Ay Işığı Tropikal Memelilerin Davranışlarını Değiştiriyor!

Dolunay, kurt adama dönüşme ve delilik gibi efsanelerden dolayı insanların en kötü yanlarını ortaya çıkardığı yönünde kötü bir üne sahiptir. Ancak araştırmacılar ay döngüsünün gerçekten de bazı davranışları etkileyebileceğini belirtiyor. Bu etkinin en azından tropikal memelilerde görüldüğü söylenebilir.

Royal Society B'nin Proceedings dergisinde yayınlanan yeni bir araştırma, tropikal ormanlardaki memeli türlerinin yarısının davranışlarını ayın evrelerine ve ışık seviyelerindeki değişimlere göre ayarladığını ortaya koyuyor.^[1] Michigan Eyalet Üniversitesi'nden tropikal ekoloji ve koruma alanında çalışan ekolog Lydia Beaudrot da çalışmaya katkıda bulunan uluslararası araştırmacılar arasında yer alıyor.

İnsan faaliyetleri, tropik ormanların gölgeli alt katmanları da dahil olmak üzere, Dünya'nın en karanlık yerlerinden bazılarını hızla ve köklü bir şekilde değiştirirken araştırmacılar bu ekosistemlerin gece karanlığında nasıl değiştiğini anlamak için çaba gösteriyor. Beaudrot, çalışmayı şöyle yorumluyor:

Bu araştırma, bize habitatın bozulmasının bazı tropikal hayvanlar üzerindeki etkileri konusunda bize önemli bilgiler veriyor.

Araştırmacılar, tropikal memelilerin doğal ışık dalgalanmalarına nasıl tepki verdiğini anlamak için üç kıtaya yayılmış koruma altındaki 17 ormana yerleştirilen otomatik yaban hayatı kameralarından elde edilen 2,1 milyon fotoğrafı inceledi. Görüntü seti, Beaudrot'un "bilim camiası için inanılmaz bir kaynak" olarak nitelendirdiği Tropikal Ekoloji & Değerlendirme ve İzleme Ağı'ndan (TEAM) sağlandı.

TEAM, yaban hayatı kameralarıyla donatılmış küresel bir park ağına dayanan standart bir veri toplama sistemi geliştirdi ve tropikal ekosistemlerdeki değişiklikleri inceleyebilmeleri için hazırlamış oldukları geniş ölçekli veri setini bilim insanlarına sundu. Araştırmacılar bu görüntüleri analiz etti ve ışık seviyelerindeki farklılıklara bağlı olarak 86 memeli türünün gece davranışlarının nasıl değiştiğini izledi.

Gözlemlenen türlerin yarısı, ışık seviyelerindeki değişikliklere yanıt olarak etkinlik düzeylerini veya zamanlamalarını (ya da her ikisini birden) değiştiriyordu. Michigan Eyalet Üniversitesi'nde Entegre Biyoloji bölümünde yardımcı doçent olan Beaudrot şöyle anlatıyor:

Gece aktif olan tropikal orman hayvanları için her gece birbirinin aynı değildir. Aslında, hangi türlerin aktif olduğu büyük ölçüde ay ışığına bağlıdır.

Gözlemlenen toplam 86 memeli türünden 12’si ay ışığından kaçınırken 3 türün ise ay ışığı altında ortaya çıkma olasılığı daha yüksekti. Norveç Yaşam Bilimleri Üniversitesi'nde profesör ve makalenin baş yazarı olan Richard Bischof, bu türlerin inceledikleri türler içindeki en belirgin tepkilere sahip türler olduğunu vurguluyor.

Bazı türler uç noktada davranışlar sergilerken, incelenen türlerinin yarısı ay evrelerine bağlı olarak davranışlarını değiştirdi. Genel olarak, türlerin %30’u ay ışığından kaçınırken, %20’si ay ışığı tercih etti. Bu değişikliklerin içinde türlerin gece dışarı çıkıp gezinmek veya yiyecek aramaya çıkmak gibi davranışlar da vardı.

Gece aktif olan türler, özellikle de kemirgenler, dolunaydan kaçınanlar arasında çokça bulunuyordu. Bu davranışlar, türlerin beslenme alışkanlıklarıyla ve yırtıcı mı yoksa av mı olduklarıyla yakından ilişkili olabilir. Ancak gece dışarı çıkmak, her iki grup için de stratejik takas gerektiriyor. Bischof, şöyle anlatıyor:

Karanlık bir odada saklambaç oynadığınızı ve sonra birinin bir mum yaktığını düşünün. Işık, zayıf da olsa odanın içinde yolunuzu bulmanızı kolaylaştırabilir. Ancak saklanan sizseniz bir anda tespit edilmeniz çok daha kolay hale gelir.

Ortamda bir ışık kaynağı olması, yiyecek bulmayı ve arazide hareket etmeyi kolaylaştırabilir, ancak aynı zamanda hayvanların daha kolay fark edilmesine de neden olabilir. Gecenin karanlığından faydalanarak hareket eden canlılar için bu bir dezavantajdır.

Uzmanlar, loş ortamdaki ışığın bile hayvan davranışlarında dikkate değer değişimler yaratmasının, habitatların insan müdahalesi ile değişmesi veya bozulması söz konusu olduğunda, türlerin yaşamı ve davranışlarının nasıl değişeceği konusundaki endişeleri arttırdığını belirtiyor.

Bu dönüşen ortamlarda, seyreltilmiş orman örtüleri doğal ışıktan daha az koruma sağlarken, yapay ışık kaynakları doğal döngüleri bozabilir. Sonuç olarak, bazı hayvanlar yiyecek bulmak veya yeni yerlere göç etmek için önemli fırsatları kaçırabilir. Bazı türler daha parlak gecelere daha kolay uyum sağlasa da birçok tür ve hatta tüm ekolojik topluluklar bundan zarar görebilir.