Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Fizikçiler Işık Hızını Şimdiye Kadarki En Yüksek Enerjilerde Test Ettiler!

Lorentz Değişmezliği, Gama Işınları Düzeyinde de Kırılmıyor ve Bu Işınlar, Sabit Işık Hızında Hareket Ediyorlar!

Fizikçiler Işık Hızını Şimdiye Kadarki En Yüksek Enerjilerde Test Ettiler! Hubblesite
Gama ışınlarının kaynağı Yengeç Nebulası
3 dakika
2,882
  • Yüksek Enerji Astrofiziği
Tüm Reklamları Kapat

Fizikçiler, şimdiye kadarki en yüksek enerjili ışık hızı testini yaptılar ve patlayan yıldızlar gibi kaynaklardan fışkıran gama ışınları da dahil olmak üzere evrenin her yerinde ışık hızının sabit olduğunu buldular.

Bu, tespit edebileceğimiz en yüksek enerjilerde bile Albert Einstein'ın özel görelilik teorisinin temel direklerinden birinin hala sağlam durduğu anlamına gelir. New Mexico'daki Los Alamos Ulusal Laboratuvarı'ndan astrofizikçi Pat Harding şöyle diyor:

Tüm Reklamları Kapat

Göreliliğin çok yüksek enerjilerde nasıl davrandığını anlamanın, çevremizdeki dünya üzerinde gerçek etkileri vardır. Çoğu kuantum yerçekimi modeli, görelilik davranışının çok yüksek enerjilerde bozulacağını söyler. Bu tür yüksek enerjili fotonları gözlemlememiz, göreliliğin geçerli olduğu skalayı yüz kata kadar artırıyor.

Lorentz değişmezliği, özel göreliliğin temel ilkesidir. Evrende nerede olursanız olun, ışık hızı da dahil olmak üzere fizik yasalarının aynı kaldığını ifade eder. Ancak Lorentz'in değişmezliğinin çok yüksek enerjilerle ihlal edilebileceğine dair teoriler vardır. Eğer bu doğruysa, bunu açıklamak için yeni fizik kanunlarına ihtiyacımız var. Ama aynı zamanda bunları tespit etmemiz de mümkün olabilir.

Lorentz değişmezliği yüksek enerjilerde kırılırsa, yüksek enerjili fenomenler görelilikle bağdaşmayan beklenmedik davranışlar sergilemelidir; örneğin ışık, farklı hızlarda seyahat edebilmelidir.

Tüm Reklamları Kapat

İşte burası, gama ışınlarının devreye girdiği yer. Atomik çekirdeklerin radyoaktif bozunma sonucu oluşan elektromanyetik spektrumdaki en kısa dalga boyu, en yüksek enerjili ışık türüdür. Süpernovalardan, nötron yıldızlarından, yıldız patlamalarından ve kara deliklerin etrafındaki bölgelerden yayılırlar.

Eletromanyetik dalga tayfı
Eletromanyetik dalga tayfı
Wikipedia

Eğer gama ışınları Lorentz değişmezliği ihlali altında hızlanırsa, gama ışını fotonları Dünya'ya ulaşmadan önce daha düşük enerjili parçacıklara dönüşür. Bu düşük enerjili parçacıklar buraya gelebilir ya da gelemeyebilir, ama artık gama ışını olamazlar.

Bu noktada bir de Yüksek İrtifa Su Cherenkov Gözlemevi'ni (HAWC) konuşmalıyız. Bu gözlemevi, 100 milyardan 100 trilyon elektronvolta (100 gigaelektronvolt veya GeV, 100 teraelektronvolt veya TeV) en yüksek enerjili gama ışını ışınlarını tespit etmek için tasarlanmış en yüksek irtifadaki gama ışını detektörüdür. Bu, görünür ışığın enerjisinin yaklaşık 100 milyar ila 100 trilyon katına denk gelir!

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

HAWC Gözlemevi, isminden de anlaşılacağı üzere, bir Cherenkov dedektörüdür. Işığı algılayabilen fotoçarpan tüpleri ile suyla dolu bir dizi tanktan oluşur. Bir gama ışını üst atmosfere çarptığında, atmosferik moleküllerle olan etkileşimleri nedeniyle enerji kaybeder ve ışık hızında parçacıklardan oluşan basamaklı bir sağanak oluşturur.

Çerenkov Radyasyonu
Çerenkov Radyasyonu
Wikipedia

İşte HAWC Gözlemevi'nin tespit etmek üzere tasarladığı parçacıklar da bunlar. Suya yüksek hızlarda girdiklerinde, ışığın suyun içinden geçebileceğinden (kısaca) daha hızlı seyahat ederler, çünkü su, ışığı biraz yavaşlatıyor.

Bu bir "lüminal patlama" (İng: "luminal boom") üretir. Bu, bir sonik patlamanın eşdeğeridir. Bu patlama, ultraviyole bir parlaklık üretir. Bu parıltıya Cherenkov radyasyonu deniyor ve fotoçarpan tüpleri bunu yakalıyor.

