Keşfedin, Öğrenin ve Paylaşın
Evrim Ağacı'nda Aradığın Her Şeye Ulaşabilirsin!
Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat

Blob Nedir? 1 Milyar Yaşındaki, 720 Cinsiyetli ve Sinir Sistemi Olmadan Zeki Davranabilen Organizma, Bize Yaşam ve Zekayla İlgili Neler Öğretebilir?

4 dakika
21,342
Blob Nedir? 1 Milyar Yaşındaki, 720 Cinsiyetli ve Sinir Sistemi Olmadan Zeki Davranabilen Organizma, Bize Yaşam ve Zekayla İlgili Neler Öğretebilir?
Tüm Reklamları Kapat

Bilim dünyasının karmaşık canlılarından biri olan blob, ilk defa Mayıs 1973'te Teksaslı Marie Harris'in arka bahçesinde; sarı, jelatin şeklinde bir canlı bulmasıyla bilim dünyasına girmiştir. 31 Mayıs 1973'te The New York Times gazetesi, botanistlerin “blob” yani "damla" ismindeki bu canlının, aslında bir cıvık mantar ya da ilkel bir "fungus" olduğunu ifade etmişlerdir.

Ağaç kabuğunun üzerindeki Physarum polycephalum
Ağaç kabuğunun üzerindeki Physarum polycephalum
Wikipedia

Bilimsel adı Physarum polycephalum olan bu organizma, şimdilik miksomisetler familyasından olan cıvık mantar olarak görülmektedir. Blob, %80-%100 oranında rutubetli, ılık, karanlık bölgelerde ve nemli gübre, odun, toprak ve diğer bitkilerin üzerinde yaşamaktadırlar. Bakteriler, protozoa, mantar sporları ve diğer çürüyen organik maddelerle beslenmektedir. Physarum polycephalum plazmodyumu, amip şeklinde hareket edebilen parlak sarı, çok çekirdekli bir kütledir. Katı gıda partiküllerini amibin yaptığı gibi yutmakta, çözünmüş besinleri emebilmektedir. Yiyecekler sindirilirken de atık parçacıkları bırakarak onlardan uzaklaşmaktadır.

Blob, çoğunlukla eşeysiz olarak üremekle birlikte, bazı durumlarda eşeyli üreyebilmektedir. Makroplazmodyumda bulunan çoklu çekirdek diploit yapıda ve hepsi sitokinez olmaksızın birlikte (eş zamanlı) bölünmektedir. Çok çekirdekli bu yapısına sinsityum denmektedir. Olumsuz koşullarda plazmodyum, sklerotiyum adı verilen çok sayıda hücre benzeri bileşenlerden oluşan düzensiz formda sertleşmiş, hareketsiz, sert bir yapıya dönüşmektedir. Uygun koşullarda ise sklerotiyum, aktif olarak büyüyen plazmodiyal aşamaya tekrar dönüşebilmektedir. Güneş ışığında ve açlık koşullarındaysa daha sonra haploit sporların oluşmasında rol alacak olan sporokarpları oluşturmaktadır. Eğer sporlar nemli koşullar altında filizlenirse, amipli hücreler olarak; sıvı bir ortamda filizlenirlerse kamçılılar olarak gelişmektedirler. Ayrıca iki haploit amiboid hücre ve bunların çekirdekleri, çok çekirdekli (diploit çekirdekli) plazmodyum oluşturmak için kaynaşabilmektedir.

Tüm Reklamları Kapat

Physarum polycephalum'un yaşam döngüsü
Physarum polycephalum'un yaşam döngüsü
Wikipedia

Bu canlıyı popüler eden asıl özelliği merkezi bir sinir sistemi, ağzı ya da gözü olmamasına rağmen besinlerin yerini en kısa yoldan bulacak kadar zeki bir canlı olmasıydı. Araştırmacılar bunu yaptıkları labirent deneyinde keşfettiklerini söyleyerek şaşırtıcı bir sonuca vardıklarını söylemişlerdir. Üstelik besine ulaşmak için alternatif yolları bulabilmektedir. Paris Doğa Tarihi Müzesi Müdürü Bruno David olayı şöyle anlatmıştır.

Blob, tuzdan nefret etmektedir. Önüne tuzdan bir engel koyduğumuzda, engelin arkasında yiyecek dahi olsa o engele doğru ilerlememekte. Bu soruna alternatif bir çözüm geliştirip, önündeki tuzu aşarak yeni yollar bulup besine ulaşmaktadır. Çok hızlı öğrenmekte, eğer iki bloba aynı deney uygulanırsa, biri öğrendiklerini anında diğerine aktarmaktadır.
Physarum polycephalumun sporlanması
Physarum polycephalumun sporlanması
Wikimedia

Blob, sadece gıdaya en kısa yoldan ulaşmakla kalmamakta, aynı zamanda karbonhidratlar ve proteinler gibi farklı gıdalar sunulduğunda veya herhangi bir besinin veya karışımların farklı konsantrasyonları verildiğinde beslenmeleri için en uygun olanı seçmekteydi; yani kendi diyetlerini dengeleyebilme kapasitesine sahipti.

