Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Bonobolar, Taş Devri İnsanlarınkine Benzer Şekilde Aletler Yapıyorlar!

Yakın Kuzenlerimiz, Odun Mızraklar, Hançerler ve Taştan Kürekler Yaparken Gözlendi!

Bonobolar, Taş Devri İnsanlarınkine Benzer Şekilde Aletler Yapıyorlar!
5 dakika
17,386
Tarihi Geçmiş Haber

Bu haber 7 yıl öncesine aittir. Haber güncelliğini yitirmiş olabilir; ancak arşivsel değeri ve bilimsel gelişme/ilerleme anlamındaki önemi dolayısıyla yayında tutulmaktadır. Ayrıca konuyla ilgili gelişmeler yaşandıkça bu içerik de güncellenebilir.

Tüm Reklamları Kapat

Hayvanlar Alemi’ndeki en yakın akrabamız olan bonoboların insanlara olan benzerlikleri düşündüğümüzden de fazla olabilir. Şempanzelerin kuzeni olan büyük kuyruksuz maymunların, ilk insan atalarımız gibi aletler yapıp, kullanabildikleri gözlemlendi. Araştırmacılar, bonoboların dallardan mızrak yaptıklarına, taşları ve boynuzları ise hançer, spatula, kürek ve çekiç olarak kullandıklarına tanık oldular.

Görselde, bonoboların gömülü haldeki yemeği çıkarmaya çalışırlarken bir ağaç dalını bir kaldıraç gibi kullanarak engel teşkil eden taşlardan kurtulduklarını görüyoruz. Bilim insanları, bonoboların alet kullanımının ilk insanlar tarafından kullanılmış Eski Taş Çağı teknolojisi ile benzerlik gösterdiğini ve bu durumun, ilk insanların alet kullanımına ilk olarak nasıl başladıklarına açıklık getirebileceğini söylüyorlar.

Tüm Reklamları Kapat

Bonoboların alet kullanma yeteneklerinin, 2.6 ile 1.7 milyon yıl önce ortaya çıkan Oldovan taş alet kültürüne ait tekniklere benzediği iddia ediliyor. Bonobolar üzerine yapılacak olan çalışmaların, ilk insanların alet kullanmaya ilk olarak nasıl başladığını ve tekniklerini nasıl geliştirdiklerini anlamaları için antropologlara yardımcı olabileceği belirtiliyor. Bu araştırma, primatlardaki alet kullanımının düşündüğümüzden daha eskiye, belki de şempanze, bonobo ve insanların beş milyon yıl önceki ortak atasına kadar geriye gittiği anlamına gelebilir. Araştırmayı yürüten İsrail’in Haifa Üniversitesi’ndeki International Graduate Centre of Evolution biriminde araştırma görevlisi olarak çalışan Itai Roffman şöyle diyor:

Bonobolar taşların altını ve toprağı kazarak ve de kemikleri kırarak yiyeceklerine ulaşmak için ağaç dalları, boynuz ve taş kullandılar. Boynuzlar çapa, kısa sopalar hançer, uzun sopalar kaldıraç ve taşlar da kürek olarak kullanıldı. Bonobolardan bir tanesi köşeli çekiç taşını uzunlamasına iki eşit bölgeye ayırarak uzun bir kemiğe çakmayı başardı. Başka bir bonobo ise ağaç dallarından mızrak yaparak onları silah ve bariyer olarak kullandı. Bonoboların yiyecek arama teknikleri Oldovan homininlerine atfedilen bazı tekniklere benziyor. Bu, bonoboların bir başvuru modeli (referans model) olarak kullanılabilecekleri anlamına geliyor.

American Journal of Physical Anthropology dergisinde çalışmaları yayımlanan araştırmacılar, Almanya’da bir hayvanat bahçesindeki ve Iowa’da bir barınaktaki bonobolara taş altlarına yiyecek gömme gibi alet gerektiren bir dizi problemler vererek onları incelediler. Daha sonra yakınlardaki taşlar, boynuzlar ve sopalar gibi bir çanta dolusu aleti kullanım için bonobolara bıraktılar.

