Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Bu Sonbaharda, COVID-19 ve Grip Karşı Karşıya Geldiğinde Ne Olacak?

Bu Sonbaharda, COVID-19 ve Grip Karşı Karşıya Geldiğinde Ne Olacak? Science News
9 dakika
4,520
Tarihi Geçmiş Haber

Bu haber 2 yıl öncesine aittir. Haber güncelliğini yitirmiş olabilir; ancak arşivsel değeri ve bilimsel gelişme/ilerleme anlamındaki önemi dolayısıyla yayında tutulmaktadır. Ayrıca konuyla ilgili gelişmeler yaşandıkça bu içerik de güncellenebilir.

Kuzey Yarımküre'de soğuk algınlığı ve grip mevsimi Ekim ayında başlayacak. Grip, COVID-19 ile karşılaştığında kimse ne olacağını tahmin edemez ancak halk sağlığı yetkilileri insanları en kötüsüne hazırlanmaya çağırıyor.

Bu durumda, Amerika Birleşik Devletleri'nde her yıl 12.000 ila 61.000 kişiyi öldüren ve her yıl 140.000 ila 810.000 arasında kişinin hastaneye kaldırılmasına sebep olan gribin, koronavirüs enfeksiyonları ile güçlenmesi kötü bir yıla neden olacaktır. İkisi birlikte, sağlık hizmetleri sistemlerinin sınırlarını zorlayabilir.

Tüm Reklamları Kapat

Amerika Bulaşıcı Hastalıklar Derneği ve Birmingham'daki Alabama Üniversitesi bulaşıcı hastalıklar bölümü müdürü Jeanne Marrazzo, 10 Eylül'de IDSA'dan bir haber brifingi sırasında şunları söyledi:

İnsanlar özellikle iç mekanlarda daha fazla toplandıkça, maske takma, sosyal mesafe ve el hijyeni nedeniyle daha fazla yorulup mevsimsel gribe maruz kaldıkça, hızlandırılmış bir COVID-19 fırtınası görme ihtimali artacaktır.

Marrazzo, bazı eyaletlerde koronavirüsün kontrol altına alınmaya başladığını ancak hastaneye yatış seviyelerinin çok düşmediğini ve gribin öngörülemezliğinin sürdüğünü söylüyor. Marrazzo sözlerine devam ediyor:

Tüm Reklamları Kapat

Genel olarak, COVID-19 söz konusu olduğunda hâlâ çok keskin bir uç noktadayız. Bu konuda gerçekten kayıtsız kalamayız.

Bulaşıcı hastalık uzmanları, aşırı yüklenmiş sağlık sistemlerinin ötesinde, birçok nedenden ötürü grip ve koronavirüs birleşiminden endişe duyuyor. COVID-19 testlerinin geri dönüşünün genellikle yavaş olduğu bir zamanda, bir kişinin grip veya COVID-19 olup olmadığını anlamak için her iki virüs için de test yapılması gerekecektir. Bazı insanlar aynı anda birden fazla virüsle enfekte olabilir ve bu da semptomları daha şiddetli hale getirebilir.

Yeni koronavirus yani SARS-CoV-2 virüsünün yapısal çizimi.
Yeni koronavirus yani SARS-CoV-2 virüsünün yapısal çizimi.
Wikipedia

Ancak Güney Yarımküre'den gelen ipuçları, en kötü senaryonun olmayabileceğine dair umut veriyor. Bilim insanları, yılın ortasında grip mevsiminin düştüğü ekvatorun güneyinde olup bitenleri izleyerek, kuzeyde grip mevsimlerinin şiddetini tahmin edebiliyorlar. Ön izleme bu yıl iyi haberler veriyor; grip ve diğer bazı solunum yolu virüsleri için ılımlı bir sezon olacak.

Güney Yarımküre'de Neler Oluyor?

