Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Bitkiler Birbirlerini Uyarmıyorlar; Kendi Bünyelerindeki Diğer Yaprakları Uyarıyorlar, Diğer Bitkilerse Buna "Kulak Misafiri" Oluyor!

Bitkiler Birbirlerini Uyarmıyorlar; Kendi Bünyelerindeki Diğer Yaprakları Uyarıyorlar, Diğer Bitkilerse Buna "Kulak Misafiri" Oluyor!
5 dakika
1,167
  • Botanik
  • Entomoloji
Tüm Reklamları Kapat

Ağaçlar, uzaktan bakınca yaşamlarını tek başlarına devam ettiren canlılar gibi görünse de, toprak bunun tersini söylüyor. Ağaçlar, "mikorizal ağ" denen, toprağa gömülü bir mantar ağı aracılığıyla birbirleriyle "konuşabiliyorlar", kaynak paylaşabiliyorlar ve hatta savaşabiliyorlar (bu tür anlatımlarla ilgili bir uyarımızı buradan okuyabilirsiniz). Fakat biz bu yazımızda, bitkilerin kokuyla toprak üstünde nasıl iletişim kurduklarından ve bu benzetimlerin toprak üstü iletişim için de geçerli olup olmadığından bahsedeceğiz.

İstilaya Tepki Gösteren Ağaçlar

İlk olarak 1983 yılında David Rhoades ve Gordon Orians, yakındaki yaprak yiyen böceklerin saldırıları konusunda ağaçların birbirlerini uyardığını iddia etti: Rhoades ve Orians, tırtılların daha önce çadır tırtılları tarafından zarar gören söğüt ve kızılağaçlarının yapraklarını pek istila etmediklerini fark ettiler. İstila edilmiş ağaçlara komşu olan sağlıklı ağaçlar tırtıllara karşı dirençliydi.[1]

Tüm Reklamları Kapat

Çünkü istilaya karşı dirençli ağaçların yapraklarında fenollü ve tanenli kimyasallar vardı. Yapraklar, aniden lezzetsiz olmakla kalmadılar, aynı zamanda böceklerin normalde beslendikleri proteini oluşturmaya başladılar ve bu da onları sindirilemez hale getirerek, böceklerin açlık ve protein eksikliği gibi sebeplerden ölmesine neden oldu. Zarar gören ağaçlardan yalıtılmış olan, tırtıl istilasına açık ağaçlarda ise fenollü ve tanenli kimyasallar yoktu. Daha sonrasında zarar görmüş ağaçlarla sağlıklı komşuları arasında fiziksel bağa rastlanmadığı için (çünkü birbirine değen dallara ve ortak köklere sahip değillerdi), Rhoades, zarar görmüş ağaçların sağlıklı komşularına havadan feromonlar aracılığıyla "Kendini kolla!" mesajı gönderdiğini ileri sürdü.

Rhoades ve Orians’ın araştırmasından yaklaşık üç ay sonra Jack Schultz ve Ian Baldwin, David Rhoades’in ifadelerini destekleyen bir makale yayımladı.[2] Baldwin ve Schultz, Rhoades ve Orians gibi doğada yetişen ağaçları incelemekle yetinmemiş, hava geçirmez ve 30 santimetre uzunluğunda pleksigas kafeslerde büyümüş kavak ve akçaağaç fidelerini incelemişlerdi. Deneyleri için birinde yarısı parçalanmış iki yaprağı olan 15 ağaç ile zarar görmemiş 15 ağaç fidesi; diğerinde zarar görmemiş (kontrol fideleri) fideler olan iki kafes kullanmışlardı. 2 gün sonra zarar görmüş fidelerin üzerindeki yapraklarda tırtılların büyümesini engelleyen toksik fenollü ve tanenli bileşikler dahil kimyasalların miktarı artmıştı. Kontrol fidelerinde ise bu bileşiklerin hiçbirinde artış yoktu. Zarar görmüş fidelerin bulunduğu kafesteki sağlıklı fidelerde ise bahsedilen kimyasalların miktarında büyük artış görülmüştü.

Tüm Reklamları Kapat

Baldwin ve Schultz, zarar gören yapraklara sahip ağaçların gaz sinyali salarak sağlıklı ağaçlarla iletişim kurduklarını, bu sayede sağlıklı ağaçların muhtemel böcek istilalarına karşı kendilerini korumaya aldıklarını ileri sürdü.[3] Fakat dönemin bilim insanları, Baldwin ve Schultz’un kimyasal iletişim fikrini benimsemediler. Ama son 10 yılda bitkilerin koku yoluyla birbirleriyle iletişimi iddiası adaçayı, arpa ve kızılağaç gibi çok sayıda bitki için doğrulandı.

Peki zarar görmüş bitki yardımsever bir biçimde komşusunu uyarıyor muydu? Yoksa zarar görmemiş komşu, zarar görmüş komşusunun durumundan mı faydalanıyordu?

