Jena Deneyi: Türlerin Soylarını Tüketmemiz, Medeniyetimizi Tehdit Ediyor!

Karlsruhe Teknoloji Enstitüsünden (Alm: "Karlsruher Institut für Technologie" ya da kısaca "KIT") bilim insanlarının dahil olduğu biyoçeşitlilik üzerine en büyük deneylerden biri olan Jena Deneyi, halihazırda gerçekleşmekte olan tür kaybının beslenme, su temini, inşaat malzemeleri ve enerji kaynakları açısından insanların yaşamını doğrudan etkilediğini gösterdi. Jena konsorsiyumu, Nature & Ecology Evolution dergisinde yayınladıkları 3 ayrı makalede, ekosistem işlevlerinin yalnızca bitkilerin özelliklerinden yola çıkarak öngörülemeyeceğini, bunun için biyotik ve abiyotik etkileşim ağlarının tümüyle ele alınması gerektiğini bildiriyor.^{[1], [2], [3]}

Dünya üzerindeki biyoçeşitlilik (tür çeşitliliği, türler arası genetik çeşitlilik ve ekosistem çeşitliliği) insanlar da dahil olmak üzere tüm organizmaların yaşamlarının temelidir. Bitki büyümesi ve istikrarlı malzeme çevrimi gibi temel süreçler biyoçeşitliliğe dayanmaktadır. Ancak biyolojik çeşitlilik, durmaksızın azalmaktadır. Araştırmacılara göre bu kayıp, dehşet verici boyutlara ulaşmıştır. Bu nedenle çok sayıda bilimsel çalışma ve deney, ekosistemlerin işleyişi ve insanlarca kullanımı bakımlarından biyoçeşitliliğin önemi üzerine incelemelerde bulunmaktadır.

Tür Kaybının İnsanları Doğrudan Etkileyen Sonuçları Var!

Biyoçeşitlilik konusundaki en büyük ve en uzun soluklu projelerden biri, 2002'den 2019'a kadar Alman Araştırma Vakfı tarafından finanse edilen ve Jena Üniversitesi tarafından koordine edilen Jena Deneyi'dir.

Deneyde, farklı bilimsel kurumlardan araştırmacılar, biyoçeşitliliğin otlaklar üzerindeki etkilerini incelediler. Ana kimyasal elementlerin döngülerinin kapsamlı bir şekilde ölçülmesi ve yer üstü ve yer altı süreçlerinin incelenmesi yoluyla temel mekanizmaları belirlediler. KIT Coğrafya ve Jeoekoloji Enstitüsü (IFGG) Jeomorfoloji ve Toprak Bilimi Grubu Başkanı Profesör Wolfgang Wilcke ve bu grubun bir üyesi olan Dr. Sophia Leimer de deneye katılarak bitki çeşitliliği ve azot/fosfor döngüsü arasındaki ilişkiyi incelediler. Wilcke şöyle söylüyor:

Jena deneyinin bulguları, mevcut tür kaybının insanlık için doğrudan sonuçları olduğunu doğruluyor. Sonuç olarak, şu anda düzgün işliyor gibi gözüken doğa işleyişleri, aslında bozuluyor. Buna en temel örnekler gıda, kumaş ve inşaat malzemeleri için biyokütle üretiminin yanı sıra yakıtlar ve su ve besin döngüleri. Değişikliklerin sel, kuraklık veya yeraltı suyu kirliliği gibi ciddi etkileri bulunmaktadır. Bu gelişmeyi durdurmak ve tür çeşitliliğini korumak için bireysel tüketiciden ulusal hükümetlere ve uluslararası kuruluşlara kadar her düzeyde daha fazla araştırma ve pratik önlemlere ihtiyaç var.

Brianna E. Leahy

Biyoçeşitliliğin Önemi Ancak Disiplinlerarası Araştırmalarla Belirlenebilir!

Nature Ecology & Evolution'daki üç yayından oluşan bir seride, Jena Konsorsiyumu 2018 ve 2020 arasında önemli sonuçlar yayınladı: Ortada ne kadar fazla sayıda ekosistem işleyişi (kapalı bir besin döngüsü gibi) ve ondan elde edilecek hizmet (örneğin, biyokütle üretimi) varsa, o denli bitki türüne ihtiyaç duyulmaktadır.

ABD'deki BioDIV Deneyi ile birlikte Jena konsorsiyumu, bitki türlerinin karışımlarının genel olarak rastgele oluşturulduğu yapay deneylerin sonuçlarının istikrarlı olduğunu ve doğal dünyaya aktarılabileceğini buldular.

Jena Deneyi, en son yayınında, ekosistem işlevlerinin ve hizmetlerinin yalnızca bitkilerin özelliklerinden tahmin edilemeyeceği sonucuna da varmıştır. Daha ziyade, bir ekosistemin biyotik ve abiyotik etkileşimlerinin tüm karmaşıklığını, yani canlı ve cansız doğadaki tüm etkileşimleri dikkate almak gerekmektedir.