Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Cehennem Domuzu Olarak da Bilinen Entelodont Nedir?

Cehennem Domuzu Olarak da Bilinen Entelodont Nedir? William Bao
8 dakika
11,667
  • Evrimsel Biyoloji
  • Resim

Kimileri "Hell Pigs" der, yani "Cehennem Domuzu". Kimileri ise, "Terminator Pigs", yani "Yok Edici Domuzlar"... Ne derseniz deyin, Entelodont olarak bilinen Entelodontidae ailesi üyeleri, Oligosen'in ihtişam sahibi varlıklarından biridir. Entelodontlar, Dünya'nın tanıdığı, saldırganlık dozu en yükseklerde yer alan varlıklardan biridir.

Entelodont, "mükemmel diş" anlamına gelir. Etkileyici büyüklükteki çene kemikleri, iki büyük çene, güçlü ağız kasları ile desteklenmiştir. 90 derece açılabilen bu ağız, yapılan analizler ile de destekleniyor ki, su aygırı ve timsahtan daha kuvvetlidir.

Tüm Reklamları Kapat

İlk başlarda omuz yüksekliği 1 metreden biraz daha fazladır. Ağırlığı ise, 270 kilograma tekabül eder.

Entelodont fosilleri ilk defa 1870'lerde dikkat çekmeyi başarmıştır. Görünüşü, o zamanki şartların teknolojisi ve bilgisi ile ele alındığında, ilgililere son derece farklı gelmiştir. Kimi ayı dedi, kimi ise domuz ve sırtlan da olabiliri ekledi. Yapılan diş analizleri gösterdi ki, bitki kökü de yiyorlar (bir bakıma domuz gibi). Araştırmalar yoğunlaştıkça, domuz ile daha yakın kuzen olduğu ortaya sürüldü; lakin günümüzde yaşayan kuzenleri olmadığından onları tek bir sınıfa sokmak mümkün olmadı.

Tüm Reklamları Kapat

1933'te bitki dışında et yemiş olabilecekleri de düşünüldü. Ağzın arka kısmındaki büyük azı dişleri bunu doğruladı.

En eksiksiz Entolodont fosilimiz Güney Dakota'dan geliyor. Paleontologlar uzun bir süredir Güney Dakota'da arazi çalışmaları yürütüyorlar. Buraya büyük domuz kazısı adını verdiler. Bu çalışmalar esnasında Entelodont ile aynı zaman aralığını paylaşmış birçok diğer hayvanın da fosiline ulaşıldı. En çok göze çarpan ve deyim yerindeyse en önemli bulgulardan biri, 30 milyon yıl önce burada bir su kaynağı olmasıdır. Kaynak diğer varlıkları bölgeye çeker; ya sürüler halinde ya da tekil olarak. Bundan dolayı gergedanlar, atlar ve develer sık sık bu bölgeye uğramışlardır.

Entelodontlar'ın diş yapıları oldukça önemlidir. Dört farklı diş yapısı ile tanınması oldukça rahattır. Köpek ve kesici dişler ile büyük ve küçük azılar oldukça tehditkar durur. Bu özellikler iz saptamada daha da belirginleşir. En dikkat çekici yapılanma ise, küçük azılardadır; bunlar aralıklı sıralanmışlardır. Bölgede saptanan bir gergedanın kafatasının sırt bölgesine yakın bir yerinde, Entelodont ısırık izleri saptanmıştır. Bu uyuşma, beslenme düzenlerini ve sistemlerini aydınlatmamız açısından son derece önemlidir.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Kafatasının bir diğer etkileyici özelliği, ön kısmının yapısıdır; bu yapılanma ısırdığında dişlerin kopartmak için kenetlendiğini gösterir. O dönemde bir etçil için hayatta kalmayı kolaylaştıracak çok önemli ayrıntılardan biri de, bu, kopararak ısırma özelliğidir. Kopararak ısırmak için ön dişlerin açısının öne doğru çıkık olması gerekir (otobur bir diğer hayvanın doğal olarak bu yapılanmaya ihtiyaç duymaması, evrimsel süreçte beklendik ve alışıldık bir durumdur). Kesiciler ve köpek dişleri ile de, avı, sindirimi kolay olacak şekilde parçalarlar.

