Bulut Nedir ve Nasıl Oluşur? Bulutlar Neden Beyazdır (Ama Bazıları Neden Gridir)?
Bulutlar, doğanın sürekli göz önünde olan, en görünür harikalarından biridir ve bize atmosferde ne olup bittiğiyle ilgili birçok şey anlatabilirler. Bulutların oluşabileceği çeşitli yollar ve atmosferin değişken doğası, muazzam çeşitlilikte bulut şekilleri, boyutları ve dokularıyla sonuçlanır.
Birçok insan, bulutların sadece su buharından oluştuğuna inanır. Ancak bu, kesinlikle doğru değildir. Su buharı görünmezdir ve havada, çevremizde her zaman bulunur. Bazen havada normalden daha fazla su buharı vardır. Bu durumda hava, nemli ve bunaltıcıdır. Diğer zamanlarda havada normalden daha az su buharı vardır ve havanın daha kuru ve taze olduğunu belirtiriz.
Havanın tutamayacağı kadar fazla su buharı olduğunda, bulutlar görünür. Su buharı küçük su damlacıkları oluşturmak için yoğunlaşır; yani gaz fazından sıvı fazına bir geçiş söz konusudur. Sonuç olarak bu su, bulutu görünür kılar. Su damlacıkları o kadar küçüktür ki, havada asılı kalırlar.
Bulutlar Nasıl Oluşur?
Basit bir açıklama olarak, hava yükseldiğinde, tıpkı bir dağa çıkarken olduğu gibi soğur. Soğuk hava ılık hava kadar fazla su buharı tutamaz. Bu nedenle hava soğudukça doygun hale gelir ve içindeki su buharı yoğunlaşır. Bu, tıpkı soğuk bir pencerede yoğunlaşma olduğunda görüldüğü gibi, bir gazdan bir sıvıya dönüşme anlamına gelir. Su buharı gökyüzünde bir sıvıya dönüştüğünde küçük toz parçalarına yapışan çok sayıda küçük su damlacıkları oluşturur; gördüğümüz bulut olarak açığa çıkan, havada asılı kalan su tanecikleri kümesidir.
Bu su taneciklerinin çapı, 1 milimetrenin yalnızca yüzde biri kadardır, ancak bulut bunların yüksek sayıda koleksiyonundan oluşur. Bulut gökyüzünde yeterince yüksekteyse ve hava yeterince soğuksa, bulut bunun yerine çok sayıda küçük buz kristalinden oluşur ve ince bir görünüme sahip olur.
Bir bulutun havaya daha fazla su buharı eklendiğinde oluşabileceği gerçeği de vardır. Örneğin bu hava bir nehrin üzerinden geçtiğinde nem toplayabilir. Bu havada daha fazla su buharı tutulmuş olur ve bu su buharı bulut oluşturmak için yoğunlaşabilir.
Havanın Yükselmesine Ne Sebep Olur?
- Güneş: Güneş zemini ısıtır ve daha sonra zeminin üzerindeki hava ısınmış olur. Ardından bu hava gökyüzüne doğru süzülmeye başlar. Bu tarz hava yükselişi kümülüs bulutları oluşturma eğilimindedir.
- Tepeler ve Dağlar: Hava bir dağa veya tepeye doğru ilerlediğinde, en yükseğe kadar çıkamaz ve bu nedenle arazi boyunca tepeye kadar çekilir. Stratus bulutları genelde bu şekilde üretilir.
- Hava Cepheleri: Hava cephesi, sıcak havanın soğuk hava ile buluştuğu yerdir. Sıcak hava soğuk havanın üzerinde yükselir. Bu durum, nimbostarus bulutları oluşturma eğilimindedir.
- Yakınsama: Farklı yönlerden birbirine doğru akan hava akımları, karşılaştıklarında veya birleştiklerinde yükselmeye zorlanırlar. Bu durum, kümülüs bulutu oluşumuna ve sağanak koşullarına sebep olabilir.
- Türbülans: Rüzgar hızındaki ani bir değişiklik, havayı gökyüzünde daha yüksek yüzeye getirebilecek bir sirkülasyona yol açabilir.
Bulutlar Neden Beyazdır?