Güney Yarımküre'deki ülkeler normalde Mayıs ayında grip vakaları görmeye başlar, grip mevsimi tipik olarak Temmuz ayında zirveye ulaşır ve Ekim ayı civarında azalır. Son beş altı yıldır, Avustralya'daki grip mevsimleri kötüydü. Örneğin, Melbourne, Avustralya'daki Dünya Sağlık Örgütü'nün Doherty Enstitüsü'nde Referans ve Araştırma İşbirliği Merkezi'ni yöneten virolog Kanta Subbarao, 2019'da Avustralya'nın Mart'ta başlayan ve çok uzun süredir devam eden bir grip sezonu yaşadığını söylüyor.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

2020 için de pek iyi görünmediğini söyleyen Subbarao, bu yıl grip mevsiminin daha erken başladığından bahsediyor ve devam ediyor:

Ocak ve Şubat aylarında bazı grip faaliyetleri görmeye başladık. Mart ayının sonunda, özellikle COVID-19 ortaya çıkmaya başladığında tamamen durdu.

Uluslararası bir influenza araştırmacısı grubun, 18 Eylül'de ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri tarafından yayınlanan Morbidite ve Mortalite Haftalık Raporu bildirisine göre; Nisan'dan Temmuz'a kadar, Avustralya'da test edilen 60.031 kişiden yalnızca 33 kişide pozitif grip sonuçları elde edildi.

Grip, ilkbaharın sonlarında ve yaz aylarının başlarında Güney Afrika ve Şili'de de neredeyse hiç görülmedi. Üç ülkede test edilen 83.307 kişi arasında sadece 51 grip vakası kaydedildi ve pozitiflik oranı yüzde 0,06 oldu. Buna karşılık, 2017, 2018 ve 2019'daki Nisan-Temmuz dönemlerinde, 178.690 kişiden toplam 24.512'si pozitif grip testine sahipti, yani pozitiflik oranı yüzde 13,7 idi.

Avustralya sınırlarını kapatan seyahat kısıtlamaları, gribin başka yerlerden gelmesini engellemiş olabilir. İzolasyonlar, okulların kapatılması, maske takmak, sosyal mesafe ve el yıkama, yani COVID-19'un yayılmasını önlemek için alınan tüm önlemler, grip salgınlarını da bastırmış olabilir. Diğer Güney Yarımküre ülkeleri de beklenmedik derecede düşük grip seviyeleri ve Respiratuar Sinsisyal Virüs veya RSV olarak adlandırılan yaygın solunum hastalıklarını bildirdiler.

Avustralya okulları yeniden açtığında, halk sağlığı yetkilileri, grip ve RSV'nin yeniden canlanacağını tahmin ettiler ancak bu gerçekleşmedi. Subbarao, her iki hastalığı da az gördüklerini söylüyor. Bunun yerine daha çok gördüklerinin soğuk algınlığına neden olan rinovirüs olduğunu söylüyor ve rinovirüsün halk sağlığı önlemlerinden etkilenmediğini öne sürüyor.

Tüm Reklamları Kapat

Kuzey Yarımküre Tahminleri

Eski CDC direktörü Tom Frieden, 15 Eylül'de bir IDSA haber brifinginde yaptığı açıklamada, seyahat azalmasının bir sonucu olarak Kuzey Yarımküre'de grip mevsiminin normalden daha hafif olabileceğini söylemişti ve eklemişti:

COVID-19 bir tehdit olmaya devam ediyor. COVID-19'un gripten daha bulaşıcı olduğu konusunda şüpheleriniz varsa, COVID-19'un orman yangını gibi yayıldığı ve gribin hiç yayılmadığı Güney Afrika veya Şili'ye bakın.

Amerika Birleşik Devletleri'nde 2019-2020 grip sezonu boyunca, grip vakaları, koronavirüs yayılmasını sınırlamak için halk sağlığı önlemleri alındıktan sonra çok fazla azaldı. MMWR raporuna göre, Kasım 2019'da grip vakaları artmaya başladı ve 15 Aralık ile 7 Mart arasında grip testlerinin yüzde 20'sinden fazlası her hafta pozitif olarak geri dönüyordu. 22 Mart haftasında, birçok insan hala grip testi yaptırıyordu ancak sonuçların yalnızca yüzde 2,3'ü pozitif çıktı. Yani gribe bağlı olmayan grip benzeri hastalıkların çoğu COVID-19 olabilir.

