Saçmalık Asimetrisi İlkesi: Brandolini Yasası

Tarihçe

Brandolini yasası yada bir diğer adıyla “Saçmalık Asimetrisi İlkesi” bir saçmalığı üretmenin aynı saçmalığın doğru olmadığını kanıtlamaktan daha zor olduğunu söyler bu da astroloji gibi bir sahte bilimin neden aksinin kanıtlanamadığını açıklıyor. Sözkonusu yasa 2013 yılının Ocak ayında İtalyan yazılımcı Alberto Brandolini tarafından bir tweet ile ortaya atıldı. Brandolini eski İtalyan başbakanı Silvio Berlusconi’nin konuk olduğu ve gazeteci Marco Travaglio’nun sunduğu bir talk şovu izlemeden hemen önce Daniel Kahneman’ın “Hızlı ve Yavaş Düşünmek” adlı kitabını okumaktan ilham aldığını söyledi.

Benzerleri

Bir Fransız ekonomist olan Claude-Frédéric Bastiat bu yasanın bir benzerini 1847 de “Sofismi Economici” yada Türkçe karşılığıyla “Ekonomik Safsatalar”^[1] adlı kitabında işte böyle anlatmıştır:

”İtiraf etmeliyiz ki, tartışmada hasımlarımızın bize karşı belirli bir üstünlüğü var. Çok az kelimeyle yarı gerçeği ilan edebilirler; eksik olduğunu göstermek için ise uzun ve sıkıcı tezlere başvurmamız gerekir”. Amerikan komedyen ve yazar Mark Twain ya da gerçek adıyla: “Samuel Langhorne Clemens” otobiyografisinde^[2] şöyle demiştir: “Bir yalan üzerine inşa edilen ihtişam, kısa sürede tatsız bir yük haline gelir… İnsanları bir yalana inandırmak ne kadar kolay ve o işi tekrar bozmak ne kadar zor! ”. İngiliz din adamı ve akademisyen olan George Horne yazdığı “Letters of Infidelity” yani “Sadakatsizlik Mektupları”^[3] adlı kitabında benzer düşüncelere şu sözleriyle yer vermiştir: ”Arsızlık ve cehalet, üç satırda bir soru sorabilir ve bu soruyu cevaplamak için otuz sayfa uzmanlığa mal olur”.

Örnek

Brandolini yasasını gösteren bir örnek, insanların sözde derin saçmalıklar yaydığı durumlarda ortaya çıkar. Bu tür saçmalıklar, sözdizimsel bir yapı izleyen ve okuyucuyu etkilemeyi amaçlayan bir moda sözcükler topluluğudur... belirsiz, boş ve esasen anlamsızdır, ancak daha derin ve belirsiz kelimeler seçerek ve günümüzdeki inançlarla harmanlanarak sanki derin bir anlamı varmış gibi lanse edilir.

Bu tür saçmalıklara bir örnek:

"Bizler yerel olmayan bir nokta olarak yerelleşen sonra tekrar yerel olmamak için şişen yerel olmayan varlıklarız. Evren içimize yansımıştır"

Yukarıda vermiş olduğum örnekteki gibi bir saçmalığı üretmesi çok basit olabiliyor çünkü nasıl olsa esasen hiçbir anlam ifade etmiyor ve hiçbir kanıt veya bir neden barındırmıyor, ama bu gibi sözde derin saçmalıkları çürütmek bu gibi saçmalıkları ortaya atmaktan daha zor olabiliyor çünkü dediğim gibi nasıl olsa hiçbir anlam ifade etmiyor.

Sentez

Bu makalede bahsetmiş olduğum Saçmalık Asimetrisi Yasası'nı kendiniz evde test edebilirsiniz. Ortaya saçma bir teori atın, ve sonra aksini kanıtlamaya çalışın. Teoriyi ortaya atarken sarf ettiğiniz efor aksini kanatlamaya çalışırken sarf ettiğniz effordan kat kat daha az olacaktır. Eğer kendiniz bir şey uyduramıyorsanız komplo teorilerine göz atmanızı öneririm, orada da bir sürü saçmalık bulacağınızdan eminim. Alberto Brandolini aslında çok büyük bir sosyolojik keşif değildi, fakat tarih boyunca hiçbir isim alamayan bu "yasa" Brandolini sayesinde bir isime kavuştu. Safsatalara inanmayın ve bilimle kalın.^[4]