Gama ışınları ne kadar yüksek olursa, elde edilen sağanakta o kadar fazla parçacık oluşur. Fizikçiler, gama ışını enerjilerini bu şekilde ayırt edebilirler.

Bu yöntemle, HAWC Gözlemevi son zamanlarda 100 TeV'den yüksek enerjilere sahip bir dizi gama ışını tespit etmiştir. Bu gerçek, tek başına, Lorentz değişmezliğinin ihlali üzerine kısıtlamalar getiriyor. Bu fotonlar bir vakum ışık hızından daha hızlı seyahat değildi anlamına gelir. Aslında, hiçbiri Lorentz'in değişmezliğiyle ilişkili foton çürümesi belirtisi göstermedi.

Bu, Lorentz'in değişmezliğinin daha yüksek enerjilerde kırılamayacağı anlamına gelmiyor; ama tespit edilebilir sınırlarımız içinde kırılmadığı anlamına geliyor. Ve bu gerçekten harika! Harding, şöyle diyor:

Astronomik mesafelerden elde edilen daha yüksek enerjili gama ışınlarının tespiti, görelilik konusunda daha sıkı kontrollere olanak sağlayacaktır. HAWC, önümüzdeki yıllarda daha fazla veri almaya devam ettikçe ve Los Alamos Laboratuvarı önderliğindeki iyileştirmeleri en yüksek enerjilerde detektör ve analiz tekniklerine dahil ettikçe, bu fiziği daha da ileriye götürebileceğiz.
Alıntı Yap
Okundu Olarak İşaretle
30
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 9
  • Merak Uyandırıcı! 7
  • Bilim Budur! 6
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 4
  • İnanılmaz 4
  • Muhteşem! 2
  • Güldürdü 2
  • Umut Verici! 2
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  1. Çeviri Kaynağı: Science Alert | Arşiv Bağlantısı
  • A. Albert. Constraints On Lorentz Invariance Violation From Hawc Observations Of Gamma Rays Above 100 Tev. (30 Mart 2020). Alındığı Tarih: 4 Nisan 2020. Alındığı Yer: https://journals.aps.org/ | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 03/06/2023 00:30:36 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/8491

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Hominid
Alan
Çocuk
Newton
Biyokimya
Kanıt
Yaşamın Başlangıcı
Makine
Ara Tür
Çekirdek
Mitler Ve Gerçekler
Beslenme Davranışı
Yapay
Antibiyotik
Kan Hastalıkları
Samanyolu Galaksisi
Moleküler Biyoloji
Anne
Sars-Cov-2 (Covid19 Koronavirüs Salgını)
Nasa
Viral Enfeksiyon
Evrimsel Psikoloji
Çağ
Psikoloji
Üreme
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Kafana takılan neler var?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Gönder
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Youtube
Zamanın İleri Aktığını Nereden Biliyoruz?
Zamanın İleri Aktığını Nereden Biliyoruz?
Karanlık Enerji: Evreni Genişleten Gizemli Enerjinin Kaynağı Ne?
Karanlık Enerji: Evreni Genişleten Gizemli Enerjinin Kaynağı Ne?
Büyük Deprem Nerede, Ne Zaman ve Ne Büyüklükte Olacak? | Deprem Tahmini!
Büyük Deprem Nerede, Ne Zaman ve Ne Büyüklükte Olacak? | Deprem Tahmini!
Hastayken Sesimiz Neden Kalın ve Boğuk Çıkıyor?
Hastayken Sesimiz Neden Kalın ve Boğuk Çıkıyor?
Elektrik Tellerindeki Renkli Toplar Ne İşe Yarıyor?
Elektrik Tellerindeki Renkli Toplar Ne İşe Yarıyor?
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Alıntı Yap
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
M. Starr, et al. Fizikçiler Işık Hızını Şimdiye Kadarki En Yüksek Enerjilerde Test Ettiler!. (5 Nisan 2020). Alındığı Tarih: 3 Haziran 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/8491
Starr, M., Kanara, K., Bakırcı, Ç. M. (2020, April 05). Fizikçiler Işık Hızını Şimdiye Kadarki En Yüksek Enerjilerde Test Ettiler!. Evrim Ağacı. Retrieved June 03, 2023. from https://evrimagaci.org/s/8491
M. Starr, et al. “Fizikçiler Işık Hızını Şimdiye Kadarki En Yüksek Enerjilerde Test Ettiler!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Translated by Kaan Kanara, Evrim Ağacı, 05 Apr. 2020, https://evrimagaci.org/s/8491.
Starr, Michelle. Kanara, Kaan. Bakırcı, Çağrı Mert. “Fizikçiler Işık Hızını Şimdiye Kadarki En Yüksek Enerjilerde Test Ettiler!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Translated by Kaan Kanara. Evrim Ağacı, April 05, 2020. https://evrimagaci.org/s/8491.
Geri Bildirim Gönder
ve seni takip ediyor
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Önizleme
Görseli Kaydet
Sıfırla
Vazgeç
Ara

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close