“Melek öpücükleri”, “Café au lait lekeler”, “Belgin Doruk beni” veya “leylek ısırıkları”; tüm bunlar bazılarımızın cildindeki lekeler, hepimizin bildiği adıyla doğum lekeleri için kullanılan metaforlardır. Doğum lekeleri çok çeşitli renk ve şekillere sahiptir. Yüzeysel veya hafif bir kabartı halinde olabileceği gibi cildin çok daha derinlerine inen türleri de vardır. Doğum lekelerinin çoğu doğuştan var olabilir ya da doğumdan kısa bir süre sonra ortaya çıkabilir. Kayıp çocukları ve hatta suçluları belirlemede doğum lekelerinden faydalanırız. Çoğu doğum lekesi ciddi bir tıbbi soruna yol açmazken bazıları da bir sağlık sorununa işaret edebilir. Her durumda ebeveynlerin endişelenmesine neden olurlar.
Doğum Lekesi Türleri
Doğum lekeleri kişiden kişiye farklılık gösterdiği halde genellikle pigment kaynaklı ve vasküler olmak üzere iki grupta toplanır. Pigment kaynaklı doğum lekeleri cildin bir bölgesinde yoğunlaşan melanosit nedeniyle oluşur. Temel biyoloji derslerinden hatırlayacağınız üzere melanositler melanin üretir, yani cildinizin pigmentini veya rengini belirler. Bu lekeler çoğunlukla kahverengimsi renktedir. Vasküler doğum lekeleri ise farklı deri katmanlarındaki kan damarlarının anormal gelişimi nedeniyle oluşur. Bu lekeler ise genellikle kırmızı, mor veya pembe renktedir.
Pigment Kaynaklı Doğum Lekeleri
Pigment kaynaklı doğum lekelerinin en sık görülenlerinden biri konjenital melanositik nevüs, yani doğuştan var olan ve melanosit kaynaklı doğum lekesidir. Görüntüsü şöyledir:
Bu lekeler, doğuştan sahip olduğunuz ve genellikle kahverengi veya siyah renkli benlerdir (Lat.: nevus, (çoğulu) nevi). Büyüklükleri değişebilir, ancak doğum sonrasında ortaya çıkan benlere göre daha büyük ve üzeri kıllı olabilirler. Doğuştan var olan benlerin büyük olanları, koyu renkli bir mayo gibi tüm vücudu kaplayabilir ve “dev” lekeler olarak sınıflandırılır. Bu tür lekeler sağlık riski taşıyabilir ve şu tür görüntüler oluşturabilir:
Dermal melanozun (Ç.N. deri yüzeyindeki melanozun) diğer bir türü de “Moğol lekesi”dir. Sırt ve kalçada mavimsi gri veya kahverengi lezyonlarla kendini gösterir. Morartı gibi göründüğünden kötü niyetle yapılan bir hareket sonucunda oluşan çürüklerle karıştırılabilir. Zamanla rengi ve görüntüsü azalabilir.
Moğol lekesi koyu ve esmer tenli toplumlarda daha yaygındır.
Pigment kaynaklı bir başka doğum lekesi türü Café au lait (Fra.: sütlü kahve), yani “sütlü kahve rengi lekeler”dir. Bu lekeler genellikle kalıcıdır ve zamanla sayısı ve büyüklüğü artabilir.
Vasküler Doğum Lekeleri
Hemanjiyomlar (Ç.N. kan damarlarından doğan ur) "çilek" görüntüsünde vasküler doğum lekeleridir. Doğum sırasında kabartısız ve soluk renkli olduklarından fark edilemeyen bu tür lekeler zamanla büyüyüp kırmızımsı bir renk alabilirler. Bebeklerin yaklaşık %10’unda ilk bir yıl içerisinde ortaya çıkarlar.
Bu lekeler ebeveynleri endişelendirse de vakaların %90’ında çocuk ergenliğe girmeden önce lekelerin solup küçüldüğü, geriye sadece hafif bir iz kaldığı istatistiklerle gösterilmiştir. Bununla birlikte göz kapağında, ağız ve burun gibi solunum yollarında, kuyruksokumu kemiğinde veya hayati organlarda görülen lekelerle çok sayıda olan lekeler, nörolojik hastalıklar veya diğer rahatsızlıkların belirtisi olabileceğinden müdahale gerektirebilir.