Grip (influenza) virüsünün 100.000 kez büyütülmüş hali.
Grip (influenza) virüsünün 100.000 kez büyütülmüş hali.
Wikipedia

5 Nisan haftasından bu yana, grip testlerinin yüzde 1'den daha azı virüsü tespit etti ve sezon dışı grip sayıları tarihsel düşük seviyelerde. 17 Mayıs'tan 8 Ağustos'a kadar, grip testlerinin yalnızca yüzde 0,2'si pozitif sonuçlar verdi; geçen yıl yüzde 2,35, 2018'de yüzde 1,04 ve 2017'de yüzde 2,36 idi. Grip vakalarının keskin düşüşü, grip mevsiminin doğal sonucu olabilir. Bununla birlikte, araştırmacılar, 1 Mart'tan sonra pozitiflik yüzdesindeki düşüşünün dramatik olduğunu ve diğer faktörlerin işin içinde olduğunu düşünüyorlar.

Araştırmacılar, COVID-19 için sosyal mesafe ve diğer önlemler alınmaya devam ederse, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki grip mevsiminin şiddetinin azalabileceğini ve gecikebileceğini yazıyor. Ancak başka uzmanlar buna güvenilmemesi gerektiğini söylüyor. Grip aktivitesini tahmin etmeye çalışan uzmanların öğrendiği bir şey varsa, gribin tahmin edilemez olduğu.

Tüm Reklamları Kapat

Hakimiyet Savaşı

Gribin COVID-19 ile birlikte nasıl tepki vereceğini tahmin etmek daha da zor. Tenn. Memphis'deki St. Jude Çocuk Araştırma Hastanesinde virolog olan Richard Webby, aşıların buna göre tasarlanabilmesi için hangi grip türlerinin baskın olacağını tahmin etme çabalarına katılıyor. Webby ve diğer grip araştırmacılarının defalarca gördükleri modellerden birine göre; yeni bir pandemik influenza suşu ortaya çıktığında, diğer suşu dışarı itiyor. Örneğin, 2009 H1N1 influenza pandemik suşu ortaya çıktığında, 1977'den beri dolaşımda olan başka bir H1N1 grip suşu ortadan kaybolmuştu.

Webby, SARS-CoV-2 ve gribin rekabet ederek, bir virüsün diğerini sıkıştırmasına neden olabileceğini söylüyor:

Aynı zamanda yaygın grip ve yaygın COVID-19 aktivitesi olacağını sanmıyorum. Sanırım içlerinden biri hakim olacak. Hangisinin olacağını ben de söyleyemem.

Çifte Doz Almak

Konakçı için yapılan savaşta, bazen her iki virüs de kazanır ve aynı anda bir insanı enfekte edebilir.

New York ve New Jersey, baharda yayılan koronavirüsün sıcak noktaları haline gelmişti. COVID-19 hastaları günün her saatinde, Balraj Singh'in çalıştığı Paterson, N.J.'deki St. Joseph Üniversitesi Tıp Merkezi'ne geliyordu. Hematolog ve onkolog olan Singh, hastaların kan pıhtılarını ve düşen kan hücresi sayımlarını tedavi etmek için çağrılmıştı. Bunu yaparken, hastalarını, benzer semptomlar üreten diğer virüslerle enfeksiyonlar açısından test etmeye karar verdi. O ve meslektaşları, hastalarından üçünün aynı anda SARS-CoV-2 ve influenza ile enfekte olduğunu keşfettiler. Bu vakaları 18 Ağustos'ta Cureus'ta bildirdiler.

Tüm Reklamları Kapat

Agora Bilim Pazarı
Anlatının Gücü

“İletişim kurma yöntemlerimiz arasında hikaye en rahat, en işlevsel ve belki de en tehlikeli olanıdır. Kültürleri ve nesilleri aşan, yüzyıllardır insanlığa eşlik eden hikayeler hepimize temas eder. Olayları masal hâlinde bir araya getirmek yediden yetmişe hepimizin hoşuna giden tek iletişim ve eğlence yöntemidir.”

