Atların Evriminde Fiziksel Değişimler: Boyut Artışı ve Parmak Körelmesi!
Evrimsel Biyoloji dahilinde, evrimleri en net olarak bilinen canlı gruplarından biri Atgiller (Equidae) ailesinin evrimidir. Bu evrimsel süreçte, sayısız ara tür keşfedilmiş, fosilleri bulunmuş, defalarca analiz edilmiş ve net bir şekilde tanımlanmıştır. Atların evrimindeki önemli ara basamakları sıralayacak olursak:
- Eohippus
- Orohippus
- Epihippus
- Mesohippus
- Miohippus
- Kalobatippus
- Parahippus
- Merychippus
- Hipparion
- Pliohippus
- Dinohippus
- Plesippus
- Equus
cinslerini görebiliriz. Bunlar, cinslerdir ve her bir cinsin altında 1-10 arasında tür bulunmaktadır. Bu, atların evrimini ne kadar net bir şekilde bildiğimiz hakkında fikir verecektir.
Atların evriminde göze en çok çarpan ise, ufacık olan atasal türlerden, günümüzdeki devasa boyutlardaki türlere ulaşılmış olmasıdır. Atların evriminin en ilkin basamaklarından olan Eohippus cinsi, ufak bir köpek boyutlarındadır. Aradan geçen 48 milyon yıllık evrimsel değişim tarihi, atları günümüzdeki boyutlarına ulaştırmıştır.
Atların Evriminde Parmaklar ve Toynak...
Gelelim atlarda parmakların evrimi ve tek parmaklı toynağın oluşumuna... Bu parmak yapısındaki değişim bir anda meydana gelmemiştir ve evrimsel süreçte, atların daha çok güç almak üzere adapte oldukları duruşlar, parmak yapısının değişmesine neden olmuştur. Bu değişim, fosil kayıtlarına net bir biçimde yansımış, görselde görebileceğiniz evrimsel değişimi ortaya çıkarmıştır.
Görseldeki türler sırasıyla şöyledir:
- A. Hyracotherium: 53 milyon yıl önce, Erken Eyosen dönemde yaşamış, ilkin bir at türüdür. Oldukça ufaktır ve ayaklarının ön kısmında dört, arka kısmında üç adet parmak bulunur.
- B. Miohippus: Oligosen dönemde yaşamış bir at türüdür ve ayaklarında sadece 3 adet parmak bulunur.
- C. Merychippus: 17 milyon yıl önce, Geç Miyosen dönemde yaşamış bir at türüdür ve yanal parmakları tamamen körelmiştir.
- D. Equus: Günümüz atlarında, sadece bir adet parmak bulunmaktadır.
Görüldüğü gibi, her hayvan türünün, hemen her özelliğinden evrimsel değişimleri görmek mümkündür. Atların parmaklarında görülen de tam olarak budur.
Yaşayan Son Gerçek Vahşi Atlar: Przewalski'nin Vahşi Atları
Günümüzde yaşayan ve günlük hayatımızdan tanıdığımız atların tamamının yapay seçilim sonucunda vahşi atlardan evrimleştiğini, günümüzdeki at türlerinin de diğer tüm hayvan türleri gibi uzun evrimsel süreçler sonucunda bugünlere ulaşabilmiş hayvanlar olduklarını biliyoruz. Peki ya evcilleştirilmiş atların dışında kalanlar? Vahşi atlar nerede? Ne yazık ki, birçok türe yaptığımız gibi, onları da yok olma tehdidiyle karşı karşıya bıraktık. Ancak neyse ki, bazı çabalarla onları halan görmek mümkün.
