Zeka, Yaratıcılık ve Bir Kürdan: J.P. Guilford'un Olağanüstü Yaklaşımı

Zeka ve yaratıcılık, insanoğlunun en karmaşık yeteneklerindendir. Ancak bu yetenekleri nasıl ölçeriz? 20. yüzyılın ortalarında, Amerikalı bir psikolog olan J.P. Guilford, bu soruya farklı bir perspektif getirdi ve yaratıcılığın sınırlarını sıradan bir kürdanla nasıl zorlayabileceğimizi gösterdi.^[1]

Bir zamanlar, zekanın sadece IQ testleriyle ölçülebileceği düşünülüyordu. Ancak, 20. yüzyılın ortalarında, Amerikalı bir psikolog olan J.P. Guilford, bu kavramı sorgulamaya başladı.

Guilford, zekanın çok daha karmaşık ve çok yönlü bir yapıya sahip olduğuna inanıyordu. Bu inançla, "Yapısal Zeka Teorisi"ni oluşturdu. Bu model, zekayı üç farklı boyutta değerlendirmeyi öneriyordu: İşlem (nasıl düşündüğümüz), içerik (neyle ilgili düşündüğümüz) ve ürün (düşüncelerimizin sonuçları).

Ancak Guilford'un en dikkat çekici katkılarından biri yaratıcılık üzerineydi. Yaratıcılığın, zekanın sadece bir boyutu olmadığına, ayrı bir yetenek olduğuna inanıyordu. Bu inançla, yaratıcılığı ölçmek için yeni bir yaklaşım geliştirdi. "Sıra dışı kullanım testi" adını verdiği bu yaklaşımda, katılımcılardan basit bir nesnenin - örneğin bir kürdanın - olası tüm kullanım amaçlarını sıralamaları isteniyordu.

Bu basit gibi görünen test, aslında bir kişinin bir nesneye ne kadar farklı açılardan bakabileceğini ve o nesneyi ne kadar yaratıcı şekillerde kullanabileceğini ölçüyordu. Yani, bir kürdan sadece diş aralarındaki artıkları temizlemek için mi kullanılır? Yoksa başka hangi amaçlar için kullanılabilir?

Guilford'un bu yaklaşımı, zeka ve yaratıcılık anlayışımızı derinden etkiledi. Artık yaratıcılığın, sadece "sanatçılar" ya da "yazarlar" için değil, her birey için önemli bir yetenek olduğunu kabul ediyoruz. Ve belki de bir kürdan, sadece bir kürdan değildir. Onunla neler yapılabileceğini hayal etmek, bize Guilford'un yaratıcılık anlayışının bir parçasını yaşatır.