Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Böbrek Taşları ve Evrimsel Sebepleri Üzerine...

Böbrek Taşları ve Evrimsel Sebepleri Üzerine...
5 dakika
2,537
Tüm Reklamları Kapat

Sayfamız okurlarından Sn. Kamber Avcı bize şöyle bir soru yöneltti:

Bi soru sormak istiyorum cevaplarsaniz sevinirim.bu böbrek taslari nasil olusuyor.düsürülemedigi zaman nasil zararlar verir.düsürülme ihtimali büyüklük veya kücüklügüne bagli midir?uzun zaman diliminde düsürülmesse kansere yol acar diye biliyorum.cevaplarsaniz sevinirim.simdide tskkrler.

Evrim Ağacı olarak kendisine şöyle bir cevap vermek istiyoruz:

Sayın Kamber Avcı,

Tüm Reklamları Kapat

Sorunuz için teşekkür ederiz, elimizden geldiğince yardımcı olmaya çalışalım.

İlk olarak böbrek taşlarının varlığı, insan vücudunun (veya bir diğer hayvanın vücudunun) hiçbir şekilde "mükemmel" olamayacağının ve basitçe hatalara düşerek, insanı son derece sıkıntıya sokan ve çok ciddi sonuçlara götürebilen durumlara yol açabileceğinin güzel bir örneğidir. Bu sebeple sorunuzun önemine bir kere daha dikkat çekmek istiyoruz.

Tüm Reklamları Kapat

Böbrek taşları (renal calculi) beslenmemiz sırasında aldığımız minerallerin, idrar oluşumu sırasında kristaller halinde böbreklerde birikmesi sonucu oluşan yapılardır.  Genellikle bulundukları konuma göre sınıflandırırlar ve en sık olarak böbrek içerisinde, idrar kanalında ve idrar torbasında rastlanırlar. Kimi zaman da kimyasal yapılarına göre isimlendirilebilirler. 

Aslında böbrek taşlarının varlığı, yukarıda da belirttiğimiz gibi Evrimsel Biyoloji'nin açıklayıcı gücünü bir kere daha göstermektedir. Evrimsel süreç içerisinde omurgasız yapılardan evrimleşen omurgalıların, bu evrimsel süreçte diyetleri de değişmiştir. Bu değişim, vücudun pek çok noktasını farklı şekillerde etkilemiştir. Bunların başında da hücre içi kimyasalların çalışma biçimleri gelmektedir. Alanin-Glioksilat Aminotransferaz (AGT) denen protein yapılı bir enzim, omurgalıların evriminde ortaya çıktığı genetik araştırmalarla ispatlanmış bir enzim türüdür ve aslında son derece önemli bir enzimdir. Yapılan çalışmalar, AGT'nin evrimsel süreçte oluştuğunu ve başka proteinlerle ortak olarak çalışarak sindirim sistemini düzenleyici bir şekilde özelleştiğini ortaya koymaktadır. Bu da bize, yapıların son haliyle var olmadığını, doğanın her zaman ortada bulunan materyalleri değiştirerek yeni ürünler oluşturduğunu göstermektedir. 

AGT'nin çalışması sırasında glioksalat isimli zayıf bazglisin isimli aminoasite dönüşür. Glioksalat ise oksalat isimli bir kimyasalın sentezi sırasında bir ara ürün olarak oluşmaktadır. Aslında oksalat, bir atık maddedir ve fizyolojide "çıkmaz sokak ürünü" olarak anılır; çünkü bir başka ürüne dönüştürülemez. Ancak AGT'nin evrimi sonrasında bu oksalat, serin adı verilen bir aminoasite dönüştürülebilmeye başlanmıştır çünkü AGT, bu tepkimeyi hızlandırmaktadır. Ancak hiçbir canlının vücudu "mükemmel" bir şekilde çalışmadığı için, AGT doğru olarak işini yapamazsa, oksalat üretimi artar. İşte bu oksalat oluştuğunda, böbrek içerisindeki kalsiyum elementi oksalat ile tepkimeye girerek kalsiyum oksalat isimli minerali oluşturur. Bu mineralin sürekli birikimi ise, idrar yolundaki böbrek taşlarının oluşumu demektir. Aşağıda büyük bir böbrek taşı örneği görmekteyiz:

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

AGT, esasen ilkin olarak evrimleştiğinde, sitoplazma (hücre içi sıvısı) içerisinde çalışacak şekilde özelleşmiş bir proteindir. Ancak evrimsel süreçte özellikle otobur omurgalılarda diyete bağlı olarak sitoplazma yerine mitokondri ya da peroksizom gibi organeller (hücre içi yapıtaşları) içerisinde çalışmaya adapte olacak şekilde evrimleşmiştir. Bu organeller içerisinde bulunan Glikolat Oksidaz (GO) isimli enzim oksalat üretimini arttıran bir enzimdir. Esasında oksalat en çok isgin otu, ıspanak, çilek, mantarlar ve likenlerde bulunmaktadır. Dolayısıyla bunların diyete fazla sokulması, böbrek taşlarını arttıracaktır. Otoburlar da sürekli bu tip bitkileri yedikleri için, vücutlarındaki bu aşırı oksalatın birikimine engel olacak bir yöntem gerekmiştir. İşte AGT enziminin evrimi bu çevresel baskıdan dolayı gerçekleşmiştir. AGT, sitoplazma içerisinde çalışmak yerine, mitokondri ve özellikle peroksizom içerisinde çalışacak şekilde evrim geçirerek oksalat üretiminin azaltılmasını sağlamıştır.