Bir bulutta Güneş ışığı büyük oranda eşit olarak dağılır. Sonuç olarak Güneş ışığı beyaz kalmaya devam eder ve bulutlara kendilerine özgü beyaz görünümlerini verir. Bulutların beyaz olmasının nedeni Güneş'ten gelen ışığın beyaz olmasıdır; bu ışık içerisinde tüm dalga boylarında görünür ışık vardır ve bu, beynimiz tarafından beyaz olarak algılanır. Işık bir bulutun içinden geçerken, gökyüzünde bulunan atmosferik parçacıklardan çok daha büyük olan atmosferik parçacıklarla etkileşime girer.
Güneş ışığı gökyüzünde atmosferik bir parçacığa ulaştığında, mavi ışık diğer renklerden daha güçlü bir şekilde dağılır ve gökyüzünün mavi olduğu izlenimini verir. Ancak bir bulutta, Güneş ışığı çok daha büyük su damlacıkları tarafından dağıtılır. Bunlar tüm renkleri neredeyse eşit olarak dağıtır, yani Güneş ışığının beyaz kalmaya devam ettiği ve böylece bulutların gökyüzünün arka planına karşı beyaz görünmesine neden olduğu anlamına gelir.
- Baz İstasyonlarını Kullanarak Toplu Taşım Araçlarımızı Nasıl Daha Güvenli Hale Getiririz?
- Deniz veya Okyanuslarda Fırtınaya Yakalanırsanız Ne Yapmalısınız? Yıldırımlara Karşı Nasıl Önlem Almalısınız?
- İstanbul'da Kuraklığın ve Su Kaynaklarının Tükenmesinin Asıl Nedeni İklim Değişikliği mi? Yoksa Başka Beşeri Faktörler Üzerinde mi Durulmalı?
Güneş ışığı veya görünür ışık, bir dalga veya elektromanyetik spektrumun bir parçası olarak düşünülebilir. Bir gökkuşağı olarak bölündüğünde ve yayıldığında görünür ışığın tüm spektrumunu görebiliriz. Spektrum, kısa X ışınları ve gama ışınlarından, uzun radyo dalgalarına kadar diğer dalga türlerini de içerir.
Görünür her rengin farklı bir dalga boyu vardır; mavi ışık 400 nm'de en kısa dalga boyuna ve kırmızı ışık 700 nm'de en uzun dalga boyuna sahiptir. Daha küçük parçacıklar atmosferde gözümüzle görünmeyenler gibi daha kısa dalga boylarını daha verimli bir şekilde dağıtarak gökyüzünü maviye çevirir.
Bir bulutun içindeki su damlacıkları gibi daha büyük parçacıklar kabaca, aynı etkinlikte tüm dalga boylarını dağıtır. Bir bulutta milyonlarca su damlası olduğunu düşünürsek, dağılan ışık etkileşime girer ve birleşerek beyaz bir renk oluşturur.
Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.
KreosusKreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.
Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.
PatreonPatreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.
Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.
YouTubeYouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.
Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.
Diğer PlatformlarBu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.
Giriş yapmayı unutmayın!Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza üye girişi yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.
Öyleyse Bulutlar Neden Bazen Gri Oluyor?
Bulut tabanları, onları beyaz yapan aynı saçılmanın sonucu olarak gridir. Işık bir buluta saçıldığında, genellikle yukarı doğru veya bulutun kenarlarına gönderilir; bu da bulutun yanlarını ve üstünü, daha az ışık alan alt tabandan daha parlak ve beyaz yapar.
Bu yağmur bulutlarında daha belirgindir; çünkü su damlacıkları daha büyüktür. Dolayısıyla su damlacıkları daha çok ışık saçar. Bu, Güneş'ten gelen daha az ışığın bulutun dibine ulaşması ve yağmur bulutlarına korkutucu bir görünüm kazandırması anlamına gelir.
Bulutların tepeleri ise sabit bir ışık kaynağına sahip olduklarından her zaman beyazdırlar. Uçağa bindiğinizde, bulutların üzerindeyken pencereden dışarı baktığınızda tüm bulutların tepelerinin beyaz olduğunu göreceksiniz.
Diğer Bulut Renkleri
Gün doğumunda veya gün batımında bulutlar kırmızı veya turuncu renk alabilir. Bunun nedeni, gün doğumu ve gün batımı sırasında Güneş'in gökyüzünde çok alçak olması ve dolayısıyla ışığın atmosferin daha fazla içinden geçmesi gerektiğidir. Sonuç olarak, mavi ışığın çoğu dağılır, saptırılır ve daha fazla sarı ve kırmızı ışığın Dünya'ya ulaşmasına izin verir. Bazen bulutlarda sedefli renkler de görülür; ama bu çok nadirdir.
