Dünya'nın İstikrarı ve Medeniyeti Destekleme Kabiliyeti Risk Altında: Dokuz Gezegensel Sınırdan Altısını Aştık!
Dünya'daki Kötü Gidişatı Önlemek İçin Sadece İklim Krizine Odaklanamayız!
- Basın Bildirisi
- Klimatoloji (İklimbilim)
- Çevre Bilimleri
Bu haber 11 ay öncesine aittir. Haber güncelliğini yitirmiş olabilir; ancak arşivsel değeri ve bilimsel gelişme/ilerleme anlamındaki önemi dolayısıyla yayında tutulmaktadır. Ayrıca konuyla ilgili gelişmeler yaşandıkça bu içerik de güncellenebilir.
3 milyar yılı aşkın bir süredir, yaşam ("Biyosfer Bütünlüğü" adı verilen bir gezegensel sınır ile temsil edilir) ve iklim arasındaki etkileşim, Dünya'daki genel çevresel koşulları kontrol etmiştir. İnsan faaliyetleri, örneğin doğanın diğer arazi kullanımlarıyla değiştirilmesi, nehirlerdeki ve topraktaki su miktarının değiştirilmesi, sentetik kimyasalların açık ortama sokulması ve sera gazlarının atmosfere salınması, bu etkileşimleri değiştirmektedir.
Dünya sistemindeki etkileşimlere saygı gösterilmesi ve bunların son ~12.000 yıldır Dünya koşullarını kontrol eden etkileşimlere benzer şekilde sürdürülmesi, insan faaliyetlerinin Dünya koşullarında dramatik değişiklikleri tetiklememesini sağlamak açısından kritik önem taşımaktadır. Zira insan faaliyetinin sonucu yaşanacak değişiklikler, muhtemelen Dünya'nın modern uygarlıkları destekleme kabiliyetini azaltacaktır.
Dokuz "gezegensel sınır", gezegenin insanlar için istikrarını ve yaşanabilirliğini düzenleyen küresel çevre bileşenlerini temsil etmektedir. Güvenli sınır seviyelerinin aşılma derecesi, bileşenleri etkileyen insan kaynaklı faaliyetlerden kaynaklanmaktadır. Gezegensel sınırlar çerçevesi, bizi destekleyen Dünya koşullarında geri dönüşü olmayan değişiklikleri tetikleme riski olmaksızın insan faaliyetlerinin kritik süreçleri etkilemesine ne ölçüde izin verilebileceğine dair sınırlar önererek insanlık için bir "güvenli çalışma alanı" belirlemek üzere Dünya sisteminin işleyişine dair en yeni bilimsel anlayışı uygulamaktadır.
Yeni yayınlanan bir çalışmada ilk kez, bu sınırların hepsi için belli ölçütler sunulmuştur. Buna göre, sınırlardan altısının aşıldığı ve Dünya'nın ozon tabakasının bozulması hariç tüm sınırlar için aşımın giderek arttığı tespit edilmiştir. Çalışmanın sonuçlarına göre sadece iklim üzerine küresel bir odaklanma yeterli değildir. Başta İklim ve Biyosfer Bütünlüğü olmak üzere, sınırlar arasındaki etkileşimleri doğru bir şekilde yeniden üreten Dünya sistemi modellerinin geliştirilmesi acil bir önceliktir.
Science Advances dergisinde yayınlanan çalışma, sekiz farklı ülkeden yirmi dokuz bilim insanı tarafından yürütülen çerçevenin üçüncü güncellemesini temsil ediyor.[1]
Dünya'nın "Tansiyonu" Çok Yüksek!
Globe Enstitüsü profesörü, Kopenhag Üniversitesi Sürdürülebilirlik Bilim Merkezi Lideri ve araştırmanın lideri Katherine Richardson, sınırların giderek aşılması eğiliminin endişe verici olduğunu belirtiyor:
Altı sınırın aşılması tek başına bir felaketin yaşanacağı anlamına gelmez, ancak açık bir uyarı sinyalidir. Bunu vücudunuzun tansiyonu gibi değerlendirebiliriz. Kan basıncının 120/80'in üzerinde olması kalp krizini garanti etmez ama riskini arttırır. Bu nedenle tansiyonumuzu düşürmeye çalışırız. Kendimizin ve çocuklarımızın iyiliği için bu altı gezegensel sınır üzerindeki baskıyı azaltmamız gerekiyor.
Çalışmanın önemli bir sonucu da sınırlar arasındaki etkileşimlere daha fazla odaklanılması gerektiğidir. Potsdam İklim Etkileri Araştırma Enstitüsü (PIK) Direktörü ve 2009 yılında çerçevenin ilk önericisi olan Johan Rockström şöyle diyor:
Dünya sistemini geri dönüşü olmayan zararlardan korumak istiyorsak, insan kaynaklı iklim değişikliğine odaklanmak yeterli değildir.
