Çocuklarda Irkçı Önyargıların Gelişmesini Nasıl Azaltabiliriz?

Önyargılı olduğumuz insanların tümünü aynı görmeye meyilliyizdir. Onlar, "o insanlar"dır. İnsanları kendine özgü bireyler olarak düşünmek yerine, çeşitli gruplara dahil ederiz.

Uluslararası bir araştırma ekibi çocuklardaki ırkçı önyargıları azaltmanın yollarından birinin, onlara farklı ırklardan yüzleri ayırt etmeyi/tanımayı öğretmek olduğunu öne sürüyor. Child Development dergisinde yayınlanmış olan araştırma, henüz önyargıların tam olarak kemikleşmediği küçük çocuklarla yapılmış, uzun süreli etkileri olduğu düşünülen ilk araştırma.

Araştırma, San Diego Üniversitesi, Toronto Üniversitesi, Delaware Üniversitesi, Fransa'daki Grenoble Alpes Üniversitesi ve Çin'deki Hangzhou ve Zhejiang Eğitim Üniversitelerinden araştırmacılar tarafından yürütülmüştür.

4- 6 yaş arası Çinli çocuklarla yapılan araştırmada çocukların siyah erkeklere ait yüzleri birey olarak/tek tek tanımaları için eğitildikleri 20 dakikalık 2 oturum yapılmış, çocuklardaki örtük önyargının en az iki ay boyunca azaldığı görülmüştür.

Önyargıyı azaltmanın püf noktası? Tekrarlanan oturumlar. Kaliforniya Üniversitesi San Diego Sosyal Bilimler Bölümünde psikoloji profesörü ve çalışmanın kıdemli yazarlarından biri olan Gail Heyman şunları söylüyor:

Tek bir oturumun çabuk geçen anlık ve küçük etkileri oldu. Pek ders verici değildi. Ancak bir hafta sonra yapılan ikinci oturumun, 60 gün sonrasında örtük önyargıda kayda değer farklılıkları ortaya çıkaran destekleyici bir etki yarattığı gözlendi.

Yine çalışmanın kıdemli yazarlarından olan Toronto Üniversitesinden Kang Lee’nin sözleri ise şöyle:

Kendi ırkınıza atfettiğiniz üstünlüklerin erken çocuklukta ortaya çıktığını diğer araştırmalardan biliyoruz. Bizimki çok küçük çocuklar için uygun olma avantajına sahip ve aynı zamanda önemli bir sosyal beceri olarak çocukların yüzleri tanıma kabiliyetlerini geliştirmektedir.

Araştırmanın ilk yazarı, hem Hangzhou Eğitim Üniversitesi hem de Toronto Üniversitesinden Miao K. Qian’dır.

Araştırmacılar ırkçı önyargıların karmaşık olduğunun farkındadır ve çok dikkatli yaklaşmaktadırlar. Öncelikle psikologlar en az iki farklı önyargı türü olabileceğini düşünmektedirler: Birincisi, örtük önyargı, yani bilinçaltımızda farklı ırklarla yaptığımız olumlu ve olumsuz bağdaştırmaların ulaştığı derece ve ikinci olarak da açık önyargı, yani daha çok farkında olduğumuz ve (eğer dikkat etmezsek) açıkça söyleyebildiğimiz üstünlük tutumlarımız.

Örtük önyargı, kendi insanlarımız arasında olmaktan gelen algısal nedenlere dayanır. Açık önyargı ise yetişkinlerden ve akranlardan toplumsal olarak öğrenilir. Böylece davranış sorunlarıyla karşılaşırız. Örtük ve açık önyargının önyargılı davranışa nasıl dönüştüğü ise henüz araştırılmayı bekleyen bir konudur. Heyman bu konuda şunları söylüyor:

Çocuklardaki ırkçı önyargıların azaltılması zorlu bir toplumsal sorunun belirlenmesinde ancak çıkış noktası olabilir. Irk ayrımcılığına veya sistemin getirdiği yapısal ırkçılığa çözüm sağlayacak bir cevap değildir.