Bir Avcı Olarak Entelodont

Entelodont iyi bir avcı mıdır? Bunu daha iyi anlamak için Wyoming'teki White River'a uğramamız gerekiyor; çünkü burada Dr. Kent Sundell'ın araştırmalarına göz atacağız. 

İyi bir avcı modeli tanımlaması için, avcının avlanmayı nasıl tasarladığına bakmak gerekiyor. Bence Entelodont çok iyi bir avcıdır; çünkü taktiksel saldırır, kurgu yapar. Uzun ince bacakları ve çift tırnaklı toynakları ile başarır bunu (avı kavrayamaz; taktikselliği burada saklıdır).

25-30 milyon önce White River'ın olduğu yerde büyük bir düzlük vardı. Buradaki su kaynağı dönemin develerini çok cezbediyordu. 1998'te Dr. Kent Sundell bu bölgede iç içe geçmiş yedi adet minyatür deve fosili saptadı. Yapılan analizler tüm kemiklerin kemirildiğini ve arka ayaklardan altı tanesinin eksik olduğunu gösterdi. İzler bölgedeki diğer etçiller içinde bir tek Entelodont diş yapısı ile uyuştu. Develer de, gergedanlar gibi enselerinin üst kısmından ısırılmışlardı (bu durum bir başka önemli ayrıntıdır; çünkü bu davranışı, avını yemeden önce öldüren bir etçil yapar). 

Peki bu kurgu nasıl bir kafanın içinde oluşturuluyordu? Bunu anlamak için rotamızı Ohio'ya çevireceğiz. Dr. Lawrence Witmer, ilk defa olarak, Entolodont kafatasının şemasını çıkartmıştır. Bu şema oldukça etkileyicidir. Şemadan çıkan ana ders ise, göz kürelerinin yapılanmasıdır. Gözleri doğrudan size bakıyor. İki göz, iki ayrı görüntüleme yaparak avın yerini mesafe düzeyinde saptıyor. Bu durumda iyi bir pusu hiç gecikmiyor. Diğer yandan beyindeki büyük sinir yumakları, çok güçlü koku alma özelliğine işaret ediyor.

Tüm Reklamları Kapat

Yine vücut kemikleri analize tabi tutulmuştur. Kıyasa bazı durumdalarda karşı olsam da (T-rex ve Raptorex ön kolları ve kafatası kıyasının bizi getirdiği nokta iyi irdelenmelidir), bunun, buradaki uygulabilirliği etkileyici sonuçları da beraberinde getirir. Vücut kemiği ve kafatası kıyası bize kafatasının vücut kemiklerinden daha sağlam yapıda olduğunu göstermiştir. Göğüsten ve omurgadan kafatasına doğru uzanan bir dizi güçlü kas, vücutta önemli bir denge unsuru oluşturur. Yani evrimsel adaptasyon kafatasını burada kayırmıştır (haklı ve açıklanabilir nedenlerden dolayı).

Enselerin üst kısımlarında yer alan ısırıklar, avlanma teknikleri hakkında bizi aydınlatıyor. Pusu kur, koşarak yaklaş ve avına tank gibi çarparak onu devir. Sonrasında ise, ısırarak ön dişlerin açısının verdiği avantaj ile derin bir yara aç ve nihayet uzun burun ile parçalanmaya yardım ederek beslenmeye başla.

Ya pusu? Bunu anlamak için tekrar yola koyulmamız gerekiyor. Şimdi ki durağımız ise, Nebreska'daki Toodstool Jeoloji Parkı'dır. 

Burada yer alan ayak izleri, pusu konusunda, bizleri tekrar tekrar düşünmeye sevkedecek türdendir. Göç eden diğer hayvan türlerinin bıraktığı ayak izleri ve onları takip eden etçillerin ayak izleri taktikleri anlamada birer mihenk taşı olma görevini gönüllü üstleniyor. Gergedan ve onu takip eden Entelodont'un bıraktığı ayak izleri, Entelodont'un 45 derecelik açılar ile avına yaklaştığını gösteriyor (bunu güçlü koku alma dyularını kullanarak yapıyor olmalıdır). 

