Demans, "Ben Geliyorum!" Der: Hafıza Kaybını Fark Etmenizi Sağlayacak 5 Adım!

Gündelik hayatın koşturmacası içinde hepimiz bir şeyleri unuturuz. Bazen de çevremizdeki tanıdıklarımızın dalgınlık hikayelerine denk geliriz. Bu unutma meseleleri ne zaman ki yaşı biraz daha büyük olan sevdiklerimizin hayatının odak noktası haline gelir işte o zaman hafıza kaybı konusunda araştırma yapmaya başlarız.

Beyin, her biri farklı işlevlerden (örneğin hafıza, yargılama ve hareket) sorumlu olan bölümlere sahiptir. Belirli bir bölgedeki hücreler zarar gördüğünde, o bölge normal işlevlerini yerine getiremez.

Demans unutkanlığın ön planda olduğu birçok hastalığa verilen genel bir isimdir. Kelime anlamı olarak demans, Latince zihin anlamına gelen mens kelimesinden türetilmiştir. Demans ise zihnin yitirilmesi anlamına gelmektedir. Demans hastalığı, beyin hücrelerinin hasar görmesinden kaynaklanır. Bu hasar, beyin hücrelerinin birbirleriyle iletişim kurma yeteneklerini engeller. Beyin hücreleri normal şekilde iletişim kuramadığında, düşünme, davranış ve duygular etkilenebilir.

152 Milyona Ulaşması Bekleniyor!

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) verilerine göre; dünya çapında 50 milyon civarında demans hastası bulunup, bunların % 60'ı düşük ve orta gelirli ülkelerde yaşamaktadır. Her yıl yaklaşık 10 milyon yeni demans vakası görülmektedir. Toplumun yaşlanması ile birlikte demans hastalarının toplam sayısının 2030'da 82 milyona, 2050'de ise 152 milyona ulaşacağı tahmin edilmektedir.

Eğer bir yakınınızda hafıza sorunları ya da düşünme becerilerinde bir bozukluk gözlüyorsanız, nedeni belirlemek için en kısa sürede bir uzmana görünmeniz gerekir. Semptomlar geri dönüşümü olmayan bir demansı işaret etse de; erken tanı, bir kişinin mevcut tedavilerden en iyi şekilde faydalanmasını sağlar. Aynı zamanda gelecek için plan yapma konusunda size zaman kazandırmış olur.

Bu yazıda size bir yakınınızın yaşayabileceği hafıza kaybının sinyalleri okumanızı ve onlara yardımcı olmanı sağlayacak beş adım hakkında bilgi vereceğiz.

Demansı Fark Edin!

1. Adım: Gözlemlediklerinizi not edin.

Hafıza sorunları ya da düşünme becerilerinde yaşanan bozuklukları, elinizde net örnekler olması amacıyla yazın.

• Annem geçen hafta marketten eve dönerken yolu kaybetti. Aynı yolu yıllardır kullanır.
• Babam fırında yemeği unuttu ve saatler sonra yemeği ben buldum.
• Eşim son zamanlarda çekmecelerin hepsini dağıtıyor ve aradığı şeyi asla bulamıyor. Halbuki çok düzenli bir kadındı.
• Eşim muhasebeci olmasına rağmen faturaların ödeme sıralamasında son zamanlarda çok fazla sorun yaşıyor.

2. Adım: Hayat rotasındaki stres yaratan olayları fark edin.

Hafızadaki bozulmaları ilk olarak ne zaman fark ettiniz? Bu değişiklikler yavaş yavaş mı gelişti gün yoksa aniden mi ortaya çıktı? Bu dönemde herhangi bir ilaç kullanımı oldu mu? Kişinin hayatında yakın zamanda büyük bir değişiklik yaşandı mı? (Ev değişikliği, iş kaybı, ölüm vb)

3. Adım: Endişelerinizi paylaşın.

Hafıza kaybını gözlemlediğiniz kişiyle onun hakkındaki endişelendiğinizi sevgi dolu ve hassas bir dille paylaşın. Gözlemlerinizden bahsedin. Yanıt olarak sizin yalan söylediğinizi ya da abarttığınızı söyleyebilirler. İddialaşmayın, gözlemlerinizi yazdığınız kağıda bu durumu da not edin. Demans hakkında bilgi verin ve birlikte doktora gitmeyi önerin.

4. Adım: Doktora gitme süreci

Yakınınız doktora gitmeyi kabul ederse doktor seçimi ve randevuyu ayarlanması işini ondan isteyin. Eğer durumunu reddetmeye devam ediyor ise onun yerine randevu almayı önerin. Randevuya beraber gitmeyi yeniden teklif edin. Kabul etmiyorsa gözlemlerinizi bir mektup haline getirerek mektubu doktora götürmesini ya da bir başkasıyla doktora gitmesini yine teklif edin. Yine kabul etmiyorsa aile hekimiyle ön görüşme yapabileceğinizi söyleyin.

Hafıza sorunlarının sebepleri bazen B 12 vitamini eksikliği, uyku sorunları, ilaç etkileşimleri ve idrar yolu enfeksiyonları gibi kolay baş edilebilecek nedenler olabilirken bazen neden çok daha karmaşık sorunlardan kaynaklıyor olabilir. Yakınınızı ana hatlarıyla değerlendiren aile hekimi daha detaylı bir değerlendirme için başka bir uzmana yönlendirebilir.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

5. Adım: Saygı durun.

Doktora gittiğinizde onun yerine konuşmayın. O orada yokmuş gibi cümleler kurmayın. İlk önce onun konuşmasını ve kendisini anlatmasını sağlayın. Doktorun öyküyü hastanın ağzından dinlemesinin çok önemli olduğunu ve hastanın doktora güvenmesi gerektiğini unutmayın. Eğer siz sürece çok fazla dahil olursanız doktor hasta ilişkisi oluşmayabilir ve sonraki görüşmelere hasta gitme konusunda gönülsüz olabilir. Hasta doktor konuşması bittikten sonra nazik bir şekilde birkaç ekleme yapmak istediğinizi söyleyin.

Ve unutmayın, demansı önlemenin kesin bir yolu yoktur, ancak hayat standartlarında bazı değişiklikler demansın başlamasını geciktirebilir ya da ilerlemesini yavaşlatabilir.