Bulutlarla ilgili 6 Gerçek
Ateşin Oluşturduğu Bulutlar
Bulutların oluşma yollarından biri, su damlacıklarını yoğunlaştırarak bulutları oluşturan havanın yükselmesine neden olan yer yüzeyinin ısınmasıdır. Dünya yüzeyinin ısıtılması genellikle Güneş tarafından yapılır, ancak orman yangınları ve yanardağlar da yoğun ısınmaya neden olabilir ve bu da pirokümülüs olarak bilinen bulutların hızla oluşmasına yol açar.
Bulutların Üzerinde
Kümülüs bulutlarının tabanı, termal yükselmenin bulut emmesi olarak bilinen fenomene katkıda bulunduğu durumlarda tehlikeli bir yer olabilir. Şubat 2007'de yamaç paraşütçüsü Eva Wisnierska-Cieslewicz, yaklaşık olarak uçakların uçtuğu bir yükseklikte, saatte 45 mil hızla yaklaşık 10.000 metre yükseğe tırmanan bir kümülüs bulutuna çekildi. Hipoksi nedeniyle bilincini kaybetti ve yaklaşık 1 saat sonra mucizevi bir şekilde başarıyla yere indi. O yükseklikte ve -50°C civarındaki sıcaklıkta, mucizevi bir şekilde yere ulaştığında, buluttaki dolu taşlarının etkisiyle vücudunun her yeri morluklarla doluydu ve buzla kaplıydı.
Dünya'nın En Bulutlu Yeri
Dünya atmosferi çok bulutlu bir yerdir. NASA'nın Dünya Gözlemevi, herhangi bir zamanda Dünya yüzeyinin yaklaşık %67'sinin bulutla kaplı olduğunu tahmin ediyor. 2002 ve 2015 yılları arasında gözlemevi verilerine dayanarak, NASA'nın Aqua Satellite görüntüsü, orta enlemler ve ekvator üzerindeki en bulutlu 3 bölgeyi açıkça gösteriyor. Bu bölgeler, Dünya'nın küresel dolaşım modellerinin bir parçası olan büyük hava hücrelerinin etkileşimi ile yaratılır.
Bir Bulutun Ağırlığı Nedir?
Bir bulutun tuttuğu su buharı miktarını tam olarak belirleyebilecek sıcaklık, yükseklik ve basınç gibi çok sayıda faktör varken, bulutun metreküpü başına 5 gram su tuttuğunu farz edebiliriz. Bu ortalama bir kümülonimbus bulutunun yaklaşık 400.000 kg, yani en büyük yolcu uçağı Airbus A380 ile kabaca aynı ağırlıkta olacağı anlamına gelir.
En Yüksek Bulut
En yüksek bulut unvanı, nadir ve güzel, bunun yanında yalnız geceleri oluşan bulutlara gider; yaklaşık 60 km yükseklikte gezinirler ve gün ışığında görülemeyecek kadar solukturlar. Alacakaranlıkta, ufkun altından gelen Güneş ışığı onları aydınlatarak soluk hayalet benzeri hatlarını ortaya çıkardığında görünür hale gelirler.
Bulutların Dili
Bir meteoroloji istasyonunda gözlem yapılırken, bulut örtüsü oktalar cinsinden ölçülür. Sıfır oktaların anlamı, gökyüzünde "hacimli bir bulut" olmadığıdır. Kültürler arasında bulutların çok farklı anlamları olabilir. Birleşik Krallık'ta nispeten olumsuz bir sembolizme sahip olma eğilimindedirler. Örneğin ufukta bir bulut, kötü bir şey olacağı anlamına gelir. Ancak İran'da bulutların şans getirdiğine inanılır. Bu yüzden "Gökyüzünüz her zaman bulutlu olsun." demek bir uğur anlamına gelir.
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git- 24
- 13
- 8
- 5
- 4
- 3
- 3
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- Çeviri Kaynağı: Met Office | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 12/12/2024 18:02:39 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/9756
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
This work is an exact translation of the article originally published in Met Office. Evrim Ağacı is a popular science organization which seeks to increase scientific awareness and knowledge in Turkey, and this translation is a part of those efforts. If you are the author/owner of this article and if you choose it to be taken down, please contact us and we will immediately remove your content. Thank you for your cooperation and understanding.