Tüm Reklamları Kapat

Aynı ana denk yaşamış başka etçillerle izlemeyi yapıyor. Zigzaglar ile öldürülen diğer hayvanın kokusunu alarak leşçillik de yapmıştır. Kısaca canı ne isterse yiyebiliyor - ki bu, ihtişam sahibi bir adaptasyon sürecinin getirisidir.

Diş yapısı üzerine düşünmemiz gereken bir soru daha: Otçul iken, adaptasyon ile etçilliğe evrilmiş ve nihayetinde ise, hepçil olmuş olabilir mi?

25 milyon önce Miyosen başlamıştır. Dünya artık daha soğuktur. Kuzey Amerika'daki kuraklık ormanları azaltarak evrim ile bir başka sürece imza atmıştır. Şimdi daha seyrek ağaçlı ve daha seyrek su kaynaklı bir Kuzey Amerika vardır. Bu durum kitlesel yokuşlara sürüklerken, besin bulmak için daha uzun mesafeleri yol etmek gibi bir gerçekliği yaşamsal sürecin olmaz ise olmazı yapmıştır. Bunu avantaja çevirmek için vücudu büyüterek devam etmek evrimsel süreçte sık karşılaştığımız durumlardan biri olarak tanımlayabiliriz (düşünmeyen DNA'ya selam verin). Otçullar da artık daha büyük ve daha hızlı oldu (önceden tasarımın olmadığına yönelik önemli bir gösteri).

Omuz yüksekliği yerden itibaren 1 metre olan Entelodont, 2 metredir. Günümüzün bizonlarından daha büyük hale gelen Entelodont bu hali ile, Terminator tanımına daha çok uyuyordu. Sadece kafatası evrim ile 1 metre olmuştur.

Tüm Reklamları Kapat

Agora Bilim Pazarı
İyi Geceler

**KARANLIKTA PARLAYAN AY VE YILDIZ ÇIKARTMALARI İLE**

Bu bir hikâye içinde hikâye içinde hikâye içinde hikâye… Tam da iyi geceler demeden önce,

Tavşan Tata, yavrularına Fil Jumbo’nun,

Fil Jumbo, yavrularına Penguen Pena’nın,

Penguen Pena, yavrularına Yunus Ege’nin,

Yunus Ege de yavrularına Tavşan Tata’nın hikâyesini anlatıyor.

Uyku öncesi alışkanlıklarının aslında ne kadar evrensel olduğunu gösteren, ritornello –periyodik tekrar– tekniğiyle kaleme alınmış tatlı bir iyi geceler hikâyesi.

Devamını Göster
₺77.00
İyi Geceler

Bir Paleosanat Örneği: "Annenin Hiddeti"

Velizar Simeonovski tarafından çizilen bu muhteşem resmin adı "Annenin Hiddeti". Çizimde, "cehennem domuzları" olarak da bilinen entelodonlardan biri olan Daeodon cinsi bir anne, yavrularını avlamak üzere atılan Dinictis cinsi antik bir etçilin saldırısını bütün hiddetiyle savuşturuyor. Gerçekten muhteşem bir sanat eseri:

Burada gördüğümüz Daeodon cinsi, 29-19 milyon yıl önce arasında yaşamış en büyük entelodon cinsidir. Yetişkinlerinin sadece kafatasları bile 90 santimetreyi bulabilen, toplamda 2 metreye kadar uzayabilen bu hayvanların fosillerine sadece ABD'de rastlanmıştır. Cins, ismini Yunancadaki "saldırgan" anlamına gelen daios ile "diş" anlamına gelen odon kelimelerinin birleşiminden almıştır.