Yabani Lima Fasulyesi Üzerindeki Çalışmalar

Martin Heil ve Meksika’da bulunan ekibi bu sorunun yanıtını öğrenmek için yıllarca yabani lima fasulyesi (Phaseolus lunatus) üzerinde çalıştı.[4] Heil, lima fasulyesi bitkisinin böcek istilasına uğradığında iki yoldan tepki verdiğini biliyordu. Lima fasulyesi bitkisinin böcekler tarafından yenen yaprakları havaya uçucu kimyasallar salarken, çiçekleri de bu istilacı böcekleri yiyen eklembacaklıları bölgeye çeken bir bitki özü salgılıyordu.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Martin Heil, neden bu kimyasalların salgılandığını merak etmişti. Bunu öğrenmek için, böcek istilasına uğramış lima fasulyesi bitkilerini böceklerden uzak tutulan bitkilerin yanına koydu ve bazı yaprakların çevresindeki havayı kontrol etti. 3 farklı bitkinin toplam 4 yaprağını seçtiler: böcek istilasına uğramış 1 bitkinin böcekler tarafından yenmiş bir yaprağı ile yenmemiş başka 1 yaprağı olmak üzere 2 yaprağını; bitkinin yakınındaki, böcek istilasına uğramamış sağlıklı 1 bitkinin yaprağını ve böceklerden veya istilaya uğramış bitkilerden uzak tutulan 1 bitkinin yaprağını.

Her bir yaprağın çevresini saran havadaki uçucu kimyasalları gaz kromatografisi-kütle spektrometresi adında bir teknikle saptadılar. Martin Heil, aynı bitkinin hastalıklı ve sağlıklı yapraklarından salınan havanın temelde aynı uçucu kimyasalları içerdiğini, kontrol yapraklarının çevresindeyse bu kimyasalların hiç bulunmadığını gördü. Ayrıca böcek istilasına uğramış bitkilerin komşusu olan lima fasulyelerinin sağlıklı yapraklarının çevresindeki havada da, böcek istilasına uğramış bitkilerin yapraklarında görülen uçucu kimyasallara rastlamıştı. Sağlıklı bitkilerin böcekler tarafından istila edilme ihtimali de daha azdı. Bu deneyle Heil, sağlıklı yaprakların istilaya uğrayan yapraklara yakın oluşuyla böceklere karşı direnç kazandığını kanıtlayarak, ondan öncekilerin çalışmalarını doğrulamış oldu.

Fakat bitkilerin birbirlerini konuşarak uyardıklarına ikna olmamıştı. Bunun üzerine, zarar görmüş bitkilerin yakınındaki sağlıklı bitkilerin, aslında aynı bitki üzerindeki diğer yaprakları uyaran bir iç sinyale "kulak misafiri" oldukları hipotezini ileri sürdü. Heil, bu hipotezini test etmek için bir deney planladı: Yan yana duran iki bitkiyi birbirinden ayırmadı ama böcek istilasına uğramış yapraklarını plastik poşetlerle sararak bu haliyle 24 saat bekletti. İlk deneydeki gibi, 4 yaprağı incelediğinde sonuçlar farklı çıktı: İstilaya uğramış yapraklar, ilk deneydeki gibi aynı uçucu kimyasalları dışarı salarken, aynı bitki üzerindeki diğer yapraklarla diğer bitki üzerindeki yaprakların durumu, şimdi kontrol bitkisinin yapraklarının durumu gibiydi: Yaprakların çevresindeki hava, kimyasallar içermiyordu.

İstilaya uğramış yaprakların üzerindeki poşeti çıkaran Martin Heil ve ekibi, küçük bir vantilatör yardımıyla poşetin içindeki havayı aynı bitki üzerindeki diğer yapraklara ya da bitkinin uzağına açık alana doğru püskürttü. Sonra fidenin gövdesinin üst kısmındaki yapraklardan çıkan gazları kontrol ederek, bu yaprakların ne kadar bitki özü ürettiğini tespit ettiler. Üzerlerine saldırıya uğramış yapraktan gelen hava püskürtülen yapraklar da aynı gazları çıkarıp bitki özü üretmeye başlamışlardı. Saldırıya uğramış yaprağın havası püskürtülmemiş yapraklardaysa bir farklılık yoktu.

Deneyin sonuçları önemliydi: Çünkü istilaya uğramış bir yaprağın saldığı gazların aynı bitkinin diğer yapraklarını başka saldırılardan koruması için gerekli olduğunu gösteriyordu. Yani bitki, komşularını yardımsever bir biçimde uyarmıyor, kendi yapraklarını uyarıyordu. Komşuysa, kendi yapraklarını uyaran bitkiye kulak misafirliği yapıyordu.

