolayı bazı araştırmacılar gamzeleri düzensiz baskın karakter olarak sınıflandırırlar.^[5] Bunun anlamı, gamzenin her zaman olmasa da genellikle baskın kalıtılıyor olmasıdır.

Bir diğer ihtimal ise, genlerin sadece bir nebze etkisi olduğu, aslen gamzeleri belirleyen unsurun gelişimsel stokastisite (rastgelelik) olduğudur. Örneğin bazı insanlar yaşamları boyunca gamzeli olurken bazılarının gamzeleri yıllar içinde değişebilir.^[6] Gamzeli doğan bir çocuğun yetişkinken gamzeleri olmayabilir ve gamzesiz doğanların da gamzeleri oluşabilir.^[7] Örneğin Yunanistan'da yapılan bir çalışmada, 20 yıl boyunca insanların fiziksel özellikleri takip edilmiş ve yetişkinlerin %34'ünde, 7-15 yaş arası çocuklarınsa %13'ünde gamze varlığı tespit edilmiştir; bu durum, geçici gamzelerin sanılandan daha yaygın olabileceğini gösteriyor ve bu gamzelerin gelişimsel doğasına işaret etmektedir.^{[8], [9]}

Gerçek cevabın bulunması için bu konuda daha fazla araştırma yapılması gerekmektedir. Ancak yapılan çalışmalara göre, gamze oluşumu oldukça bağımsız bir doğaya sahiptir ve kişiden kişiye fazlasıyla değişebilir. Tek taraflı gamzeler, çift taraflı gamzelerden daha iri olmaya meyillidir ve çift taraflı gamzeye sahip kişilerin %12.8 kadarında asimetrik gamze oluşumu görülür.^[2]

Gamzelerin yapısı, kişinin yüzünün görünümünü değiştirebilmektedir ve kişinin yüz özellikleri de gamze oluşumunu etkileyebilmektedir. Örneğin uzun ve dar yüzlü ("leptoprosopik") kişilerin gamzeleri de uzun ve dar olmaya meyillidir; öte yandan kısa ve künt yüzlü ("öriprosopik") kişilerin gamzeleri de kısa ve daireseldir.

Gamzeler Çekici mi?

Eğer bir grup insana, gamzeleri çekici bulup bulmadıklarını sorarsanız, muhtemelen pek çok cevap alırsınız. İnsanlar size gamzeli insanların daha genç ya da cana yakın göründüklerini söyleyebilirler.

Gerçekten de gamzeler bazı kültürlerde güzellikle ve hatta iyi şansla ilişkilendirilir. Peki araştırmalar gamzelere olan algıyla alakalı ne diyor? Açıkçası bu konuda sınırlı sayıda araştırma var.

Bir araştırma gösteriyor ki, erkekler göz rengi, saç rengi, çene gamzesi gibi kendilerine benzer yüz özelliklerine sahip kadınları tercih ediyor. Yanak gamzesi çalışmaya dahil edilmemiş ama yanak gamzesi için de aynı şey geçerli olabilir.

Ek olarak, gamzeler diğer insanlarla daha rahat iletişim kurmamıza yardımcı olabilir. Yüz özellikleriyle alakalı bir araştırmaya göre, gamze gibi yüz özelliklerimiz sözlerimizin veya tebessümümüzün daha dikkat çekici olmasını sağlayabiliyor. Ayrıca bir şey anlatırken karşı tarafa daha fazla bilgi aktarmamızı da sağlayabiliyor.

Ya Gamzemiz Olmasını İstersek?

Gamzemiz olmamasına rağmen gamzeli olmak istiyorsak "dimpleplasty" denen ve gamze oluşturan bir plastik operasyon mevcuttur.

Dimpleplasty sırasında küçük bir kesikle gamze istenen yer açılır. Sonra, küçük bir doku parçası dikkatlice çıkarılır. "Sling" isimli bir dikiş, bu bölgenin iki yanındaki deri ve kası bir araya getirir ve gamzeyi oluşturur.

Eğer prosedürü merak ediyorsanız faydalarını ve zararlarını konuşmak için bir plastik cerrahtan randevu alabilirsiniz; ancak unutmayın: Siz, olduğunuz gibi güzelsiniz ve daha güzel gözükmek için bıçak altına yatmanıza gerek yok!