duygusal sağlamlık olağan mucize mi?

ann hanım demiş ki, ortalarda resilience olarak dolanan bu dirençlilik kavramı, baş etme mekanizması her insanda bulunan olağan bir kapasitedir. zor koşullardan çıkıp iyileşme işi insanlarda öyle nadir görülmez. zaten mevcut olan bir özellik olarak bizlerde bulunur. bunu istisnai bir durum olarak göremeyiz buna ordinary magic (olağan mucize) diyebiliriz.

burada kanıt olarak karşımıza Kauai Boylamsal Çalışması (Werner & Smith, 1982, 2001) ve Minnesota Risk Altındaki Çocuklar Çalışması (Minnesota Study of Risk and Adaptation, 1975-) çıkıyor.

ilk araştırma için hawaii’de dezavantajlı koşullarda doğan 698 çocuğun gelişimi 40 yıl boyunca takip edilmiş. çocukların 1/3’ü zor koşullara rağmen sağlıklı ve başarılı yetişkinler haline gelmiş. araştırmaya göre bu çocuklar, genetik bir üstünlükten dolayı değil, “olağan” destekleyici faktörlere sahip oldukları için resilient olmuşlar.

• sevgi dolu bir yetişkin figürü (öğretmen, büyükanne, mentor)
• sosyal destek
• problem çözme becerileri ve içsel motivasyon

ann hanım da bunu çocuklarda mevcut olan bir mucize olarak değil de insanın adaptasyon sisteminin doğal bir sonucu olarak yorumlamış. beyin ve nöroplastisite araştırmaları da buna yönelik biyolojik altyapımız olduğu şeklinde yorumlanabilir. evrimsel süreçte de buna yönelik bir gelişim gösterdiğimiz düşünülebilir.

kauai araştırmasını öğrenir öğrenmez şunu sorduladım: e bu çocukların 2/3’si o ölçümlere göre sağlıklı ve başarılı bireyler haline gelmemiş. araştırmaya göre başarılı çocuklar olağan destekleyici faktörlere sahip ama bu faktörlerden de ikisi tamamen çevresel koşullara işaret ediyor. bu durumu tabii ki ilgili kişiler de fark etmiş ve bu yönde eleştiriler de ortaya atılmış.

burada başarılı olan 1/3’lik dilimi alıp alıp kalan 2/3’lik dilimi ihmal etmek bir çatlak değil midir? diye sordum gpt’ye. o da beni aydınlattı tabii. özetle şöyle bakabiliriz:

dayanıklılık doğal bir süreç olsa bile, herkes bunu aktive edemiyor. destek sistemleri olmayan çocuklar direnç geliştirmekte zorlanıyor. dolayısıyla resilience tamamen içsel bir özellik değil, büyük ölçüde çevresel faktörlere bağlı olabilir.