Tüm Reklamları Kapat

Hayvanat bahçesindeki sekiz hayvandan ikisi ve koruma alanındaki yedi hayvandan dördü aletlerden faydalandı. Boynuz, taş ve sopaları toprağı kazmak için kullanırlarken; daha uzun sopaları ise taşları yoldan kaldırmak için kullandılar. Araştırmacıların belirttiğine göre bonobolar, yiyeceğe ulaşmak için bazı durumlarda farklı aletleri sırasıyla kullandılar. Tıpkı bir “takım çantası” gibi. (Video)

Görselde yaptığı gibi, bir erkek bonobonun, bir dişi bonoboyla beraber kütükleri kesmede ve kazımada kullandıkları keskin aletleri yapmak için taşları kırdığı gözlemlendi. Taş aletler, ilk insanlar tarafından yapıldığı düşünülen aletlere şaşılacak derecede benzer. Bu, alet yapımının düşünülenden daha eskiye uzandığı anlamına gelebilir.
Görselde yaptığı gibi, bir erkek bonobonun, bir dişi bonoboyla beraber kütükleri kesmede ve kazımada kullandıkları keskin aletleri yapmak için taşları kırdığı gözlemlendi. Taş aletler, ilk insanlar tarafından yapıldığı düşünülen aletlere şaşılacak derecede benzer. Bu, alet yapımının düşünülenden daha eskiye uzandığı anlamına gelebilir.

Bonobolar ayrıca kemiklerdeki iliği çıkarmak için taşları çekiç olarak kullanırlarken içlerinden birisi ise ilk insanlara özgü olduğu düşünülen bir teknikle kemiği boylu boyunca kırarak açtı. Bir dişi bonobo ise sopayı dişleri ile sivrilterek mızrak benzeri bir silah yaptı ve daha sonra bunu araştırmacılara batırmak için kullandı. Benzer bir alet kullanımı ise vahşi hayattaki şempanzelerin Galagoları (gece maymunu) (bushbabies) avlamak için kullandıkları gözlemlendi.

Diğer bir yandan Bay Roffman, önceki çalışmasında, Kanzi ismindeki bir erkek bonoboyu daha büyük kayalardan keskin taş aletler yaparken ve onlarla tahtaları kırıp parçalarken görüntüledi. Bunun, özellikle zeki bir bonobodan gelen nadir bir örnek olduğu düşünüldü. Kanzi’ye ayrıca işaret dili öğretildi ve hayatının büyük bir çoğunluğunu insanların yanında geçirdi.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Araştırmacılar bonoboları, kendilerine tehdit olarak görmüş olabilecekleri bilim insanlarına batırmak amacıyla mızrak benzeri aletler yapmak için uzun sopaları ısırırlarken gözlemlediler. Yukarıdaki görsel, bir dişi bonobonun nasıl sopayı sivriltmek için ucunu ısırdığını ve sonrasında onu parmaklıklardan dışarı doğru sağa sola salladığını gösteriyor.
Araştırmacılar bonoboları, kendilerine tehdit olarak görmüş olabilecekleri bilim insanlarına batırmak amacıyla mızrak benzeri aletler yapmak için uzun sopaları ısırırlarken gözlemlediler. Yukarıdaki görsel, bir dişi bonobonun nasıl sopayı sivriltmek için ucunu ısırdığını ve sonrasında onu parmaklıklardan dışarı doğru sağa sola salladığını gösteriyor.
Bonobolar doğal alet takımlarının bir parçası olarak boynuzları da kullandılar. Boynuzlar, (yukarıdaki görselde görüldüğü gibi) kazma ya da çapa olarak, daha sonra kürekle atılacak olan toprağı gevşetmek amacıyla kullanıldı.
Bonobolar doğal alet takımlarının bir parçası olarak boynuzları da kullandılar. Boynuzlar, (yukarıdaki görselde görüldüğü gibi) kazma ya da çapa olarak, daha sonra kürekle atılacak olan toprağı gevşetmek amacıyla kullanıldı.

Fakat çalışmaların vardığı ortak kanı; bonoboların, alet kullanımında düşünülenden çok daha usta oldukları. Vahşi hayatta alet kullanımının henüz görülmemesine karşın, benzer aletlerin problemleri çözmek için insanlardan sakınan hayvanlar tarafından da kullanıldığı düşünülüyor.