Alıntı Yap
Okundu Olarak İşaretle
12
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Merak Uyandırıcı! 8
  • Bilim Budur! 7
  • Muhteşem! 5
  • Tebrikler! 5
  • İnanılmaz 5
  • Umut Verici! 4
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 3
  • Güldürdü 3
  • Üzücü! 2
  • Grrr... *@$# 2
  • İğrenç! 2
  • Korkutucu! 2
Kaynaklar ve İleri Okuma
  • ^ D. Rhoades. (1983). Responses Of Alder And Willow To Attack By Tent Caterpillars And Webworms: Evidence For Pheromonal Sensitivity Of Willows. American Chemical Society, sf: 55-66. | Arşiv Bağlantısı
  • ^ I. T. Baldwin, et al. (1983). Rapid Changes In Tree Leaf Chemistry Induced By Damage: Evidence For Communication Between Plants. Science, sf: 277-279. doi: 10.1126/science.221.4607.277. | Arşiv Bağlantısı
  • ^ S. V. Fowler, et al. (2015). Rapidly Induced Defenses And Talking Trees: The Devil's Advocate Position. The American Naturalist, sf: 181-195. doi: 10.1086/284408. | Arşiv Bağlantısı
  • ^ M. Heil, et al. (2007). Within-Plant Signaling By Volatiles Leads To Induction And Priming Of An Indirect Plant Defense In Nature. Proceedings of the National Academy of Sciences, sf: 5467-5472. doi: 10.1073/pnas.0610266104. | Arşiv Bağlantısı
  • D. Chamovitz. (2012). What A Plant Knows: A Field Guide To The Senses. ISBN: 9780374288730. Yayınevi: Scientific American / Farrar, Straus and Giroux.
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 06/06/2023 21:31:34 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/10952

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Evrimsel Süreç
Sperm
Genetik Mühendisliği
Hastalık Kontrolü
Popülasyon
İlişki
Korku
Fizik
Coğrafya
Kimya
Yıl
Viral
Kadın Sağlığı
Tür
Biyolojik Antropoloji
Böcek Bilimi
Toplum
Spor
Safsata
Genom
Sayı
Bilim Tarihi
Sinir Hücresi
Sıcaklık
Pandemi
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Kafana takılan neler var?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Gönder
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Youtube
Kötü Bilim: Bilim Kötüye Nasıl Kullanılır?
Kötü Bilim: Bilim Kötüye Nasıl Kullanılır?
İlk Karadelik Fotoğrafını Nasıl Çektik? | Dr. Feryal Özel (Olay Ufku Teleskobu - EHT)
İlk Karadelik Fotoğrafını Nasıl Çektik? | Dr. Feryal Özel (Olay Ufku Teleskobu - EHT)
Ay Işığı ve Mercekle Kağıt Yakmak Mümkün mü?
Ay Işığı ve Mercekle Kağıt Yakmak Mümkün mü?
Şeker İnsanı Hiperaktif Yapar mı?
Şeker İnsanı Hiperaktif Yapar mı?
Günde 7 Saatten Uzun Ekrana Bakıyor musunuz?
Günde 7 Saatten Uzun Ekrana Bakıyor musunuz?
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Alıntı Yap
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
İ. Zeybekoğlu, et al. Bitkiler Birbirlerini Uyarmıyorlar; Kendi Bünyelerindeki Diğer Yaprakları Uyarıyorlar, Diğer Bitkilerse Buna "Kulak Misafiri" Oluyor!. (11 Eylül 2021). Alındığı Tarih: 6 Haziran 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/10952
Zeybekoğlu, İ., Bakırcı, Ç. M., Topluluğu, . (2021, September 11). Bitkiler Birbirlerini Uyarmıyorlar; Kendi Bünyelerindeki Diğer Yaprakları Uyarıyorlar, Diğer Bitkilerse Buna "Kulak Misafiri" Oluyor!. Evrim Ağacı. Retrieved June 06, 2023. from https://evrimagaci.org/s/10952
İ. Zeybekoğlu, et al. “Bitkiler Birbirlerini Uyarmıyorlar; Kendi Bünyelerindeki Diğer Yaprakları Uyarıyorlar, Diğer Bitkilerse Buna "Kulak Misafiri" Oluyor!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 11 Sep. 2021, https://evrimagaci.org/s/10952.
Zeybekoğlu, İlknur. Bakırcı, Çağrı Mert. Topluluğu, . “Bitkiler Birbirlerini Uyarmıyorlar; Kendi Bünyelerindeki Diğer Yaprakları Uyarıyorlar, Diğer Bitkilerse Buna "Kulak Misafiri" Oluyor!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, September 11, 2021. https://evrimagaci.org/s/10952.
Geri Bildirim Gönder
ve seni takip ediyor
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Önizleme
Görseli Kaydet
Sıfırla
Vazgeç
Ara

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close