Ancak etoburların evrimiyle birlikte bu bitkilerin tüketimi azaldığı için AGT yeniden sitoplazmada, hatta glukoz üretimine destek olmak amacıyla mitokondri içerisinde konuşlanmaya başlamıştır. Ne var ki bu değişim, insanın evriminde farklı sonuçlara sebep olmuştur. İnsanın ataları, esasında bitki temelli diyete sahip olan bir hayvan türüdür. Ancak insan, evrimi sırasında et temelli bir diyete geçmiştir. Dolayısıyla insanların çoğunda, atalarımızdan gelen bir özellik olarak AGT peroksizom içerisinde bulunmaktadır. Fakat insanların belirli bir yüzdesinde, genetik sürüklenme ve mutasyonlardan ötürü AGT mitokondri içerisinde oluşturulmaktadır ve bu kişilerde böbrek taşı oluşumu riski artmaktadır. 

Böbrek taşı şikayeti olan insanların büyük bir kısmında ya bu tip bir genetik sorun ya da çok fazla bitki tüketimi bulunmaktadır. Çünkü her ne kadar birçoğumuzun hücreleri bitkilerden aldığımız oksalatı azaltacak biçimde peroksizomda yer alıyorsa da, aşırı miktarda bitki tüketimi bu enzimin riski azaltacak görevini yerine getirememesine sebep olmaktadır. Bu da, böbrek taşı oluşumu demektir.

Şimdi bazı başka bilgiler verelim:

Kalsiyum oksalat birikiminin ilk aşamalarında, henüz oluşan taşlar küçükken, böbrekten çıkarak idrar torbasına gelebilir ve dışarı atılabilir. Ancak bu son derece acılı bir süreçtir. Daha büyük kalsiyum oksalat atıkları ise idrar yolunda tıkalı kalır ve herhangi bir bölgeye yerleşir. Bu bölgede, etrafındaki hücrelere de zarar vermeye başlayarak böbrek yetmezliğini beraberinde getirebilir. Eğer tedavi edilmezse, ölüm kaçınılmaz olacaktır.

Tüm Reklamları Kapat

Bu büyük taşları ultrason ("ultrasound": ses üstü dalga) yöntemiyle daha küçük parçalara kırmak ve bu şekilde atmak mümkündür. Oluşan küçük parçalar yine normal yollarla, genellikle son derece acılı bir şekilde atılır. Eğer bu şekilde düzelemeyecek boyutta ise, böbrek transferi yapılması gerekir.

Böbrek taşlarından korunmak için birçok yöntem uygulanabilir. Bunların başında yediklerimize dikkat etmek geliyor tabii ki. Örneğin limonata ve portakal suyu gibi sitrat oranı yüksek içecekler böbrek taşı oluşumunu ciddi bir şekilde azaltmaktadır. Benzer şekilde bolca su tüketimi, minerallerin çözünmesine katkı sağlamaktadır, bu yüzden günlük yaşantımızda suyu bolca tüketmekte fayda var. Kalsiyum alımınız günlük 1000-1200 miligramdan fazla olmamalı. Benzer şekilde sodyum tüketiminiz de 2300 miligramı geçmemeli. Yukarıda bahsettiğimiz oksalat içerikli besinler aşırı miktarlarda tüketilmemeli. 

Not: Bu arada içinizi rahat tutun. Bildiğimiz kadarıyla böbrek taşından ötürü kanser olan hiçbir vakaya rastlanmamıştır. Ancak kanser olduğu için böbrek taşı oluşan vakalar vardır, buna dikkat. Şüpheleniyorsanız doktora gitmekte kesinlikle fayda var.

Sevgilerimizle,

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
2
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 6
  • Merak Uyandırıcı! 4
  • Muhteşem! 3
  • Bilim Budur! 1
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 1
  • İnanılmaz 1
  • Umut Verici! 1
  • Güldürdü 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 29/03/2024 10:03:34 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/3990

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Hızlı
Gezegen
Egzersiz
Yangın
Kuantum Fiziği
Diyet
Mavi
Antibiyotik
Balina
Evrim Tarihi
Genetik Değişim
İngiltere
Şiddet
Tür
Türlerin Kökeni
Hayatta Kalma
Gebelik
Doğal
Biyocoğrafya
Radyoaktif
Oyun
Astrofizik
Buz
İyi
Damar
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ç. M. Bakırcı. Böbrek Taşları ve Evrimsel Sebepleri Üzerine.... (16 Aralık 2015). Alındığı Tarih: 29 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/3990
Bakırcı, Ç. M. (2015, December 16). Böbrek Taşları ve Evrimsel Sebepleri Üzerine.... Evrim Ağacı. Retrieved March 29, 2024. from https://evrimagaci.org/s/3990
Ç. M. Bakırcı. “Böbrek Taşları ve Evrimsel Sebepleri Üzerine....” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 16 Dec. 2015, https://evrimagaci.org/s/3990.
Bakırcı, Çağrı Mert. “Böbrek Taşları ve Evrimsel Sebepleri Üzerine....” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, December 16, 2015. https://evrimagaci.org/s/3990.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close