Dinozor Fanatikleri Daha Şimdiden "Jurassik Dünya" Filmine Öfkeli!

Jurassic Park serisinin yeniden çekimi olacak olan Jurassic World (Jurasik Dünya) isimli filmin ilk tanıtım filmini yayınlamıştık. Film oldukça eğlenceli olacağa benziyor. Ancak bilimden anlayan bazı insanlar, kısacık tanıtım filminde bile dinozorlarla alakalı bir dolu sorun tespit ettiler ve bunları paylaşmaktan çekinmediler.

My Beloved Brontosaurus (Benim Sevgili Brontosaurus'um) isimli kitabın yazarı Brian Switek, filmin tanıtımında gösterilen süper-zeki ve genetiği değiştirilmiş dinozorun bir başparmağı olmaması gerektiği tespitini yaptı. Ancak bu tespiti sarkastik (laf sokma amaçlı) olarak mı, yoksa ciddi mi yaptığını anlamak pek de kolay değil... Çünkü tam olarak yazmış:

Tanıtım filmine göre Jurasik Dünya'daki Büyük Canavar'ın baş parmakları var. Tabii... Devasa, zeki ve etçil bir dinozorun başparmaklarının olması gerçekten HARİKA bir fikir.

Bir kişinin yaptığı yorumun, konu hakkında fanatizmi destekleyen mi, yoksa fanatizmin kinayesi mi olduğunun anlaşılamamasına edebiyatta ünlü şair Nathan Poe'nun adıyla "Poe Yasası" deniyor. Hatta yeri gelmişken, 2005 senesinde Poe'nun Yasası, bilim karşıtı, gerici "yaratılışçılık" akımı ve iddialarını tanımlamak için de genişletilerek formülize edilmişti. Şöyle ki:

Yazılı bir tartışma sırasında herhangi bir gülücük işareti koymadan ve açıkça alay ettiğinizi belirtmeden, birilerinin sizin gerçekten yaratılışı desteklediğinizi düşünmelerine neden olmayacak şekilde yaratılışçılar ile alay etmenin hiçbir yolu yoktur.

Bir diğer deyişle, yaratılışçılıkla alay etmek için kullanacağınız alaycı her türlü söz, argüman ve iddia, yaratılışçıların zaten günlük yaşantılarında ciddi ciddi kullandıkları argümanlar olacaktır. Dolayısıyla gerçekten de onlar gibi görünmeden, onlarla alay etmenin bir yolu yoktur. Her neyse, bu ufak bilgiden sonra dinozorlara ve Jurasik Dünya ile ilgili eleştirilere devam edelim:

Kanadalı bir blog yazarı ve böcek tutkunu olan Morgan Jackson da, tanıtım filminin ufak bir kısmında geçen, reçine içine gömülü hayvanın bir çayır sineği (tipula sineği olarak da bilinir) olduğunu tespit etmiştir (aşağıda filmin bir kesidini görebilirsiniz). Ancak herkesin iyi bildiği şekilde, Jurassic Park'ın orijinalinde dinozorların kanını emen ve sonrasında fosilleşen, dolayısıyla kanlarını muhafaza eden hayvan bir sivrisinektir. Dolayısıyla film yapımcıları böcekleri birbirine karıştırmıştır. Morgan Jackson şöyle eleştiriyor:

Sevgili Jurassic World, entomologlar (böcekbilimciler) gerçek insanlardır. Aslında oldukça iyi kalpli insanlarızdır da... Lütfen bize sivrisineklerin neden çayır sinekleriyle aynı şey olmadığını sorunuz.

Aslında Jackson burada çok güzel bir noktaya parmak basıyor. Film yapımcıları bu gerçeği nedense sıklıkla unutuyorlar gibi... Bilim insanlarının ezici bir çoğunluğu, karşılığında herhangi bir ücret talep filmlere danışmanlık yapacaklardır. Hatta filmin tamamına danışmanlık yapmalarına gerek de yok. Sadece spesifik konularda sorular sorup, cevaplarını alabilirler. Ancak bunu yapmayıp, varsayımlardan yola çıktıklarında, doğrusunu vermek senaryoyu ve kurguyu değiştirmeyecek olmasına rağmen göz göre göre bilimsel hatalar yapıyorlar. Bu da filmin değerini düşüren sorunlar oluyor. Çünkü bilimkurgu, "atıp tutmak" demek değil. Yoksa adı "kurgu" olurdu. Bilimkurgudan söz ediyorsak, hayalgücü gerektirmeyen konularda (örneğin reçine içerisindeki bir sivrisineğin neye benzemesi gerektiği gibi) bilimsel gerçekleri yansıtmak işin doğrusu olacaktır. Hem genetik modifikasyondan söz eden kapsamlı bir film çekip, hem de bu tür temel konuları görmezden gelemezsiniz.

İngiltere'de dinozorlar üzerine uzmanlaşmış Darren Naish de, benzer bir tespitte bulunuyor ve filmin tüylü dinozorları neden göstermediğini sorguluyor:

Jurassic World'ün ana mesajı şudur: 'Sallayın bilimi, sizin iğrenç tüylerinize ihtiyacımız yok! Biz 1993'e tıkılıp kalacağız!'

Bu çok çok önemli ve affı olmayan bir hata. Jurassic Park çekildiğinde, filmin başrolündeki kilit dinozorların tüysüz olduklarını düşünüyorduk. Bugün biliyoruz ki, Velociraptor (ki orijinal filmde Velociraptor olarak bahsedilen dinozorlar gerçekte Utahraptor veya Deinonychus'tur) ve hatta Tyrannosaurus cinsi dinozorlar tüylüydü! Çünkü kuşların çok yakın akrabalarıdırlar ve kuşlar, dinozorlardan evrimleşmiştir. Dahası, her birinin tüylü fosillerine ulaştık ve artık eminiz. Şimdi, 2014'te bu dinozorları gösterirken, tüylerini göstermemek nasıl bir aklın ürünüdür?

Darren Naish daha temel bir tespitte de bulunuyor:

Jurassic World'de mega-mosasaur'ların palatal (damak) dişleri var (tebrikler) ama platinotan hipotezinin önerdiğinin aksine çatallı dilleri yok! Yuh. Bir de o fırfırlar ne öyle?

Tabii her zaman olduğu gibi, bu hatalar ortalama bir bilimkurgu seyircisinin rahatını ve keyfini asla bozmayacaktır. Fakat unutmamak gerekiyor ki bizlere dinozorları çocukluğumuzda öğreten, bilim kitapları değil, Jurassic Park idi. Dolayısıyla "film işte" deyip geçecek noktada değiliz, bu filmler hayatımızın bu kadar içindeyken. Dolayısıyla modern bilimin verileri ışığında, gerçekleri yansıtmak, sadece bilime olan saygıyı değil, topluma ve halkın bilgiye erişimine olan saygıyı da gösterir. 

Yine de, Jurassic World'ü heyecanla bekliyor olacağız.