Doğum Lekeleri: Melek Öpücüğünden Şarap Lekelerine...
Flickr
- Çeviri
- Dermatoloji
“Melek öpücükleri”, “Café au lait lekeler”, “Belgin Doruk beni” veya “leylek ısırıkları”; tüm bunlar bazılarımızın cildindeki lekeler, hepimizin bildiği adıyla doğum lekeleri için kullanılan metaforlardır. Doğum lekeleri çok çeşitli renk ve şekillere sahiptir. Yüzeysel veya hafif bir kabartı halinde olabileceği gibi cildin çok daha derinlerine inen türleri de vardır. Doğum lekelerinin çoğu doğuştan var olabilir ya da doğumdan kısa bir süre sonra ortaya çıkabilir. Kayıp çocukları ve hatta suçluları belirlemede doğum lekelerinden faydalanırız. Çoğu doğum lekesi ciddi bir tıbbi soruna yol açmazken bazıları da bir sağlık sorununa işaret edebilir. Her durumda ebeveynlerin endişelenmesine neden olurlar.
Doğum Lekesi Türleri
Doğum lekeleri kişiden kişiye farklılık gösterdiği halde genellikle pigment kaynaklı ve vasküler olmak üzere iki grupta toplanır. Pigment kaynaklı doğum lekeleri cildin bir bölgesinde yoğunlaşan melanosit nedeniyle oluşur. Temel biyoloji derslerinden hatırlayacağınız üzere melanositler melanin üretir, yani cildinizin pigmentini veya rengini belirler. Bu lekeler çoğunlukla kahverengimsi renktedir. Vasküler doğum lekeleri ise farklı deri katmanlarındaki kan damarlarının anormal gelişimi nedeniyle oluşur. Bu lekeler ise genellikle kırmızı, mor veya pembe renktedir.
Pigment Kaynaklı Doğum Lekeleri
Pigment kaynaklı doğum lekelerinin en sık görülenlerinden biri konjenital melanositik nevüs, yani doğuştan var olan ve melanosit kaynaklı doğum lekesidir. Görüntüsü şöyledir:
Bu lekeler, doğuştan sahip olduğunuz ve genellikle kahverengi veya siyah renkli benlerdir (Lat.: nevus, (çoğulu) nevi). Büyüklükleri değişebilir, ancak doğum sonrasında ortaya çıkan benlere göre daha büyük ve üzeri kıllı olabilirler. Doğuştan var olan benlerin büyük olanları, koyu renkli bir mayo gibi tüm vücudu kaplayabilir ve “dev” lekeler olarak sınıflandırılır. Bu tür lekeler sağlık riski taşıyabilir ve şu tür görüntüler oluşturabilir:
Dermal melanozun (Ç.N. deri yüzeyindeki melanozun) diğer bir türü de “Moğol lekesi”dir. Sırt ve kalçada mavimsi gri veya kahverengi lezyonlarla kendini gösterir. Morartı gibi göründüğünden kötü niyetle yapılan bir hareket sonucunda oluşan çürüklerle karıştırılabilir. Zamanla rengi ve görüntüsü azalabilir.
Moğol lekesi koyu ve esmer tenli toplumlarda daha yaygındır.
Pigment kaynaklı bir başka doğum lekesi türü Café au lait (Fra.: sütlü kahve), yani “sütlü kahve rengi lekeler”dir. Bu lekeler genellikle kalıcıdır ve zamanla sayısı ve büyüklüğü artabilir.
Vasküler Doğum Lekeleri
Hemanjiyomlar (Ç.N. kan damarlarından doğan ur) "çilek" görüntüsünde vasküler doğum lekeleridir. Doğum sırasında kabartısız ve soluk renkli olduklarından fark edilemeyen bu tür lekeler zamanla büyüyüp kırmızımsı bir renk alabilirler. Bebeklerin yaklaşık %10’unda ilk bir yıl içerisinde ortaya çıkarlar.
- Akrodermatitis Enteropatika Nedir? Kalıtsal Çinko Eksikliği Deriyi Neden Bozar ve Nasıl Tedavi Edilir?
- Melanize Mantar Enfeksiyonu (Fayohipomikoz) ve Tinea Nigra: Bazı İnsanların Elindeki Kahverengi Lekeler, "Cinlerin Kına Yakması" Nedeniyle mi Oluşuyor?
- Seboreik Dermatit Nedir? Bebeklerde Kepek Oluşması Normal mi?
Bu lekeler ebeveynleri endişelendirse de vakaların %90’ında çocuk ergenliğe girmeden önce lekelerin solup küçüldüğü, geriye sadece hafif bir iz kaldığı istatistiklerle gösterilmiştir. Bununla birlikte göz kapağında, ağız ve burun gibi solunum yollarında, kuyruksokumu kemiğinde veya hayati organlarda görülen lekelerle çok sayıda olan lekeler, nörolojik hastalıklar veya diğer rahatsızlıkların belirtisi olabileceğinden müdahale gerektirebilir.
