BUÇUKTEPE İSYANI

Osmanlı Devleti, kurulduğu tarihten itibaren azınlıkların can ve mal güvenliğini korumaya dayalı bir politika izlemiştir. Öyle ki, kendisinden önce gelen Selçuklu Devleti gibi, bünyesinde Türk olmayan (devşirilmiş) devlet görevlileri bulundururdu. Bu durum hem azınlıkların isyan etmesinin önüne geçiyor hem de adalet temelli bir devlet olduklarını kanıtlıyordu. Her ne kadar olumlu gibi görünse de, bir süre sonra kendi bünyesinde yetiştirilen devlet adamları ve askerler, padişah otoritesine karşı bir kuvvet oluşturmaya başladı.

Osmanlı Devleti’nin şüphesiz kararlı ve kudretli padişahları arasında yer alan II. Murad, tahtı küçük oğlu II. Mehmed’e bıraktıktan sonra devlet içerisinde bazı olaylar baş gösterdi. Öyle ki, görevde olduğu Manisa’dan Edirne’ye getirilen II. Mehmed, tahta ilk geçtiğinde 12 yaşındaydı. Tahta geçtiği ilk andan itibaren vezirlere ve kapıkulu askerlerine sert tavır takınıyor, adeta onları otoritesi altına almak için çaba sarf ediyordu. Münzevi bir hayat geçirmek için Bursa’ya giden II. Murad ise bir süre sonra olaylardan, Çandarlı Halil Paşa ile ettiği bir sohbet esnasında haberdar olmuştur. Ayrıca, Haçlı ordusunun tekrardan toplandığı istihbaratını alan II. Murad, bunun üzerine vakit kaybetmeksizin Osmanlı’nın başkenti olan Edirne’ye gitmiş ve tahtı oğlu II. Mehmed’den tekrardan devralmıştır. Bir başka rivayete göre ise II. Murad, Edirne’ye gitmiş ve orduyu kumanda etmiştir. II. Murad’ın tahta geçmediğini, Varna Savaşı’ndan sonra İslam ülkelerine gönderilen fetihnamelerin II. Mehmed adına olmasından anlayabiliriz.

Aynı dönemde Edirne’de, II. Mehmed’i ve II. Murad’ı tutan devlet adamları kendi aralarında anlaşmazlık içerisindeydi. Veziriazam Çandarlı Halil Paşa ve yeniçeriler, Osmanlı tahtında Sultan Murad’ı görmek isterken; Şehabeddin, Zağanos ve Saruca Paşa gibi vezirler II. Mehmed’in tarafındaydı. Çandarlı’nın politikalarına karşılık, II. Mehmed’in tarafında olan vezirler genç hükümdarı fetih yapmaya teşvik ediyorlardı. Söylenene göre, Varna Zaferi’nin ardından II. Mehmed, babasına nezaketen hükümdarlık teklifi sunmuştur. Bir başka rivayete göre ise II. Murad, av dönüşü esnasında askerlerle ettiği sohbet sırasında, askerlerin kendisini istediğinden emin olarak saltanat teklifini kabul etmiştir.

II. Mehmed’in ilk saltanat döneminden çekilmesine sebep olan ve tarihe “Buçuktepe Vakası” olarak geçen olay da tam bu sırada Edirne’de meydana gelmiştir. Osmanlı tarihinde kayda geçen ilk yeniçeri ayaklanması olan bu isyanın görünen nedeni, Osmanlı akçesinin ayarının düşürülmesiydi. Bu para ayarlaması, hem orduyu hem de piyasayı olumsuz etkilediği için büyük tepki çekti. Zaten aylardır maaşlarını alamayan yeniçeriler, bir de paranın değer kaybetmesiyle iyice öfkelenmiş ve sonunda isyan etmişlerdi.

İsyan sırasında Rumeli Beylerbeyi Hadım Şehabeddin Paşa’nın evi yağmalandı. Paşa, canını zor kurtarıp II. Mehmed’in sarayına sığınmak zorunda kaldı. Yeniçeriler isyanın ardından şehrin doğusunda yer alan bir tepeye çekildiler. Sonuç olarak, onların gönlünü almak için maaşlarına yarım (buçuk) akçe zam yapıldı ve bu olaydan sonra o tepe “Buçuktepe” olarak anılmaya başlandı. Her ne kadar bu zamla isyan geçici olarak bastırılmış olsa da, asker artık genç padişahtan umudu kesmiş, tekrar babası II. Murad’ın tahta geçmesini istemişti.

Diğer yandan, Buçuktepe Vakası’nın sadece bir isyan değil, II. Mehmed’i tahttan uzaklaştırmak için Çandarlı Halil Paşa tarafından planlandığına dair güçlü kanıtlar var. Çünkü isyanda doğrudan hedef alınan kişi, Çandarlı’nın en büyük rakibi ve genç padişahın en güvendiği isim olan Şehabeddin Paşa’ydı. Bu durum, II. Mehmed’in tahtını ciddi şekilde tehlikeye sokmuş ve Edirne’de bir iktidar boşluğu yaratmıştı.

Tüm bu gelişmelerin ardından, Çandarlı’nın gizlice gönderdiği bir haberle II. Murad, 1446 yılında Edirne’ye geldi ve yeniden tahta çıktı. Şehzade Mehmed ise yanında güvendiği adamlarla birlikte Manisa’ya döndü.

Buçuktepe Vakası, Osmanlı tarihinde önemli bir dönüm noktasıdır çünkü bu olayla birlikte asker ilk kez siyasetin içine çekildi. Bu tarihten sonra yeniçerilerin siyasi etkisi giderek arttı ve Osmanlı iç politikasında daha belirleyici bir rol oynamaya başladılar.