Devasa ve Yırtıcı Dinozor, İlk Tiranozorları Dehşete Düşürmüştü!

Kuzey Amerika’da şimdiye kadar keşfedilen üç en büyükten biri olan yeni bir etçil dinozor türü, 98 milyon yıl önce küçük bedenli tiranozorlarla yan yana yaşadı ve rekabet etti. Bu yeni keşfedilen tür, Siats meekerorum (sii-eç olarak okunur), zamanının uç yırtıcısıydı ve tiranozorların uç yırtıcı rolünü üstlenmelerine milyonlarca yıl engel oldu.

Ute kabilesi efsanesindeki yamyam gibi insan yiyen bir canavarın adını alan Siats (ÇN: Meeker-orum, Meekerlerin anlamındadır), şimdiye kadar keşfedilen en büyük yırtıcı dinozorların bazılarının da içinde olduğu dev et-yiyiciler grubu carcharodontosaur’a ait bir türdür. Kuzey Amerika’da yaşadığı bilinen öbür carcharodontosaur  (köpek balığı dişli kertenkele), 10 milyon yılı aşkın bir süre önce Kuzey Amerika’nın doğusunda yaşayan Acrocanthosaurus’tur. Siats Kuzey Amerika’da şimdiye kadar keşfedilen ikinci bir carcharodontosaur’dur, 1950’de keşfedilen Acrocanthosaurus ise birinciydi.

Kuzey Carolina Eyalet Üniversitesi paleontologlarından, aynı zamanda Kuzey Carolina Doğal Bilimler Müzesinde çalışan ve bu bulguyla ilgili Nature Communications’da yayınlanan makalenin baş yazarı olan Lindsay Zanno şunları söyledi:

Kuzey Amerika’da yaşayan bu büyüklükteki bir yırtıcıya isim verileli 63 yıl olmuştu. Bu dev hayvanın yamaçtan dışarıya çıkan kemiklerini gördüğümüzde ne kadar heyecanlandığımızı tahmin edemezsiniz.

Zanno ve Chicago Field Müzesinden meslektaşı Peter Makovicky, 2008 yılında, Utah’taki Cedar Mountain Formation’da (Sedir Dağı Oluşumu) yeni yırtıcının iskelet parçalarını buldular. Türün ismi, Zanno dahil Field Müzesi’nde çalışan ve henüz kariyerlerinin başlangıcında olan paleontologlara verdikleri destek için Meeker ailesine teşekkür olarak konuldu.

Çıkarılan parçalar, 9,1 metreden (30 feet) daha uzun ve en azından dört ton ağırlığında bir bireye aitti. Devasa büyüklüğüne rağmen bulunanlar genç bir hayvanın kemikleriydi. Zanno ve Makovicky yetişkin bir Siats’ın, Acrocanthosaurus’un büyüklüğüne erişebileceği teorisini oluşturdular, bu da söz konusu iki türün, Kuzey Amerika’da şimdiye kadar keşfedilen en büyük ikinci yırtıcı mertebesi için yarıştıkları anlamına geliyor. Birinciliği elinde tutan Tyrannosaurus rex, 30 milyon yıl sonra ortaya çıkmıştı ve o ağırlığın iki katından daha fazla ağırlıktaydı.

Siats ve Acrocanthosaurus’un ikisi de carcharodontosaur oldukları hâlde, farklı alt gruplara aittirler. Siats, carcharodontosaurusların daha ince bedenli bir grubu olan Neovenatoridae üyesidir. Avrupa, Güney Amerika, Çin, Japonya ve Avustralya’da Neovenatoridler bulunmuşlardı. Oysa Kuzey Amerika’da bir neovenatorid ilk kez bulunuyordu.

Siats, şimdi Utah olan bölgeyi Son Kretase döneminde (100 milyon yıl önce ile 66 milyon yıl önce arasında) kasıp kavuruyordu. Bu dönem boyunca Kuzey Amerika’da uç et-yiyicinin kimliği bugüne kadar bilinmiyordu. Zanno, carcharodontosaurların Kuzey Amerika’da beklediğimizden çok daha fazla hüküm sürdüğünü söyledi. Gerçekte Siats, fosil kayıtlarındaki 30 milyon yılı aşkın bir boşluğu dolduruyor, bu sürede uç yırtıcı rolü Erken Kretase dönemindeki carcharodontosauruslardan Son Kretase dönemindeki tiranozorlara el değiştirmiştir.

Fosil eksikliği, bu değişikliğin ne zaman gerçekleştiği hakkında paleontologları belirsizlikte bırakmıştı, ayrıca değişikliğin tiranozorların carcharodontosaurları yenmesi sonucu mu gerçekleştiği yoksa sırf carcharodontosaurların soyunun tükenmesi sonucunda mı tiranozorların uç yırtıcı rolünü üstlendikleri de aynı nedenle açıklığa kavuşmamıştı. Fakat şimdi Siats’ın devasa büyüklüğünün, daha küçük olan tiranozorların besin zincirinde üst sıraları almalarını engellemiş olacağı ortaya çıktı. Makovicky konu hakkında şunları söylüyor:

Aralarındaki büyüklük farkının çok olması, tiranozorların carcharodontosaurlar tarafından kontrol altında tutulduğunu ve ancak carcharodontosaurlar yok olduktan sonra müthiş uç yırtıcı hâline geldiğini kesin olarak gösteriyor.

Zanno ise şöyle ekliyor:

Aynı zamana ait tiranozorlar, Siats için ufak bir sıkıntıdan başka bir şey değildi, aslanın yalnızca leşine üşüşebilen çakallar gibi. Ancak carcharodontosaurlar çekildikten sonra T. rex’in evrimleşmesi için zemin hazırlanabildi.

Siats hüküm sürdüğü zamanlarda tabiat yemyeşildi, bol su ve verimli bitki örtüsü çok çeşitli otobur dinozor, kaplumbağa, timsah ve akciğerli balığı besliyordu. İlk tiranozorlar ve ekibin henüz tanımlayamadığı diğer tüylü dinozorların çeşitli türlerini de içeren başka yırtıcılar da bu ekosistemde yaşadılar. Makovicky, iki yeni dinozor türünü de içeren heyecan verici başka keşifler de yaptıklarını söyledi. Zanno şöyle diyor:

Gözünüzü bizden ayırmayın. Siats’ın geldiği yerde başka birçok yaratık var.

Saha çalışması, Bureau of Land Management’ın (Arazi İdaresi Bürosu) izniyle ve Field Müzesinin maddi desteğiyle yürütülmüştür. Araştırma ise Kuzey Carolina Eyalet Üniversitesi, Kuzey Carolina Doğal Bilimler Müzesi ve Field Müzesi tarafından finanse edilmiştir.