PIK'in Dünya Sistem Analizi Bölümü Başkanı Wolfgang Lucht ise şöyle anlatıyor:
- İklim Değişimi Araştırmalarının %97'si Küresel Isınmayı Doğruluyor! Şimdi, Geri Kalan %3'ün Hatalı Araştırmalar Olduğu Gösterildi!
- Geride Bıraktığımız 12 Ay, Bugüne Kadar İnsanların Kaydettiği En Sıcak 12 Aydı!
- Aşırı Hızlı Yükselen Deniz Seviyeleri Nedeniyle Kıyı Şehirlerden İç Şehirlere Kitlesel Göçler Tetiklenebilir!
İklim değişikliğinin yanı sıra, biyosferin bütünlüğü gezegenimizin istikrarının ikinci temel direğidir. Araştırmamız, küresel ısınmanın azaltılması ve gelecek için işlevsel bir biyosferin korunmasının el ele gitmesi gerektiğini gösteriyor.
Biyokütle Kullanımı, Biyoçeşitliliği Etkiliyor!
Arazi Kullanım Değişikliği sınırına saygı gösterme ihtiyacı, kömür, petrol ve gaza alternatif olarak biyokütlenin artan küresel kullanımına odaklanmaktadır. Biyokütle, bitkilerin güneş enerjisini diğer canlı organizmalar tarafından kullanılabilecek enerjiye dönüştürdüğü ve böylece biyoçeşitliliği destekleyen enerjiyi sağladığı fotosentez sürecinin ürünüdür. Richardson, şöyle anlatıyor:
Çalışmamız, insanların Sanayi Devrimi'nden önce biyoçeşitliliği desteklemek için mevcut olan enerjinin ~%30'una eşdeğer bir enerjiyi el koyduğunu gösteriyor. Kuşkusuz, aksi takdirde doğanın kullanımına sunulacak olan enerjinin bu kadar büyük bir kısmının ortadan kaldırılması biyolojik çeşitlilik kaybına yol açıyor olmalı. Bu nedenle, biyoçeşitlilik üzerindeki insan etkilerini değerlendirirken Net Birincil Üretimin İnsan Tarafından Tahsisinin (HANPP), yani biyokütle kullanımının iki ölçütten biri olarak benimsenmesini öneriyoruz.
Daha İyi Dünya Sistemi Modellerine İhtiyaç Var!
Johan Rockström, şöyle anlatıyor:
Bilimin tanımladığı sınırlar içerisinde gelişen bir dünya, gezegen ölçeğinde artan ve potansiyel olarak yıkıcı riskler içeren mevcut durumumuzu idare etmenin tek yoludur. Paris Anlaşması'nın İklim konusunda 1.5°C'lik sınırı tutturmaya yönelik gezegensel sınırı kabul ettiğini zaten biliyoruz. Benzer şekilde, 2022 Montreal-Kunming COP15'te karada ve okyanusta biyoçeşitlilik kaybının durdurulması ve tersine çevrilmesi kararlaştırıldığında, dünya, biyoçeşitlilik konusunda bir diğer gezegensel sınırı kabul etmiştir.
Evrim Ağacı'ndan MesajEvrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.
KreosusKreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.
Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.
PatreonPatreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.
Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.
YouTubeYouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.
Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.
Diğer PlatformlarBu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.
Giriş yapmayı unutmayın!Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza üye girişi yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.
Ancak çalışmamız bunun yeterli olmadığını gösteriyor. Dünya üzerindeki herkes için refah ve eşitliği gerçekten güvence altına almak istiyorsak, Gezegensel Sınırlar bilimi bir 'eylem rehberi' sunmaktadır ve bu, sadece iklimin ötesine geçmekte, yeni Dünya sistemi modellemesi ve analizi ile gezegensel esnekliği korumak, iyileştirmek ve yeniden inşa etmek için sistematik çabalar gerektirmektedir.
Katherine Richardson ise sözlerini şöyle tamamlıyor:
Umarım bu yeni çalışma pek çok kişi için bir uyandırma çağrısı işlevi görür ve uluslararası toplumda, gelişmiş insan toplumlarının gelişmesine olanak tanıyan Dünya koşullarını korumak ve muhafaza etmek için gezegen üzerindeki etkilerimizi sınırlama gerekliliğine odaklanmayı arttırır.
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git-
7
-
4
-
3
-
3
-
3
-
2
-
2
-
2
-
0
-
0
-
0
-
0
- ^ K. Richardson, et al. (2023). Earth Beyond Six Of Nine Planetary Boundaries. American Association for the Advancement of Science (AAAS). doi: 10.1126/sciadv.adh2458. | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 21/12/2024 21:24:53 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/16405
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