Öte yandan "ava giderken avlanan" Dinictis ise, günümüzden 37.2 ila 20.4 milyon yıl öncesi arasında yaşamış bir sahte kılıç-dişligildir. Nimravidae olarak bilinen "sahte kılıç-dişli kediler", kedigillerin çok yakın akrabası olan vahşi etçillerdir. Kedigiller ile köpekgiller 50 milyon yıl kadar önce birbirlerinden ayrıldıktan "hemen" sonra, günümüzden en erken yaklaşık 43 milyon yıl önce kedigillerden ayrılarak evrimleşmişlerdir. Ancak en güvenilir fosillerine 37 milyon yıl öncesine ait kayaçlar arasında, ABD'nin Wyoming eyaletinde rastlanmaktadır.

Bu soyu tükenmiş iki dev canlının vahşi yaşamdaki mücadelesini böylesine "kanlı canlı" görmek gerçekten heyecan verici! 

Enteledontun Yok Oluşu...

Rotamızı Kuzey Amerika Agate Springs'teki su kaynağına çeviriyoruz. 24 milyondayız. Kurak arazi ortasındaki bu vaha, sürüler ve tekil diğer hayvanlar için bir çekim merkezi haline gelmiştir. Av ve avcı ilişkisi burada, yapılan analizler ile anlaşıldı ki, çok yoğun biçimde sürmüştür.

Şimdi dramatik bir sona yaklaşıyoruz. Deyim yerindeyse evrimsel sürecindeki doruk noktasında yer alan bir avcı, artık sonuna yaklaşıyor. Tarihler 20 milyon yıl önce bunun gerçekleştiğini gösteriyor. Bering Boğazı bir başka etçile, Kuzey Amerika'nın kapılarını aralıyor. Karşınızda, Amphicyonidae yani ayı köpekleri.

Amphicyonidae hızını uzun süre koruyan ve sağlam iskelet yapısı barındıran etçillerdir. Kısa mesafe koşucusu Entelodont için bu varlık ancak kötü bir rüyadan ibaret olabilirken, şimdi onlarla karşı karşıya kalmıştır. Amphicyonidaeler'in daha sivri olan köpek dişleri, Entelodont'un körelmiş köpek dişleri karşısındadır. Senden daha iyi koşan ve daha iyi parçalayan, daha gelişkin neokorteksli (Entelodont beyninden daha fazla kıvrımlı) bir başka tür; tam bir kabus. 

Burada üzerinde durulması gereken nokta, beyindeki bu daha fazla olan kıvrımsal yapılanmadır. Kas gücünden daha öte olan, daha ileride bir zekaya işaret eder. 

Sürüler halinde avlanan Amphicyonidaeler ve tekil dolaşan Entelodontlar. 

Entelodont yok oluşunda daha zeki Amphicyonidaeler'in, Entelodontlar ile av için rekabete girmesi en büyük nedenlerden biri olabilir.

Üzerinde çalışmamız ve aydınlatmamız gereken daha birçok soru ile karşı karşıyayız. Evet, Entelodontlar Kuzey Amerika'nın bir başka ihtişam sahibi ve daha fazla tanınmayı hak eden, evrim harikası varlıklarıdır.

Alıntı Yap
Okundu Olarak İşaretle
14
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 7
  • Merak Uyandırıcı! 4
  • İnanılmaz 3
  • Muhteşem! 2
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 2
  • Bilim Budur! 1
  • Korkutucu! 1
  • Güldürdü 0
  • Umut Verici! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 25/03/2023 04:03:26 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/1362

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Akış
İçerikler
Sosyal
Gündem
Metal
Çevre
Diş Hekimi
Kamuflaj
Mers
İspat
Sahte
Mikrop
Gözlem
Dna
Radyasyon
Nüfus
Güve
Robot
Hastalık Dağılımı
Kilo
Karanlık
Grip
Argüman
Virüs
Antropoloji
Protein
Covid-19
Sıcaklık
Obstetrik
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Gönder
Ekle
Soru Sor
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Alıntı Yap
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
E. Ağacı, et al. Cehennem Domuzu Olarak da Bilinen Entelodont Nedir?. (27 Ağustos 2013). Alındığı Tarih: 25 Mart 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/1362
Ağacı, E., Bakırcı, Ç. M. (2013, August 27). Cehennem Domuzu Olarak da Bilinen Entelodont Nedir?. Evrim Ağacı. Retrieved March 25, 2023. from https://evrimagaci.org/s/1362
E. Ağacı, et al. “Cehennem Domuzu Olarak da Bilinen Entelodont Nedir?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 27 Aug. 2013, https://evrimagaci.org/s/1362.
Ağacı, Evrim. Bakırcı, Çağrı Mert. “Cehennem Domuzu Olarak da Bilinen Entelodont Nedir?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, August 27, 2013. https://evrimagaci.org/s/1362.