Nevus Flammeus ya da şarap lekesi olarak bilinen lekelere "Gorbaçov lekesi" de denir. Birçok doğum lekesinin aksine zamanla solmaz, hatta koyu kırmızı veya mor bir renge dönüşür; yaşın ilerlemesiyle birlikte leke içinde nodüller oluşabilir. Bu tip doğum lekelerinin gelişimini yukarıdaki görselde görebilirsiniz. Leke göz çevresinde değilse veya bulunduğu bölge ve yaşla birlikte gelişimi rahatsızlık vermiyorsa hiçbir müdahale gerektirmez. Yol açtığı komplikasyonlara dair ayrıntıları şu bağlantıda okuyabilirsiniz, ama burada, lekenin bulunduğu bölgeye bağlı olarak ipsilateral (Ç.N. vücudun tek tarafında gözlenen) glokom veya Sturge-Weber sendromu gibi rahatsızlıklara neden olabildiğini söylemeden geçmeyelim. Sturge-Weber sendromu tanısı konan hastaların yaklaşık %76’sının yüzünde şarap lekesi vardır. Ek olarak göz çevresinde şarap lekesi bulunan insanların yaklaşık %5-8’i de bu sendromdan muzdariptir. Bununla birlikte şarap lekeleri çok yaygın olmayan leke türlerindendir.
Nevus Simplex ya da “melek öpücüğü” veya “leylek ısırığı” adlarıyla bilinen lekeler, düz ve somon renginde olduğundan şarap lekesi ile karıştırılabilir. Ancak çoğunlukla ense veya boynun arkalarına doğru bir yerde bulunurlar ve kırkyama gibi parçalı ve düzensiz bir görünüme sahiptirler. Ayrıca üzerine hafifçe bastığınızda geçici olarak beyazlaşırlar. Genellikle zararsız lekelerdir, özellikle çocuklarda çok sık (%30-40’ında) görülürler ve 2-3 yıl içerisinde kaybolurlar.
Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.
KreosusKreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.
Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.
PatreonPatreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.
Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.
YouTubeYouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.
Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.
Diğer PlatformlarBu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.
Giriş yapmayı unutmayın!Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza üye girişi yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.
Üçüncü Meme Ucu Doğum Lekeleri
Birçoğumuz tıp dünyasının “üçüncü meme ucu” veya “fazladan meme ucu” (kimi zaman dört veya daha fazla) olarak adlandırdığı izleri doğum lekesi ile karıştırır. Embriyo oluşumunun ilk evrelerinde hepimizin meme hattı boyunca meme bezleri veya süt bezleri gelişir. Meme başı olarak da adlandırılan bu hattı aşağıdaki görselde görebilirsiniz.
Normalde bu fazladan bezler daha sonra körelir, ancak bazen de körelme gerçekleşmez ve erkek-kadın hepimizin sahip olduğu iki meme ucuna ek olarak fazladan meme ucu/uçları gelişir. Fazladan meme uçları normalde embriyonun süt hattı boyunca oluşsa da sapmalar da gözlenebilir.
Tüm bunlar, hormonlar biyolojik cinsiyetimizi belirlemeden önce gerçekleşir. Kadınlar gibi erkeklerin de meme ucu olmasının nedeni budur: İnsan embriyolarının tümü gelişimine, doğacak bebek dişi olacakmış gibi başlar; altıncı haftaya doğru testosteron üretilmesiyle birlikte embriyo erkeksi özellikler geliştirmeye başlar. Ancak bu evrede meme ucu dokusu zaten gelişmiş olduğu için biyolojik cinsiyeti erkek olanların da meme uçları olur.
Fazladan meme uçlarının hem çevresinde areola (ucun etrafındaki koyu renkli yuvarlak alan) hem de ucunda meme başı bulunabilir. Bu tür meme uçları pigment kaynaklı doğum lekeleriyle (benlerle) karıştırılabilir. Ortalama olarak insanların %5’inde görülse de erkeklerde daha yaygındır. Çoğunlukla zararsız ve normal meme uçlarından daha küçüktür. Laktasyon veya emzirme süresi boyunca bazı kadınların fazladan meme uçlarından da süt gelir.
Sonuç ve Düşünceler
Bu yazı, doğum lekesiyle ilgili bilgilerin özetlendiği, giriş niteliğinde bir yazıdır. Okuduğunuz üzere doğum lekelerinin çoğunluğu, görünümü ve bulunduğu bölge açısından sıkıntı yaratsa da sağlık açısından tehlikeli değildir. Rahatsız eden doğum lekelerine dermatologlar müdahale edip komplikasyonları giderebilirler. Sizi endişelendiren veya anormal bir büyüme veya değişiklik gösteren doğum lekeniz varsa tıp doktorlarına başvurabilirsiniz.
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
İçerikle İlgili Sorular
Soru & Cevap Platformuna Git-
6
-
4
-
3
-
2
-
2
-
2
-
1
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
- Çeviri Kaynağı: Evrim Ağacı | Arşiv Bağlantısı
- A. L. Bakırcı-Taylor. Birthmarks: From The Kiss Of Angels To Port Wine Stains.... (26 Kasım 2018). Alındığı Tarih: 29 Kasım 2018. Alındığı Yer: Evrim Ağacı | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 18/12/2024 17:45:20 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/7469
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
This work is an exact translation of the article originally published in Evrim Ağacı. Evrim Ağacı is a popular science organization which seeks to increase scientific awareness and knowledge in Turkey, and this translation is a part of those efforts. If you are the author/owner of this article and if you choose it to be taken down, please contact us and we will immediately remove your content. Thank you for your cooperation and understanding.
