Varoluş Bir Paradokstur

Neden varoluşu her zaman ulvi bir nedenselliğe bağlamaya çalışalım?

Evrenin, hatta varoluşun varlığını sorgulamak, temelinde bir felsefe problemi değil midir?

Bu konuda bize en kolay yanıtı her zaman dinler vermiştir; zaten başka kesin yanıt iddiası olan yoktur.

Bana kalırsa, bu soruyu bilime sormak da mantıksızdır; bilim yalnızca nasıl var olduğumuzu anlamaya çalışır ve bu konuyla ilgili vereceği cevap da her zaman hatalı olabilir. Kısacası, neden var olduğumuz sorusu bilimin sorusu değildir, bu yüzden bilimi bu düşüncemizden eleyelim.

Bu konuyu düşünmek için öncelikle Tanrı inancına başvuralım.

Ateist ve agnostiklerin, teist düşüncelere neden bir Tanrı'nın varlığının kesin bir kanıtının olmadığı, ya da hiçbir zaman olamayacağı konusunda sorduğu yüzlerce soru vardır. Bir ateist genellikle bunu bilimle açıklamaya çalışır; evrimsel süreçten büyük patlamaya kadar elinde olan tüm bilgi birikimiyle bir Tanrı'nın kesin olarak var olmadığını savunur. Bir agnostik ise bu konuya daha felsefik yaklaşır ve bir Tanrı'nın var olup olmayacağı konusunda kesin bir hükme hiçbir zaman varılamayacağı, çünkü bir Tanrı varsa bile Tanrı'nın anlaşılamaz olacağı, dolayısıyla anlaşılan şeylerin de Tanrı olamayacağını düşünür.

Problem, bir teistin düşüncesiyle gündeme getirilir. Çoğunlukla görüş, Tanrı'nın sonsuz olması gerektiği yönündedir; bir başlangıcının ve sonunun olmaması durumudur. Bence de, bir Tanrı varsa, sonsuz olmalıdır; aksi takdirde sonsuz olmayan bir şey Tanrı olamaz, çünkü bir şeyin başının olması demek, bir noktada var olmadığı anlamına gelir.

Buna bir Tanrı kavramıyla yaklaşmak zorunda da değiliz. Sonuçta, paradoksumuz bir Tanrı'nın varoluşu değil, varoluşun kendisiyle ilgilidir.

Bu probleme madde olarak yaklaşmayı deneyelim. Bir Tanrı'nın olmadığı, her şeyin kendiliğinden var olduğu bir evren modelleyelim. Bu, bizi yine aynı noktaya götürecektir: Bir şeyler nasıl var oldu? Varoluş, bir Tanrı ile veya herhangi bir maddeyle, hatta adını bile koymadığımız herhangi bir şeyle de olsa, bir şeylerin bir noktada var olduğunu ve aynı zamanda her zaman var olduğunu düşünmek de bence eşit derecede anlaşılamaz düşüncelerdir.

İlk maddenin bir noktada var olduğunu düşünürsek, maddenin varlığından önce ne vardı ve maddenin var olmasını sağlayan kıvılcım neydi sorusu aklımıza gelir. Bu soru, bizi konu başlığımız olan varoluş paradoksumuza sürükler. Aynı zamanda maddenin her zaman var olduğunu, yani Tanrı örneğinde bahsettiğimiz gibi bir başının olmadığını varsayarsak, da tıpkı Tanrı'nın anlaşılmazlığı durumuna tekrar düşüyoruz.

Paradoksları çözmenin yolu, bir farklılık bulmaktır; paradoksun içerisindeki fikri ayrıştıran bir nokta bulmaktır. Aslında bu paradoksun hâlâ bir paradoks olarak kalmasının tek bir sebebi vardır: Hangi açıdan bakarsak bakalım, hangi varsayımda bulunursak bulunalım, örneğin "madde bir noktada var oldu" veya "madde hep vardı" fikirlerinden hangisini öne sürersek sürelim, ikisi de aynı anlama geliyor çünkü bir nedensellik bulamıyoruz. Aklımız her zaman bir şeylerin bir önceki adımının olması gerektiğini zorunlu kılıyor. Bu durumda, Tanrı sonsuzdur düşüncesi kabul görüyorsa, madde de sonsuz olabilir; madde sonsuz olabiliyorsa, Tanrı da var olabilir. Ya da aksi bir düşünceyle, ne madde ne de Tanrı sonsuzdur diyebiliriz.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Bilimi fikir olarak elemiştik fakat felsefe bir bilinç konusu olduğu için bu noktada bilimden umutlu olmalıyız çünkü beynimizin nedensellik başvurusundan ve düşünme şeklinden ötürü anlam kazandıramadağı bu konunun cevabını bilim vermese bile, karşılaştığımız bu problemi çözmemizi sağlayacak bakış açısını evrene ve zamana olan bakış açımızı değiştirerek hatta zaman algımızı değiştirerek bize bir gün kazandırabilir. Çünkü en temelin de temelinde varoluş bir zaman problemidir.