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close
Geri Bildirim Gönder
Paylaş
Reklamsız Deneyim

Evrim Ağacı'ndaki reklamları, bütçenize uygun bir şekilde, kendi seçtiğiniz bir süre boyunca kapatabilirsiniz. Tek yapmanız gereken, kaç ay boyunca kapatmak istediğinizi aşağıdaki kutuya girip tek seferlik ödemenizi tamamlamak:

10₺/ay
x
ay
= 30
3 Aylık Reklamsız Deneyimi Başlat
Evrim Ağacı'nda ücretsiz üyelik oluşturan ve sitemizi üye girişi yaparak kullanan kullanıcılarımızdaki reklamların %50 daha az olduğunu, Kreosus/Patreon/YouTube destekçilerimizinse sitemizi tamamen reklamsız kullanabildiğini biliyor muydunuz? Size uygun seçeneği aşağıdan seçebilirsiniz:
Evrim Ağacı Destekçilerine Katıl
Zaten Kreosus/Patreon/Youtube Destekçisiyim
Reklamsız Deneyim
Kreosus

Kreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.

Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.

Patreon

Patreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.

Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.

YouTube

YouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.

Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24 saat alabilmektedir.

Diğer Platformlar

Bu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.

Giriş yapmayı unutmayın!

Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.

Destek Ol

Devamını Oku
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Önizleme
Görseli Kaydet
Sıfırla
Vazgeç
Ara
Moderatöre Bildir

Raporlama sisteminin amacı, platformu uygunsuz biçimde kullananların önüne geçmektir. Lütfen bir içeriği, sadece düşük kaliteli olduğunu veya soruya cevap olmadığını düşündüğünüz raporlamayınız; bu raporlar kabul edilmeyecektir. Bunun yerine daha kaliteli cevapları kendiniz girmeye çalışın veya size sunulan (oylama gibi) diğer araçlar ile daha kaliteli cevaplara teşvik edin. Kalitesiz bulduğunuz içerikleri eleyebileceğiniz, kalitelileri daha ön plana çıkarabileceğiniz yeni araçlar geliştirmekteyiz.