Bin yıldır insan hayatının merkezinde bulunan anlatıya, günümüzdeki olanaklar sayesinde, geçmişe kıyasla çok daha fazla zaman ayırabilme şansına sahibiz. Peki, bu bizim için yararlı mı, yoksa zararlı mıdır? Bu bizim daha derinlikli insanlara dönüşmemizi mi sağlar, yoksa duygusal ve zihinsel açıdan bizi sınırlandıran amaçsız fantezilerle aklımızı mı işgal eder? Anlatı etkili bir eğitim aracı mıdır, yoksa dezenformasyon tehlikesi taşıyan bir silah mı? Hikayeler bireysel oyun bahçeleri midir, yoksa evrensel algı kapıları mı?

Robert Fulford, anlatının esrarengiz topraklarında bu soruların cevabını arıyor. Anlatının Gücü anlatının tarihçesini, dedikodu biçiminde gelişen anlatıdan başlayarak medeniyet tarihinin yazımından gazetecilikteki kullanımına, edebiyattaki yolculuğundan elektronik anlatının yükselişine kadar kapsamlı bir çerçevede ele alarak gözler önüne seriyor. Fulford, yarım yüzyıllık gazetecilik ve eleştirmenlik deneyimini süzgeçten geçirerek, hikayeleri şekillendiren hayatlar ve hayatları şekillendiren hikayeler içinde okurlarını bir keşfe çıkarıyor.

Devamını Göster
₺52.00
Anlatının Gücü

Hastalardan ikisinin entübe edilmesi gerekiyordu. Singh ve meslektaşları, ikili enfeksiyonların hastalıkları daha da kötüleştirdiğini söyleyemiyor çünkü hepsi sonunda taburcu edildi. Vaka raporlarının yayınlanması önemliydi, böylelikle bir başka araştırmacı bazı insanların virüslerden kaynaklı çifte sorun yaşayabileceğini fark etmek için biraz avantajlı bir başlangıç yapabilir.

Geniş Çaplı Korumalar

Morens, viral enfeksiyonlara aynı anda veya hızlı bir şekilde yakalanmanın imkansız olmadığını ancak bir viral enfeksiyona yakalanınca genellikle başka bir enfeksiyona yakalanma ihtimalinin zorlaştığını söylüyor. Bunun nedeni, viral enfeksiyonların, doğuştan gelen bağışıklık sisteminin antiviral savunma sistemini canlandırma eğiliminde olmasıdır.

Bir virüs yakalanınca, interferon olarak bilinen virüsle savaşan bağışıklık kimyasalları alarm zillerini harekete geçirir. Bir enfeksiyondan kısa bir süre sonra, belki haftalar ila aylar arasında, bağışıklık sistemi, daha sonraki davetsiz misafirleri engellemek için en azından kısmen artmış savunmalarla alarmda kalır.

Kapakları diğer viral istilacılara karşı bu şekilde kapatmak, belirli bir virüse karşı antikor yapmaktan kaynaklanan belirli bağışıklık türünden farklıdır ama yine de faydalı olabilir. Örneğin, immünolog Ellen Foxman, uzun zamandır rinovirüsün neden olduğu soğuk algınlığının Avrupa'da 2009 H1N1 influenza pandemisini geciktirmiş olabileceğinden bahsediyor.

Yale Tıp Fakültesi'nden Foxman, yıllardır bu fikri test etmenin bir yolunu aradığını söylüyor. O ve meslektaşları, Kasım 2016'dan Mart 2019'a kadar olan sonraki üç grip mevsiminden elde edilen verileri inceleyerek grip ve rinovirüsün birbirine karışmadığını doğruladılar ve bu bilgileri 4 Eylül'de Lancet Microbe'da paylaştılar.

Laboratuarda büyüyen insan akciğer hücrelerini enfekte etmek, bazı ipuçları sağladı. İlk olarak, araştırmacılar hücreleri rinovirüs ile enfekte ettiler. Birkaç gün sonra aynı hücrelere grip virüsü bulaştırmaya çalıştılar. Araştırmacılar, rinovirüs enfeksiyonlarının, interferon tepkisine dahil olan genlerin aktivitesini ortaya çıkardığını ve grip virüslerinin rinovirüs ile enfekte olmuş hücrelerde çoğalmasını engellediğini buldu. İnterferonun bloke edilmesi, grip virüslerinin halihazırda soğuk algınlığı virüsü ile enfekte olmuş hücrelerde çoğalmasına izin verdi. Ancak Foxman, interferon tepkisinin uzun sürmediğini, bir iki hafta sürdüğünü söylüyor.