Bu besinlere ulaşabilmek içinse tüplerden ağ oluşturarak saatte 4 santimetre hızla ilerleyebilmektedir. Herhangi bir merkezi yönetimi olmamasına rağmen oluşturduğu tüplerin dış katmanı aktin-miyozin yapısı sayesinde periyodik bir kasılma oluşturmakta ve tüpün iç kısmında bulunan sitoplazma sıvısını harekete geçirerek ilerlemesini sağlamaktadır. Kesildikten iki dakika sonra ise kendini iyileştirip yenileyebilmekte ve bu sayede yaşlanmamaktadır.

Bir merkezi yönetimi olmamasına rağmen oluşturduğu tüplerin dış katmanı aktin-miyozin yapısı sayesinde perilstatik hareketler oluşturabilmekte ve tüpün iç kısmında bulunan sitoplazma sıvısını harekete geçirerek ilerleyebilmektedir.
Bir merkezi yönetimi olmamasına rağmen oluşturduğu tüplerin dış katmanı aktin-miyozin yapısı sayesinde perilstatik hareketler oluşturabilmekte ve tüpün iç kısmında bulunan sitoplazma sıvısını harekete geçirerek ilerleyebilmektedir.
Wikipedia

Bilim insanlarına göre bu organizma 720 cinsiyetten oluşmaktaydı. “Bir organizma nasıl 720 cinsiyetli olur?” sorusunun cevabını açmak gerekmektedir. Rosemary J. Redfield 2001 yılında yayınladığı "Do Bacteria Have Sex?" makalesinde, cinsiyet tanımını “genetik materyallerinin rekombinasyonu” olarak tanımlamaktadır. Bu açıdan bakıldığında, buradaki cinsiyetin, bilinen cinsiyetin dışında çiftleşme türleri olarak görebilmekteyiz. Yani cinsiyeti sadece cinsiyet kromozomları üzerinden tanımlamak, anlamı daraltmaktadır. Daha iyi bir ifadeyle açıklamak gerekirse, 720 farklı cinsiyetten kastedilen, aslında eşleme tipi genlerde bulunan ve farklı çiftleşme davranışlarına neden olan 720 farklı DNA sekanslarıdır.

Tüm Reklamları Kapat

Bahsedilen özelliklerinden dolayı Physarum polycephalum bugün biyoloji başta olmak üzere birçok bilimsel araştırma alanlarında model organizma olarak kullanılmaktadır. Kompleks yapısı ve potansiyel olarak tersine çevrilebilir yaşam döngüsü sayesinde gelişim biyolojisinin önemli organizması olan blob, genel olarak hücre farklılaşması ve gelişimi, hücre döngüsü ve hücresel motilite olmak üzere üç ana araştırma alanında kullanılmaktadır.

Doğanın bu gizemli varlığı özellikle sinir sistemi olmadan sergilediği kompleks davranışlarından dolayı hala bilim insanlarının üzerinde çalışmalarını devam ettirdiği bir canlıdır. Bugünse Paris Hayvanat Bahçesinde sergilenmektedir.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
80
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • İnanılmaz 58
  • Merak Uyandırıcı! 40
  • Bilim Budur! 23
  • Muhteşem! 12
  • Umut Verici! 11
  • Tebrikler! 8
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 1
  • Korkutucu! 1
  • Güldürdü 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 02/12/2024 10:37:33 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/9650

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
İnfografik
Evcil Hayvanlar
Mars
Jüpiter
Mikoloji
Evrimsel Tarih
İspat
Popülasyon
Hastalık
Yılan
Komplo Teorisi
Gıda
Böcek Bilimi
Önyargı
Yeni Doğan
Samanyolu Galaksisi
Biyokimya
Google
Kuantum Mekaniği
Hasta
Ortak Ata
Mikrobiyota
Gen İfadesi
Goril
Boyut
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
B. Efe, et al. Blob Nedir? 1 Milyar Yaşındaki, 720 Cinsiyetli ve Sinir Sistemi Olmadan Zeki Davranabilen Organizma, Bize Yaşam ve Zekayla İlgili Neler Öğretebilir?. (11 Aralık 2020). Alındığı Tarih: 2 Aralık 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/9650
Efe, B., Bakırcı, Ç. M. (2020, December 11). Blob Nedir? 1 Milyar Yaşındaki, 720 Cinsiyetli ve Sinir Sistemi Olmadan Zeki Davranabilen Organizma, Bize Yaşam ve Zekayla İlgili Neler Öğretebilir?. Evrim Ağacı. Retrieved December 02, 2024. from https://evrimagaci.org/s/9650
B. Efe, et al. “Blob Nedir? 1 Milyar Yaşındaki, 720 Cinsiyetli ve Sinir Sistemi Olmadan Zeki Davranabilen Organizma, Bize Yaşam ve Zekayla İlgili Neler Öğretebilir?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 11 Dec. 2020, https://evrimagaci.org/s/9650.
Efe, Betül. Bakırcı, Çağrı Mert. “Blob Nedir? 1 Milyar Yaşındaki, 720 Cinsiyetli ve Sinir Sistemi Olmadan Zeki Davranabilen Organizma, Bize Yaşam ve Zekayla İlgili Neler Öğretebilir?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, December 11, 2020. https://evrimagaci.org/s/9650.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close