Przewalski'nin Atları olarak bilinen Equus ferus przewalskii alttürüne ait atlar, günümüzde yaşayan son gerçek vahşi atlardır. Doğal popülasyonlarından sonuncusu da, 50 yıl kadar önce Moğolistan'da yok olmuştur. Ancak o zamandan bu yana, tehlikenin farkına varan bazı hayvanat bahçeleri (özellikle de Prag Hayvanat Bahçesi) bu atlardan 12 örnek toplamış ve ciddi bir koruma programı uygulamıştır. Bu 12 bireyden, 1000 bireylik bir hayvanat bahçesi popülasyonu yaratılabilmiştir. Sonunda, 1992 senesinde bu hayvanat bahçesi popülasyonundan 16 tanesi vahşi doğaya salınmış ve son yapılan tespitlere göre günümüzde 300 bireylik bir popülasyon büyüklüğüne erişmişlerdir.
Eldeki popülasyon sürekli birbiriyle çaprazlandığı için, genetik analizler sorunlu sonuçlar vermekte ve türün taksonomisini zorlaştırmaktadır. Ancak antik DNA teknolojisinin gelişmesi sayesinde, 2009 yılında bir kemikten alınan DNA analiz edilmiş ve 2011 yılında yapılan bir mitokondriyal DNA analizi Przewalski Atları ile günümüzdeki diğer modern atların ortak atasının 160.000 yıl kadar önce yaşadığını ortaya koymuştur. Tıpkı şempanzeler ile insanlarda olduğu gibi, Przewalski Atları ile diğer modern atlar arasında da kromozom sayısı farkı bulunmaktadır (Przewalski Atları'nda 66, diğer modern atlarda 64). Przewalski Atları'nda bulunan kromozom 23 ve 24 kaynaşarak günümüzdeki diğer modern atlarda bulunan kromozom 5'i oluşturmaktadır. Bu iki grup birbiriyle çiftleştiğinde, yüksek sıklıkta kısır olan, 65 kromozom sayılı bireyler doğmaktadır.
Atların Evriminde Yapay Seçilim: Kıvırcık At!
Evrimin yapabileceklerinin bildiğimiz bir sınırı bulunmadığı için (belki fizik ve kimya yasalarını sınır belirleyebiliriz), evrimin bir mekanizması olan Yapay Seçilim'i kullanan insanların da yaratabilecekleri yeni hayvan tiplerinin pratikte bir sınırı bulunmuyor:
Başkir Kıvırcığı ya da kısaca "Kıvırcık" olarak da bilinen bu at, Kuzey Amerika'da insanlar tarafından evrimleştirilmiş bir at çeşididir. Sakin, zeki ve arkadaş canlısı kişilikleriyle bilinirler. Ayrıca çok dayanıklı atlardır ve kolay kolay kavga etmeye yanaşmazlar.
Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.
KreosusKreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.
Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.
PatreonPatreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.
Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.
YouTubeYouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.
Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.
Diğer PlatformlarBu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.
Giriş yapmayı unutmayın!Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza üye girişi yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.
Bu atların kesin kökeni henüz tam olarak bilinmememektedir. Amerikan Başkir Kıvırcığı olarak bilinen spesifik bir kıvırcık at çeşidine ilk defa 20. yüzyılda ABD'nin Nevada eyaletinin Eureka bölgesinde yaşayan John Damele rastlanmıştır. O zamanlarda yabani atlar oldukça yaygın olsa da, bu şekilde kıvırcık ve arkadaş canlısı atlara rastlamak çok güçtür. Ancak genel olarak kıvırcık atların nerede ve hangi insan gruplarınca evrimleştirildiği net değildir. Hatta bunların adında geçen "başkir" sözcüğünün işaret ettiği Başkir atlarıyla ata-torun ilişkisi olduğu konusu da tartışılmakta olan bir konudur.
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
İçerikle İlgili Sorular
Soru & Cevap Platformuna Git- 14
- 9
- 7
- 5
- 3
- 3
- 2
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- Tufts University. Horse Evolution Over 55 Million Years. (19 Ekim 2000). Alındığı Tarih: 4 Ekim 2019. Alındığı Yer: Tufts University | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 31/10/2024 09:21:06 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/902
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.