Retrograd hareket ve Chi. Chikyuu no Undou ni Tsuite animesinden örnekler

15. yüzyıl Polonya’sında, küçük bir kırsal kasabanın meyhanesinde Gallus ve arkadaşı birer içki eşliğinde sohbet etmektedir. Burası, görece zenginlerin de uğradığı bir yer olsa da, Gallus’un zihnini meşgul eden şey tamamen farklıdır:

"Takımyıldızların her gece aynı konumda olduğunu bilirsin," diye başlar Gallus, gözleri heyecanla parıldayarak. "Ama bir gün, amaçsızca gökyüzüne bakarken inanılmaz bir şey fark ettim. Sabit yıldızlar arasında hareket eden bazı yıldızlar vardı. Konumları her gün değişiyordu."

Arkadaşı merakla ona döner. Gallus devam eder: "Tanıdığım bir keşişe danıştım ve onların gezegen olduğunu öğrendim. Beş tane varmış. Benim fark ettiğim ise Mars’tı. Hareketi diğerlerinden daha belirginmiş. Kıpkırmızı bir gezegen. O günden sonra her gün Mars’ı izledim ve defterime kaydettim. Kusursuz bir daire çizerek ilerliyordu.

Görseller, Chi: Chikyuu no Undou ni Tsuite adlı anime serisinden alınmıştır. (Telif hakları ilgili yapımcılara aittir.)

Gallus’un heyecanı doruğa ulaşmışken, yan masadan gelen bir kahkaha sohbeti böler.

"Mars'ın izlediği kusursuz yol mu? Amma da zorlayıcı bir çıkarım. Şu ayaktakımının cehaletine bitiyorum doğrusu! Lütfen çekinmeden keyfinize bakın ancak gözlem yapmak için yanlış bir zamanı seçmişsiniz. Daha erken fark edebilirdiniz."

Gallus bu alaycı adama cevap vermez. Ancak ertesi gece onu büyük bir sürpriz beklemektedir. Mars, o gün hiç hareket etmemiştir.

Bir sonraki gece ise, Gallus büyük bir şokla Mars’ın geri hareket ettiğini fark eder.

Görseller, Chi: Chikyuu no Undou ni Tsuite adlı anime serisinden alınmıştır. (Telif hakları ilgili yapımcılara aittir.)

Mars’ın izlediği mükemmel yörünge, aslında kusursuz değildir. Kilisenin öğretileriyle şekillenen Dünya merkezli evren modeline göre, gökler mükemmel ve değişmez olmalıydı. Ama Gallus’un gördüğü şey, bu modeli sorgulamaya iter.

Ancak yaşadığı dönemdeki kilise baskısı ve fakirlikle mücadele eden Gallus, gözlemlerini bırakmaya ve gökyüzüne bakmaktan vazgeçmeye karar verir.

Bu, dönemin bilim meraklılarının sıklıkla yaşadığı dramatik bir deneyimdi. Kilise, Batlamyus’un Dünya merkezli evren teorisini destekliyordu.

Onlara göre bu oldukça tutarlıydı. İsa dünyaya gönderilmişti veyahut inmişti. Yine kilisenin desteklediği Aristoteles'in fizik anlayışı ''Ağır nesneler yere düşer'' fikri bunu destekliyordu. Dünyanın neresinde olursan ol her şey yere düşer çünkü merkezde dünya vardır düşüncesini destekliyorlardı.

Görseller, Chi: Chikyuu no Undou ni Tsuite adlı anime serisinden alınmıştır. (Telif hakları ilgili yapımcılara aittir.)

Bu dönemde Thomas Aquinas gibi filozoflar, Aristoteles'in fikirlerini Hristiyan inancına entegre ederek Kilise'nin doktrinleriyle uyumlu hale getirdi.

Gallus’un dostu Oczy, o dönem astrolojiye meraklı bir rahip olan Badeni ile tanışır. Badeni, bu olayı oldukça basit ama dahiyane bir yöntemle açıklar.

Elindeki uzun bir sopayla yere bir nokta koyar:

- "Bu Güneş."

- Ardından, noktayı merkez alarak büyük bir daire çizmeye başlar. "Ve ben Mars’ım."

- Oczy’ye daha iç tarafta, daha küçük bir daire çizecek şekilde koşmasını söyler. "Sen de Dünya’sın."