Rinovirüs, insanlarda görülen en yaygın viral enfeksiyonlardan olan soğuk algınlığının en büyük nedenlerinden biridir.
Rinovirüs, insanlarda görülen en yaygın viral enfeksiyonlardan olan soğuk algınlığının en büyük nedenlerinden biridir.
Wikipedia

Subbarao, bu tür bir korumanın mükemmel olmadığını söylüyor. Solunum yolu hastalıklarının yaklaşık yüzde 10'u iki veya daha fazla virüsle birlikte gerçekleşen enfeksiyonlardır.

Subbarao, canlı, zayıflatılmış virüs veya bakteri içeren tüberküloz, kızamık veya çocuk felcine karşı aşıların, genel olarak bağışıklık sistemini güçlendirerek COVID-19'a karşı bir ölçüde koruma sağlayabileceğini teorize ediyor. Esas olarak çocuklar için kullanılan burun spreyi şeklinde kullnılan grip aşısı FluMist, diğer virüslere karşı spesifik olmayan bir koruma sağlayabilir ancak koruma kısa ömürlüdür.

Enjekte edilen grip aşıları, genellikle öldürülmüş virüslerle yapılır ve canlı aşılarla aynı genelleştirilmiş virüs korumasını sunmaz. Ancak halk sağlığı yetkilileri, insanları grip aşıları yaptırmaya, her iki virüsün de enfekte olma olasılığını azaltmaya ve kötü bir grip mevsimini önlemeye çağırıyor.

Marrazzo şöyle diyor:,

Grip aşısı olmanız gereken bir yıl varsa, o da bu yıl; çocuklarınıza aşı yaptırın.
Alıntı Yap
Okundu Olarak İşaretle
21
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 15
  • Bilim Budur! 8
  • İnanılmaz 6
  • Korkutucu! 5
  • Umut Verici! 3
  • Merak Uyandırıcı! 3
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 1
  • Güldürdü 1
  • Grrr... *@$# 1
  • Muhteşem! 0
  • Üzücü! 0
  • İğrenç! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  1. Çeviri Kaynağı: Science News | Arşiv Bağlantısı
Sıkça Sorulan Sorular

Konakçı için yapılan savaşta, bazen her iki virüs de kazanır ve aynı anda bir insanı enfekte edebilir.

Halk sağlığı yetkilileri, insanları grip aşıları yaptırmaya, her iki virüsün de enfekte olma olasılığını azaltmaya ve kötü bir grip mevsimini önlemeye çağırıyor.

Rinovirüs enfeksiyonları, interferon tepkisine dahil olan genlerin aktivitesini ortaya çıkarıyor ve grip virüslerinin rinovirüs ile enfekte olmuş hücrelerde çoğalmasını engelliyor. İnterferonun bloke edilmesi, grip virüslerinin halihazırda soğuk algınlığı virüsü ile enfekte olmuş hücrelerde çoğalmasına izin veriyor.

Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 22/03/2023 20:05:31 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/9409