Kanzi adındaki bu bonobo, önündeki taşı alıp başka bir taşı da kullanarak daha sonra alet olarak kullanmak üzere keskin kırık parçaları oluşturdu. Yeni araştırmaya göre bu davranış düşünülenden daha yaygın olabilir.
Kanzi adındaki bu bonobo, önündeki taşı alıp başka bir taşı da kullanarak daha sonra alet olarak kullanmak üzere keskin kırık parçaları oluşturdu. Yeni araştırmaya göre bu davranış düşünülenden daha yaygın olabilir.
Görselde Kanzi, tahta üzerinde keskinleştirilmiş bir taş parçası ile bonobolarda şu zamana dek gözlemlenen en karışık hareketlerden biri olan doğrama hareketi yaparken görülüyor.
Görselde Kanzi, tahta üzerinde keskinleştirilmiş bir taş parçası ile bonobolarda şu zamana dek gözlemlenen en karışık hareketlerden biri olan doğrama hareketi yaparken görülüyor.

Roffman son olarak şunları söylüyor:

Koruma alanındaki bonobolar hayvanat bahçesindekilerin aksine bir işlem dizisini gerçekleştirmek için alet takımları kullandılar. Koruma alanındaki bonoboların hayvanat bahçesindekilere kıyasla daha iyi olan performanslarının sebebi büyük ihtimalle maruz kaldıkları kültür ve barınma şartlarındaki farklılıklardan kaynaklanıyor.

Bay Hoffman ayrıca araştırma alanlarının güney tarafında bulunan ve yeterince gözlemlenemeyen bonobolarda alet kullanımının, o bölgede yiyeceklere erişimin daha zor olması sebebiyle daha yaygın olabileceğini belirtti.

Görselde de görülebileceği gibi, Kanzi gibi bonobolar kibrit kullanarak nasıl ateş yakılabileceğini de öğrendiler.
Görselde de görülebileceği gibi, Kanzi gibi bonobolar kibrit kullanarak nasıl ateş yakılabileceğini de öğrendiler.

Ama New Scientist dergisine göre bazı araştırmacılar, vahşi bonoboların esir kuzenleri kadar deneme yapacak zamanları olmadığına inanıyorlar. Fransa’daki Bordeaux Üniversitesi’nden bir antropolog olan Francesco d’Errico ise tutsak hayvanlar ile vahşi hayattaki hayvanların davranışları arasında pek az benzerlik olduğunu, yine de gözlemlenen bu durumun, alet kullanımı potansiyelinin varlığına işaret ettiğini belirtiyor. 

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
20
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 12
  • Tebrikler! 8
  • Muhteşem! 7
  • İnanılmaz 5
  • Bilim Budur! 4
  • Güldürdü 2
  • Umut Verici! 2
  • Merak Uyandırıcı! 2
  • Üzücü! 1
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  1. Çeviri Kaynağı: Daily Mail | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 29/03/2024 17:05:55 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/4377

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Alan
Astrobiyoloji
Alkol
Yaşanabilir Gezegen
Çekirdek
Tohum
Botanik
Nöron
Makina
Karanlık
Uydu
Aminoasit
Geometri
Sayı
Mantık Hatası
Beyin
Bilişsel
Hominid
Evren
Süt
Araştırma
Filogenetik
Homo Sapiens
İspat
Güneş
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
R. Gray, et al. Bonobolar, Taş Devri İnsanlarınkine Benzer Şekilde Aletler Yapıyorlar!. (17 Mayıs 2016). Alındığı Tarih: 29 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/4377
Gray, R., Çelikgil, A., Özdil, A. Ş. (2016, May 17). Bonobolar, Taş Devri İnsanlarınkine Benzer Şekilde Aletler Yapıyorlar!. Evrim Ağacı. Retrieved March 29, 2024. from https://evrimagaci.org/s/4377
R. Gray, et al. “Bonobolar, Taş Devri İnsanlarınkine Benzer Şekilde Aletler Yapıyorlar!.” Edited by Ayşegül Şenyiğit Özdil. Translated by Atilla Çelikgil, Evrim Ağacı, 17 May. 2016, https://evrimagaci.org/s/4377.
Gray, Richard. Çelikgil, Atilla. Özdil, Ayşegül Şenyiğit. “Bonobolar, Taş Devri İnsanlarınkine Benzer Şekilde Aletler Yapıyorlar!.” Edited by Ayşegül Şenyiğit Özdil. Translated by Atilla Çelikgil. Evrim Ağacı, May 17, 2016. https://evrimagaci.org/s/4377.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close