Kural İhlali Seç
Öncül Ekle
Sonuç Ekle
Mantık Hatası Seç
Kural İhlali Seç
Soru Sor
Aşağıdaki "Soru" kutusunu sadece soru sormak için kullanınız. Bu kutuya soru formatında olmayan hiçbir cümle girmeyiniz. Sorunuzla ilgili ek bilgiler vermek isterseniz, "Açıklama" kısmına girebilirsiniz. Soru kısmının soru cümlesi haricindeki kullanımları sorunuzun silinmesine ve UP kaybetmenize neden olabilir.
Görsel Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, aklınıza takılan soruları sorabilmeniz ve diğerlerinin sorularını yanıtlayabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Gerçekten soru sorun, imâdan ve yüklü sorulardan kaçının.
Sorularınızın amacı nesnel olarak gerçeği öğrenmek veya fikir almak olmalıdır. Şahsi kanaatinizle ilgili mesaj vermek için kullanmayın; yüklü soru sormayın.
2
Bilim kimliğinizi kullanın.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla sorular ve cevaplar, bilimsel perspektifi yansıtmalıdır. Geçerli bilimsel kaynaklarla doğrulanamayan bilgiler veya reklamlar silinebilir.
3
Düzgün ve insanca iletişim kurun.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Sahtebilimi desteklemek yasaktır.
Sahtebilim kategorisi altında konuyla ilgili sorular sorabilirsiniz; ancak bilimsel geçerliliği bulunmayan sahtebilim konularını destekleyen sorular veya cevaplar paylaşmayın.
5
Türkçeyi düzgün kullanın.
Şair olmanızı beklemiyoruz; ancak yazdığınız içeriğin anlaşılır olması ve temel düzeyde yazım ve dil bilgisi kurallarına uyması gerekmektedir.
Soru Ara
Aradığınız soruyu bulamadıysanız buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Alıntı Ekle
Eser Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Formu olabildiğince eksiksiz doldurun.
Girdiğiniz sözün/alıntının kaynağı ne kadar açıksa o kadar iyi. Açıklama kısmına kitabın sayfa sayısını veya filmin saat/dakika/saniye bilgisini girebilirsiniz.
2
Anonimden kaçının.
Bazı sözler/alıntılar anonim olabilir. Fakat sözün anonimliğini doğrulamaksızın, bilmediğiniz her söze/alıntıya anonim yazmayın. Bu tür girdiler silinebilir.
3
Kaynağı araştırın ve sorgulayın.
Sayısız söz/alıntı, gerçekte o sözü hiçbir zaman söylememiş/yazmamış kişilere, hatalı bir şekilde atfediliyor. Paylaşımınızın site geneline yayılabilmesi için kaliteli kaynaklar kullanın ve kaynaklarınızı sorgulayın.
4
Ofansif ve entelektüel düşünceden uzak sözler yasaktır.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
5
Sözlerinizi tırnak (") içine almayın.
Sistemimiz formatı otomatik olarak ayarlayacaktır.
Gönder
Tavsiye Et
Aşağıdaki kutuya, [ESER ADI] isimli [KİTABI/FİLMİ] neden tavsiye ettiğini girebilirsin. Ne kadar detaylı ve kapsamlı bir analiz yaparsan, bu eseri [OKUMAK/İZLEMEK] isteyenleri o kadar doğru ve fazla bilgilendirmiş olacaksın. Tavsiyenin sadece negatif içerikte olamayacağını, eğer bu sistemi kullanıyorsan tavsiye ettiğin içeriğin pozitif taraflarından bahsetmek zorunda olduğunu lütfen unutma. Yapıcı eleştiri hakkında daha fazla bilgi almak için burayı okuyabilirsin.
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform; okuduğunuz kitaplara, izlediğiniz filmlere/belgesellere veya takip ettiğiniz YouTube kanallarına yönelik tavsiylerinizi ve/veya yapıcı eleştirel fikirlerinizi girebilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Önceliğimiz pozitif tavsiyelerdir.
Bu platformu, beğenmediğiniz eserleri yermek için değil, beğendiğiniz eserleri başkalarına tanıtmak için kullanmaya öncelik veriniz. Sadece negatif girdileri olduğu tespit edilenler platformdan geçici veya kalıcı olarak engellenebilirler.
2
Tavsiyenizin içeriği sadece negatif olamaz.
Tavsiye yazdığınız eserleri olabildiğince objektif bir gözlükle anlatmanız beklenmektedir. Dolayısıyla bir eseri beğenmediyseniz bile, tavsiyenizde eserin pozitif taraflarından da bahsetmeniz gerekmektedir.