Araştırmacılar Çin’in doğusundaki bir şehirde 95 çocukla çalışmışlardır. Bütün çocuklar Han soyundandır ve velilerin belirttiklerine göre hiçbirisi çalışmadan önce Asyalı olmayan bir insanla doğrudan etkileşime girmemiştir. Çoğu uzun süreli çalışmada olduğu gibi, birtakım sebeplerden dolayı katılımcılarda eksilme yaşanmış, 70. günde geriye 50 çocuk kalmıştır.

Araştırmacılar önyargıyı ölçmek için, daha önce Çin ve Kamerun’dan deneklerle doğruladıkları ve kendilerine ait olan Örtük Irkçı Önyargı Testini (Implicit Racial Bias Test-IRBT) kullanmışlardır. IRBT, örtük çağrışım testinin okul öncesine uyarlanmış halidir. Bu iki testin mantığı aynıdır: İnsanlar, olumlu yönleri kendi ırklarının üyeleriyle bağdaştırırken başka ırktan insanlara bunları aynı hızla atfetmezler. Yanıt süresindeki farklılılık, örtük önyargı için ölçüt olarak alınmıştır. Araştırmacılara göre, IRBT’nin avantajı kelimeler yerine sadece görseller kullanıyor olmasıdır: Deneklerden, kendi ırklarından veya başka ırklardan ifadesiz yüzlerle basit gülen ve somurtan yüz ifadelerini eşleştirmeleri istenir.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Somurtan ve gülen yüzlerle Siyah ve Asyalı erkek yüzlerini eşleştirirkenki hızlarını hesaplayarak çocukların Asyalı yanlısı / Siyah karşıtı önyargı seviyelerini ölçtükten sonra, araştırmacılar çocukları rastgele üç farklı eğitim grubuna yerleştirirler. Bir gruba siyah erkek yüzleri, diğer gruba beyaz erkek yüzleri ve üçüncü gruba da Asyalı erkek yüzleri gösterilir. Bu son iki grup, kendi ırkından ya da başka ırktan yüzler arasında ayrım yapabilmeyi öğrenmenin üçüncü bir gruba genellenebilecek sonuçlar ortaya koyup koymadığını kontrol etmek içindir.

Bireyleştirme eğitimi, sadece iki yüzle başlayıp beşe çıkan, 1-5 arasında numaralandırılmış beş farklı yüzü tanımayı kapsamaktadır. Eğitim, çocuk beş farklı yüzü ve onlara verilen sayısal “isimleri” doğru bir şekilde eşleştirene kadar devam eder. Bu işlem ortalama olarak 20 dakika sürmüştür.

Bir hafta arayla iki eğitim oturumu yapılır. Her eğitim gününün ardından çocuklar örtük ırkçı önyargı testini tekrar ederler. İkinci eğitimden 60 gün sonra önyargı testini son kez alırlar.

Sonuçlar: Siyah yüzleri tanıyıp ayırt edebilme eğitimi Asyalı yanlısı / Siyah karşıtı önyargıları azaltmıştır. Beyaz yüzlerle Asyalılar üzerine yapılan eğitim herhangi bir fark yaratmamıştır. Önyargıda azalma en çok ikinci oturumdan sonra gerçekleşmiş ve bunun etkisi, daha önce belgelenenden daha uzun sürmüştür.

Araştırmacılar şu an, Toronto’da daha büyük ve daha kapsamlı bir çocuk grubuyla daha uzun süreliğine çalışmaktadırlar. Eğer örtük ırkçı önyargıları azaltmak için yaptıkları çalışmalar bu yeni ortamda da başarılı olursa, eğitim oturumlarının daha kolay kullanılabilecek bir sürümünü geliştirmeyi umuyorlar: okullarda ve evde kullanılabilecek eğlenceli, oyunlaştırılmış bir uygulama.

Teşekkür: Bu yazıyı çeviren Hüseyin Ülker'e teşekkür ederiz.