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Akış
İçerikler
Sosyal
Gündem
Yağ
Görme
Hastalık Kataloğu
Evrimsel
Sağlık Bakanlığı
Mühendislik
Doğru
Karanlık Enerji
Tespit
Diş Hastalıkları
Paleontoloji
Etimoloji
İmmünoloji
Hastalık
Öne Çıkan
Hücre Biyolojisi
Zooloji
Kan
Yeni Koronavirüs
Bilimsel
İnfografik
Hava
Sars-Cov-2 (Covid19 Koronavirüs Salgını)
Çiftleşme
Dil
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Gönder
Ekle
Soru Sor
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Alıntı Yap
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
T. H. Saey, et al. Bu Sonbaharda, COVID-19 ve Grip Karşı Karşıya Geldiğinde Ne Olacak?. (5 Ekim 2020). Alındığı Tarih: 22 Mart 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/9409
Saey, T. H., Sever, M. Ç. (2020, October 05). Bu Sonbaharda, COVID-19 ve Grip Karşı Karşıya Geldiğinde Ne Olacak?. Evrim Ağacı. Retrieved March 22, 2023. from https://evrimagaci.org/s/9409
T. H. Saey, et al. “Bu Sonbaharda, COVID-19 ve Grip Karşı Karşıya Geldiğinde Ne Olacak?.” Edited by Meltem Çetin Sever. Translated by Meltem Çetin Sever, Evrim Ağacı, 05 Oct. 2020, https://evrimagaci.org/s/9409.
Saey, Tina Hesman. Sever, Meltem Çetin. “Bu Sonbaharda, COVID-19 ve Grip Karşı Karşıya Geldiğinde Ne Olacak?.” Edited by Meltem Çetin Sever. Translated by Meltem Çetin Sever. Evrim Ağacı, October 05, 2020. https://evrimagaci.org/s/9409.

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close
Geri Bildirim Gönder
Paylaş
Reklamsız Deneyim

Evrim Ağacı'ndaki reklamları, bütçenize uygun bir şekilde, kendi seçtiğiniz bir süre boyunca kapatabilirsiniz. Tek yapmanız gereken, kaç ay boyunca kapatmak istediğinizi aşağıdaki kutuya girip tek seferlik ödemenizi tamamlamak:

10₺/ay
x
ay
= 30
3 Aylık Reklamsız Deneyimi Başlat
Evrim Ağacı'nda ücretsiz üyelik oluşturan ve sitemizi üye girişi yaparak kullanan kullanıcılarımızdaki reklamların %50 daha az olduğunu, Kreosus/Patreon/YouTube destekçilerimizinse sitemizi tamamen reklamsız kullanabildiğini biliyor muydunuz? Size uygun seçeneği aşağıdan seçebilirsiniz:
Evrim Ağacı Destekçilerine Katıl
Zaten Kreosus/Patreon/Youtube Destekçisiyim
Reklamsız Deneyim
Kreosus

Kreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.

Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.

Patreon

Patreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.

Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.

YouTube

YouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.

Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24 saat alabilmektedir.

Diğer Platformlar

Bu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.

Giriş yapmayı unutmayın!

Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.

Destek Ol

Devamını Oku
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Önizleme
Görseli Kaydet
Sıfırla
Vazgeç
Ara
Moderatöre Bildir

Raporlama sisteminin amacı, platformu uygunsuz biçimde kullananların önüne geçmektir. Lütfen bir içeriği, sadece düşük kaliteli olduğunu veya soruya cevap olmadığını düşündüğünüz raporlamayınız; bu raporlar kabul edilmeyecektir. Bunun yerine daha kaliteli cevapları kendiniz girmeye çalışın veya size sunulan (oylama gibi) diğer araçlar ile daha kaliteli cevaplara teşvik edin. Kalitesiz bulduğunuz içerikleri eleyebileceğiniz, kalitelileri daha ön plana çıkarabileceğiniz yeni araçlar geliştirmekteyiz.