3
Negatif eleştiriler yapıcı olmak zorundadır.
Eğer tavsiyenizin ana tonu negatif olacaksa, tüm eleştirileriniz yapıcı nitelikte olmak zorundadır. Yapıcı bir tarafı olmayan veya tamamen yıkıcı içerikte olan eleştiriler silinebilir ve yazarlar geçici veya kalıcı olarak engellenebilirler.
4
Düzgün ve insanca iletişim kurun.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
5
Türkçeyi düzgün kullanın.
Şair olmanızı beklemiyoruz; ancak yazdığınız içeriğin anlaşılır olması ve temel düzeyde yazım ve dil bilgisi kurallarına uyması gerekmektedir.
Eser Ara
Aradığınız eseri bulamadıysanız buraya tıklayarak ekleyebilirsiniz.
Tür Ekle
Üst Takson Seç
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, yaşamış ve yaşayan bütün türleri filogenetik olarak sınıflandırdığımız ve tanıttığımız Yaşam Ağacı projemize, henüz girilmemiş taksonları girebilmeniz için geliştirdiğimiz bir platformdur. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Takson adlarını doğru yazdığınızdan emin olun.
Taksonların sadece ilk harfleri büyük yazılmalıdır. Latince tür adlarında, cins adının ilk harfi büyük, diğer bütün harfler küçük olmalıdır (Örn: Canis lupus domesticus). Türkçe adlarda da sadece ilk harf büyük yazılmalıdır (Örn: Evcil köpek).
2
Taksonlar arası bağlantıları doğru girin.
Girdiğiniz taksonun üst taksonunu girmeniz zorunludur. Eğer üst takson yoksa, mümkün olduğunca öncelikle üst taksonları girmeye çalışın; sonrasında daha alt taksonları girin.
3
Birden fazla kaynaktan kontrol edin.
Mümkün olduğunca ezbere iş yapmayın, girdiğiniz taksonların isimlerinin birden fazla kaynaktan kontrol edin. Alternatif (sinonim) takson adlarını girmeyi unutmayın.
4
Tekrara düşmeyin.
Aynı taksonu birden fazla defa girmediğinizden emin olun. Otomatik tamamlama sistemimiz size bu konuda yardımcı olacaktır.
5
Mümkünse, takson tanıtım yazısı (Taksonomi yazısı) girin.
Bu araç sadece taksonları sisteme girmek için geliştirilmiştir. Dolayısıyla taksonlara ait minimal bilgiye yer vermektedir. Evrim Ağacı olarak amacımız, taksonlara dair detaylı girdilerle bu projeyi zenginleştirmektir. Girdiğiniz türü daha kapsamlı tanıtmak için Taksonomi yazısı girin.
Gönder
Tür Gözlemi Ekle
Tür Seç
Fotoğraf Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, bizzat gözlediğiniz türlerin fotoğraflarını paylaşabilmeniz için geliştirilmiştir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Net ve anlaşılır görseller yükleyin.
Her zaman bir türü kusursuz netlikte fotoğraflamanız mümkün olmayabilir; ancak buraya yüklediğiniz fotoğraflardaki türlerin özellikle de vücut deseni gibi özelliklerinin rahatlıkla ayırt edilecek kadar net olması gerekmektedir.
2
Özgün olun, telif ihlali yapmayın.
Yüklediğiniz fotoğrafların telif hakları size ait olmalıdır. Başkası tarafından çekilen fotoğrafları yükleyemezsiniz. Wikimedia gibi açık kaynak organizasyonlarda yayınlanan telifsiz fotoğrafları yükleyebilirsiniz.
3
Paylaştığınız fotoğrafların telif hakkını isteyemezsiniz.
Yüklediğiniz fotoğraflar tamamen halka açık bir şekilde, sınırsız ve süresiz kullanım izniyle paylaşılacaktır. Bu fotoğraflar nedeniyle Evrim Ağacı’ndan telif veya ödeme talep etmeniz mümkün olmayacaktır. Kendi fotoğraflarınızı başka yerlerde istediğiniz gibi kullanabilirsiniz.
4
Etik kurallarına uyun.
Yüklediğiniz fotoğrafların uygunsuz olmadığından ve başkalarının haklarını ihlâl etmediğinden emin olun.
5
Takson teşhisini doğru yapın.
Yaptığınız gözlemler, spesifik taksonlarla ilişkilendirilmektedir. Takson teşhisini doğru yapmanız beklenmektedir. Taksonu bilemediğinizde, olabildiğince genel bir taksonla ilişkilendirin; örneğin türü bilmiyorsanız cins ile, cinsi bilmiyorsanız aile ile, aileyi bilmiyorsanız takım ile, vs.
Gönder
Tür Ara
Aradığınız türü bulamadıysanız buraya tıklayarak ekleyebilirsiniz.