Nevus Flammeus ya da şarap lekesi olarak bilinen lekelere "Gorbaçov lekesi" de denir. Birçok doğum lekesinin aksine zamanla solmaz, hatta koyu kırmızı veya mor bir renge dönüşür; yaşın ilerlemesiyle birlikte leke içinde nodüller oluşabilir. Bu tip doğum lekelerinin gelişimini yukarıdaki görselde görebilirsiniz. Leke göz çevresinde değilse veya bulunduğu bölge ve yaşla birlikte gelişimi rahatsızlık vermiyorsa hiçbir müdahale gerektirmez. Yol açtığı komplikasyonlara dair ayrıntıları şu bağlantıda okuyabilirsiniz, ama burada, lekenin bulunduğu bölgeye bağlı olarak ipsilateral (Ç.N. vücudun tek tarafında gözlenen) glokom veya Sturge-Weber sendromu gibi rahatsızlıklara neden olabildiğini söylemeden geçmeyelim. Sturge-Weber sendromu tanısı konan hastaların yaklaşık %76’sının yüzünde şarap lekesi vardır. Ek olarak göz çevresinde şarap lekesi bulunan insanların yaklaşık %5-8’i de bu sendromdan muzdariptir. Bununla birlikte şarap lekeleri çok yaygın olmayan leke türlerindendir.
Nevus Simplex ya da “melek öpücüğü” veya “leylek ısırığı” adlarıyla bilinen lekeler, düz ve somon renginde olduğundan şarap lekesi ile karıştırılabilir. Ancak çoğunlukla ense veya boynun arkalarına doğru bir yerde bulunurlar ve kırkyama gibi parçalı ve düzensiz bir görünüme sahiptirler. Ayrıca üzerine hafifçe bastığınızda geçici olarak beyazlaşırlar. Genellikle zararsız lekelerdir, özellikle çocuklarda çok sık (%30-40’ında) görülürler ve 2-3 yıl içerisinde kaybolurlar.
Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.
Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.
Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.
Üçüncü Meme Ucu Doğum Lekeleri
Birçoğumuz tıp dünyasının “üçüncü meme ucu” veya “fazladan meme ucu” (kimi zaman dört veya daha fazla) olarak adlandırdığı izleri doğum lekesi ile karıştırır. Embriyo oluşumunun ilk evrelerinde hepimizin meme hattı boyunca meme bezleri veya süt bezleri gelişir. Meme başı olarak da adlandırılan bu hattı aşağıdaki görselde görebilirsiniz.
Normalde bu fazladan bezler daha sonra körelir, ancak bazen de körelme gerçekleşmez ve erkek-kadın hepimizin sahip olduğu iki meme ucuna ek olarak fazladan meme ucu/uçları gelişir. Fazladan meme uçları normalde embriyonun süt hattı boyunca oluşsa da sapmalar da gözlenebilir.
Tüm bunlar, hormonlar biyolojik cinsiyetimizi belirlemeden önce gerçekleşir. Kadınlar gibi erkeklerin de meme ucu olmasının nedeni budur: İnsan embriyolarının tümü gelişimine, doğacak bebek dişi olacakmış gibi başlar; altıncı haftaya doğru testosteron üretilmesiyle birlikte embriyo erkeksi özellikler geliştirmeye başlar. Ancak bu evrede meme ucu dokusu zaten gelişmiş olduğu için biyolojik cinsiyeti erkek olanların da meme uçları olur.
Fazladan meme uçlarının hem çevresinde areola (ucun etrafındaki koyu renkli yuvarlak alan) hem de ucunda meme başı bulunabilir. Bu tür meme uçları pigment kaynaklı doğum lekeleriyle (benlerle) karıştırılabilir. Ortalama olarak insanların %5’inde görülse de erkeklerde daha yaygındır. Çoğunlukla zararsız ve normal meme uçlarından daha küçüktür. Laktasyon veya emzirme süresi boyunca bazı kadınların fazladan meme uçlarından da süt gelir.
Sonuç ve Düşünceler
Bu yazı, doğum lekesiyle ilgili bilgilerin özetlendiği, giriş niteliğinde bir yazıdır. Okuduğunuz üzere doğum lekelerinin çoğunluğu, görünümü ve bulunduğu bölge açısından sıkıntı yaratsa da sağlık açısından tehlikeli değildir. Rahatsız eden doğum lekelerine dermatologlar müdahale edip komplikasyonları giderebilirler. Sizi endişelendiren veya anormal bir büyüme veya değişiklik gösteren doğum lekeniz varsa tıp doktorlarına başvurabilirsiniz.
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
İçerikle İlgili Sorular
Soru & Cevap Platformuna Git-
6
-
4
-
3
-
2
-
2
-
2
-
1
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
- Çeviri Kaynağı: Evrim Ağacı | Arşiv Bağlantısı
- A. L. Bakırcı-Taylor. Birthmarks: From The Kiss Of Angels To Port Wine Stains.... (26 Kasım 2018). Alındığı Tarih: 29 Kasım 2018. Alındığı Yer: Evrim Ağacı | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 17/11/2024 14:01:16 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/7469
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
This work is an exact translation of the article originally published in Evrim Ağacı. Evrim Ağacı is a popular science organization which seeks to increase scientific awareness and knowledge in Turkey, and this translation is a part of those efforts. If you are the author/owner of this article and if you choose it to be taken down, please contact us and we will immediately remove your content. Thank you for your cooperation and understanding.