Kural İhlali Seç
Öncül Ekle
Sonuç Ekle
Mantık Hatası Seç
Kural İhlali Seç
Soru Sor
Aşağıdaki "Soru" kutusunu sadece soru sormak için kullanınız. Bu kutuya soru formatında olmayan hiçbir cümle girmeyiniz. Sorunuzla ilgili ek bilgiler vermek isterseniz, "Açıklama" kısmına girebilirsiniz. Soru kısmının soru cümlesi haricindeki kullanımları sorunuzun silinmesine ve UP kaybetmenize neden olabilir.
Görsel Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, aklınıza takılan soruları sorabilmeniz ve diğerlerinin sorularını yanıtlayabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Gerçekten soru sorun, imâdan ve yüklü sorulardan kaçının.
Sorularınızın amacı nesnel olarak gerçeği öğrenmek veya fikir almak olmalıdır. Şahsi kanaatinizle ilgili mesaj vermek için kullanmayın; yüklü soru sormayın.
2
Bilim kimliğinizi kullanın.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla sorular ve cevaplar, bilimsel perspektifi yansıtmalıdır. Geçerli bilimsel kaynaklarla doğrulanamayan bilgiler veya reklamlar silinebilir.
3
Düzgün ve insanca iletişim kurun.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Sahtebilimi desteklemek yasaktır.
Sahtebilim kategorisi altında konuyla ilgili sorular sorabilirsiniz; ancak bilimsel geçerliliği bulunmayan sahtebilim konularını destekleyen sorular veya cevaplar paylaşmayın.
5
Türkçeyi düzgün kullanın.
Şair olmanızı beklemiyoruz; ancak yazdığınız içeriğin anlaşılır olması ve temel düzeyde yazım ve dil bilgisi kurallarına uyması gerekmektedir.
Soru Ara
Aradığınız soruyu bulamadıysanız buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Alıntı Ekle
Eser Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Formu olabildiğince eksiksiz doldurun.
Girdiğiniz sözün/alıntının kaynağı ne kadar açıksa o kadar iyi. Açıklama kısmına kitabın sayfa sayısını veya filmin saat/dakika/saniye bilgisini girebilirsiniz.
2
Anonimden kaçının.
Bazı sözler/alıntılar anonim olabilir. Fakat sözün anonimliğini doğrulamaksızın, bilmediğiniz her söze/alıntıya anonim yazmayın. Bu tür girdiler silinebilir.
3
Kaynağı araştırın ve sorgulayın.
Sayısız söz/alıntı, gerçekte o sözü hiçbir zaman söylememiş/yazmamış kişilere, hatalı bir şekilde atfediliyor. Paylaşımınızın site geneline yayılabilmesi için kaliteli kaynaklar kullanın ve kaynaklarınızı sorgulayın.
4
Ofansif ve entelektüel düşünceden uzak sözler yasaktır.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
5
Sözlerinizi tırnak (") içine almayın.
Sistemimiz formatı otomatik olarak ayarlayacaktır.
Gönder
Tavsiye Et
Aşağıdaki kutuya, [ESER ADI] isimli [KİTABI/FİLMİ] neden tavsiye ettiğini girebilirsin. Ne kadar detaylı ve kapsamlı bir analiz yaparsan, bu eseri [OKUMAK/İZLEMEK] isteyenleri o kadar doğru ve fazla bilgilendirmiş olacaksın. Tavsiyenin sadece negatif içerikte olamayacağını, eğer bu sistemi kullanıyorsan tavsiye ettiğin içeriğin pozitif taraflarından bahsetmek zorunda olduğunu lütfen unutma. Yapıcı eleştiri hakkında daha fazla bilgi almak için burayı okuyabilirsin.
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform; okuduğunuz kitaplara, izlediğiniz filmlere/belgesellere veya takip ettiğiniz YouTube kanallarına yönelik tavsiylerinizi ve/veya yapıcı eleştirel fikirlerinizi girebilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Önceliğimiz pozitif tavsiyelerdir.
Bu platformu, beğenmediğiniz eserleri yermek için değil, beğendiğiniz eserleri başkalarına tanıtmak için kullanmaya öncelik veriniz. Sadece negatif girdileri olduğu tespit edilenler platformdan geçici veya kalıcı olarak engellenebilirler.
2
Tavsiyenizin içeriği sadece negatif olamaz.
Tavsiye yazdığınız eserleri olabildiğince objektif bir gözlükle anlatmanız beklenmektedir. Dolayısıyla bir eseri beğenmediyseniz bile, tavsiyenizde eserin pozitif taraflarından da bahsetmeniz gerekmektedir.
