Alzheimer Hastalığı Beyni İki Farklı Evrede Yıkıma Uğratıyor!

Nature Neuroscience dergisinde yayınlanan bir araştırma Alzheimer hastalığının beyni iki farklı evrede hasara uğratıyor olabileceğini ortaya koydu.^[1] İleri düzey beyin haritalama araçları kullanılarak gerçekleştirilen araştırmaya göre hastalık, ilk ve erken evre hafıza problemleri başlamadan önce yavaş ve sessizce ilerleyip sadece birkaç hassas hücre tipine zarar veriyor.

Buna karşılık, ikinci ve geç evre, daha geniş çapta yıkıcı bir hasara yol açıyor. Semptomların ortaya çıkmasıyla birlikte plakların, yumakların ve Alzheimer'ın diğer belirtilerinin hızla birikmesiyle aynı döneme denk geliyor. Ulusal Sağlık Enstitüleri Ulusal Yaşlanma Enstitüsü direktörü Dr. Richard J. Hodes şöyle diyor:

Alzheimer’ı teşhis ve tedavi etmekteki zorluklardan biri, beyindeki hasarın büyük bir kısmının semptomlar ortaya çıkmadan önce meydana gelmesidir. Bu erken değişiklikleri tespit edebilmemiz, hastalığın en erken dönemlerinde beyinde neler olup bittiğini ilk kez görebilmemizi sağlıyor.

Tüm Reklamları Kapat

Bu sonuçlar, bilim insanlarının Alzheimer’ın beyne nasıl zarar verdiğiyle ilgili anlayışını temelden değiştiriyor ve bu yıkıcı hastalık için yeni tedavilerin geliştirilmesine rehberlik edecek.

84 kişinin beyninin analiz edildiği çalışmada elde edilen bulgular, Alzheimer’ın beyne nasıl zarar verdiğine dair önceki bulguları doğrularken, hastalık sırasında meydana gelebilecek birçok yeni değişikliği de ortaya çıkardı: Alzheimer’ın erken evresinde inhibitör nöronların zarar görmesi, hastalığın altında yatan sinirsel devre sorunlarını tetikleyicisi olabilir.

Araştırma ekibi, özellikle beynin dil, hafıza ve görme işlevlerinden sorumlu olan orta temporal girus hücrelerini incelemek için ileri düzey genetik analiz araçları kullandılar. Bu bölgenin, Alzheimer sürecinde geleneksel olarak gözlemlenen değişikliklere karşı savunmasız olduğu biliniyor.

Aynı zamanda bu beyin bölgesi, araştırmacılar tarafından kontrol donörleri üzerinde kapsamlı bir şekilde haritalandı. insanları, kontrol donörlerinden elde edilen verilerle Alzheimer hastalarından alınan verileri karşılaştırarak hastalık sürecinde beyinde meydana gelen genetik ve hücresel değişimlerin bir zaman çizelgesini oluşturdu.

Geleneksel çalışmalar, Alzheimer’ın beyne verdiği hasarın artan hücre ölümü, iltihaplanma ve plak ile yumaklar halindeki protein birikimi seviyeleriyle karakterize edilen birkaç aşamada gerçekleştiğini öne sürer. Buna karşılık, bu çalışma hastalığın beyni iki evrede değiştirdiğini öne sürüyor; birçok geleneksel bulgu, hastalığın ikinci evresinde hızla ortaya çıkıyor ve bu, hafıza sorunları ve diğer semptomlarla aynı zamana denk geliyor.

Sonuçlar, en erken değişikliklerin ilk evrede yavaş yavaş ve “sessizce” gerçekleştiğini gösteriyor. Bu değişiklikler arasında plakların yavaşça birikmesi, beynin bağışıklık sisteminin aktive olması, nöronların sinyal göndermesine yardımcı olan hücresel yalıtımın zarar görmesi ve somatostatin (SST) inhibitör nöronlarının ölümü yer alıyor.

Son bulgu ise araştırmacılar için özellikle şaşırtıcıydı. Geleneksel olarak, bilim insanları Alzheimer'ın öncelikle diğer hücrelere aktive edici sinir sinyalleri gönderen uyarıcı nöronlara zarar verdiğini düşünüyorlardı. Ancak yeni bulgular, hastalığın inhibitör nöronlara da zarar vererek bu hücrelerin diğer hücrelerin etkinliğini azaltan sinyaller iletme yetisini bozduğunu ortaya koydu.

Yazarlar, SST inhibitör nöronlarının kaybının hastalığın altında yatan beynin sinir devrelerindeki değişiklikleri nasıl başlatabileceği üzerine bir hipotez geliştirdiler.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Yakın zamanda, MIT'deki araştırmacılar tarafından yapılan bir beyin haritalama çalışması, REELIN adı verilen bir genin, bazı nöronların Alzheimer'a karşı savunmasızlığı ile ilişkili olabileceğini ortaya koydu. Bu çalışma ayrıca yıldız şeklindeki beyin hücreleri olan astrositlerin hastalığın neden olduğu zarara karşı direnç gösterebileceğini gösterdi. BRAIN Initiative direktörü John Ngai yaşanan teknolojik gelişmeler hakkında şunları söylüyor:

Bu araştırma yeni teknolojilerin Alzheimer gibi hastalıkları anlama biçimimizi nasıl dönüştürdüğünü gösteriyor. Bu araçlar sayesinde bilim insanları, beyindeki en erken hücresel değişiklikleri tespit ederek, hastalığın tüm sürecine dair daha eksiksiz bir resim oluşturabildiler.

Bu çalışmanın sağladığı yeni bilgiler, dünyanın dört bir yanındaki bilim insanlarının ve ilaç geliştiricilerinin Alzheimer ve diğer demansların belirli aşamalarını hedef alan teşhis ve tedaviler geliştirmesine yardımcı olabilir.