Oczy, Mars rolündeki Badeni’yi bir noktada yan yana hareket ederken görür. Ama belli bir anda Badeni’nin geri gidiyormuş gibi göründüğünü fark eder. Oysa Badeni hiç durmamış ya da geriye adım atmamıştır.

"Geri gitmiyorum, sadece yörüngemi izliyorum. Ama senin bakış açından bu farklı görünüyor."

Badeni’nin ifadesiyle, bin yıllık Batlamyus modeli, işte bu basit gözlemle çöküyordu.

Görseller, Chi: Chikyuu no Undou ni Tsuite adlı anime serisinden alınmıştır. (Telif hakları ilgili yapımcılara aittir.)

Döneme baktığımızda Mars'ın böyle bir hareket sergilemesi ve evrensel güzelliğin yalnızca Dünya'ya özel olmaması insanlar için çok etkileyici olmalı. Mangada hikayenın devamında olaylar farklı yerlere evriliyor ve retrograd hareket ile ilgili olan yer son buluyor.

Görünür geri hareket (retrograd hareket), bir gezegenin sistemdeki diğer cisimlerin ters yönündeki, belirli bir bakış açısından gözlemlenen görünür hareketidir.

Latince "retrogradus" (geri adım) kelimesinden türemiştir. "Retro-" geriye doğru, "gradus" ise adım anlamına gelir.

Antik Yunan astronomu Batlamyus, MS 150'de Dünya'nın evrenin merkezi olduğuna inanıyordu ve gezegenlerin yıldızlara göre hareketini tanımlamak için "retrograd" ve "prograd" terimlerini kullandı. Güneş'e benzer şekilde, gezegenler doğuda doğup batıda batıyor gibi görünür. Bir gezegen yıldızlara göre doğuya doğru hareket ettiğinde bu harekete "prograd" denir. Eğer batıya doğru hareket ediyorsa buna "retrograd" denir.

Agora Bilim Pazarı

Mühendislik ve Temel Bilimler İçin Matlab Destekli Sayisal Analiz

Devamını Göster

₺758.00

Satın Al Tüm Ürünler

Bu hareket, gökbilimcileri uzun süre şaşırttı ve gezegen kelimesinin kökenine ilham verdi. "Gezegen" kelimesi, Yunanca "gezgin" anlamına gelen kelimeden türetilmiştir.

MÖ 3. yüzyılda Apollonius'un önerdiği jeosantrik modelde, gezegenlerin deferentler ve episikller içinde hareket etmesiyle retrograd hareket açıklanıyordu. Ancak Kopernik zamanına kadar bunun bir yanılsama olduğu tam olarak anlaşılmamıştı. Yunan gökbilimci Aristarchus, MÖ 240'ta Güneş Sistemi için Güneş merkezli bir model önermişti, ancak bu uzun süre kabul görmedi.

Galileo'nun çizimleri, Neptün'ü ilk kez 28 Aralık 1612'de ve ardından 27 Ocak 1613'te gözlemlediğini göstermektedir. Ancak Galileo, Neptün'ü Jüpiter'e çok yakın bir noktada bir yıldız sanmış ve hareketini fark edememiştir. Özellikle Aralık 1612’deki ilk gözleminde Neptün gökyüzünde hareketsiz görünüyordu çünkü tam o gün gerilemeye başlamıştı. Neptün’ün yıllık gerileme döngüsü yeni başladığı için hareketi Galileo’nun küçük teleskopuyla tespit edilemeyecek kadar hafifti.

Tarih boyunca insanoğlu gökyüzüne bakarak yalnızca yıldızları değil, evrenin işleyişine dair büyük soruları da keşfetmeye çalıştı. Gözlemlerle şekillenen bilim, yalnızca yeni keşifler yapmakla kalmaz, aynı zamanda eski düşünceleri sorgulatarak ilerler. Mars’ın retrograd hareketi gibi bir olgu, geçmişte bilim insanlarını şaşırtmış ve mevcut teorilere meydan okumuştur. Bugün, bu olayın gezegenlerin yörüngesel hareketlerinden kaynaklanan bir optik yanılsama olduğunu biliyoruz, ancak bu bilgiye ulaşmak için yüzlerce yıl süren bir bilimsel mücadele gerekti.