3
Negatif eleştiriler yapıcı olmak zorundadır.
Eğer tavsiyenizin ana tonu negatif olacaksa, tüm eleştirileriniz yapıcı nitelikte olmak zorundadır. Yapıcı bir tarafı olmayan veya tamamen yıkıcı içerikte olan eleştiriler silinebilir ve yazarlar geçici veya kalıcı olarak engellenebilirler.
4
Düzgün ve insanca iletişim kurun.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
5
Türkçeyi düzgün kullanın.
Şair olmanızı beklemiyoruz; ancak yazdığınız içeriğin anlaşılır olması ve temel düzeyde yazım ve dil bilgisi kurallarına uyması gerekmektedir.
Eser Ara
Aradığınız eseri bulamadıysanız buraya tıklayarak ekleyebilirsiniz.
Tür Ekle
Üst Takson Seç
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, yaşamış ve yaşayan bütün türleri filogenetik olarak sınıflandırdığımız ve tanıttığımız Yaşam Ağacı projemize, henüz girilmemiş taksonları girebilmeniz için geliştirdiğimiz bir platformdur. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Takson adlarını doğru yazdığınızdan emin olun.
Taksonların sadece ilk harfleri büyük yazılmalıdır. Latince tür adlarında, cins adının ilk harfi büyük, diğer bütün harfler küçük olmalıdır (Örn: Canis lupus domesticus). Türkçe adlarda da sadece ilk harf büyük yazılmalıdır (Örn: Evcil köpek).
2
Taksonlar arası bağlantıları doğru girin.
Girdiğiniz taksonun üst taksonunu girmeniz zorunludur. Eğer üst takson yoksa, mümkün olduğunca öncelikle üst taksonları girmeye çalışın; sonrasında daha alt taksonları girin.
3
Birden fazla kaynaktan kontrol edin.
Mümkün olduğunca ezbere iş yapmayın, girdiğiniz taksonların isimlerinin birden fazla kaynaktan kontrol edin. Alternatif (sinonim) takson adlarını girmeyi unutmayın.
4
Tekrara düşmeyin.
Aynı taksonu birden fazla defa girmediğinizden emin olun. Otomatik tamamlama sistemimiz size bu konuda yardımcı olacaktır.
5
Mümkünse, takson tanıtım yazısı (Taksonomi yazısı) girin.
Bu araç sadece taksonları sisteme girmek için geliştirilmiştir. Dolayısıyla taksonlara ait minimal bilgiye yer vermektedir. Evrim Ağacı olarak amacımız, taksonlara dair detaylı girdilerle bu projeyi zenginleştirmektir. Girdiğiniz türü daha kapsamlı tanıtmak için Taksonomi yazısı girin.
Gönder
Tür Gözlemi Ekle
Tür Seç
Fotoğraf Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, bizzat gözlediğiniz türlerin fotoğraflarını paylaşabilmeniz için geliştirilmiştir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Net ve anlaşılır görseller yükleyin.
Her zaman bir türü kusursuz netlikte fotoğraflamanız mümkün olmayabilir; ancak buraya yüklediğiniz fotoğraflardaki türlerin özellikle de vücut deseni gibi özelliklerinin rahatlıkla ayırt edilecek kadar net olması gerekmektedir.
2
Özgün olun, telif ihlali yapmayın.
Yüklediğiniz fotoğrafların telif hakları size ait olmalıdır. Başkası tarafından çekilen fotoğrafları yükleyemezsiniz. Wikimedia gibi açık kaynak organizasyonlarda yayınlanan telifsiz fotoğrafları yükleyebilirsiniz.
3
Paylaştığınız fotoğrafların telif hakkını isteyemezsiniz.
Yüklediğiniz fotoğraflar tamamen halka açık bir şekilde, sınırsız ve süresiz kullanım izniyle paylaşılacaktır. Bu fotoğraflar nedeniyle Evrim Ağacı’ndan telif veya ödeme talep etmeniz mümkün olmayacaktır. Kendi fotoğraflarınızı başka yerlerde istediğiniz gibi kullanabilirsiniz.
4
Etik kurallarına uyun.
Yüklediğiniz fotoğrafların uygunsuz olmadığından ve başkalarının haklarını ihlâl etmediğinden emin olun.
5
Takson teşhisini doğru yapın.
Yaptığınız gözlemler, spesifik taksonlarla ilişkilendirilmektedir. Takson teşhisini doğru yapmanız beklenmektedir. Taksonu bilemediğinizde, olabildiğince genel bir taksonla ilişkilendirin; örneğin türü bilmiyorsanız cins ile, cinsi bilmiyorsanız aile ile, aileyi bilmiyorsanız takım ile, vs.
Gönder
Tür Ara
Aradığınız türü bulamadıysanız buraya tıklayarak ekleyebilirsiniz.