Keşfedin, Öğrenin ve Paylaşın
Evrim Ağacı'nda Aradığın Her Şeye Ulaşabilirsin!
Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat

Bilimde Fikir Değiştirmek: En Son "Yanılmışım, Özür Dilerim." Lafını Ne Zaman Duydunuz?

5 dakika
5,874
Bilimde Fikir Değiştirmek: En Son "Yanılmışım, Özür Dilerim." Lafını Ne Zaman Duydunuz?
Tüm Reklamları Kapat
“Bilimde, bir bilim insanının ‘Biliyor musun, bu söylediğin gerçekten iyi bir argüman, ben hatalıymışım.’ deyip, ardından gerçekten de fikrini değiştirmesi ve o araştırmacıdan bir daha o eski fikrine dair hiçbir şeyi duymamak çok sık rastlanan bir şeydir. Bunu gerçekten yaparlar! Belki olması gerektiği kadar sık olmaz; çünkü bilim insanları da nihayetinde birer insandır ve onlar için de değişim acı verici olabilir. Ancak bu tür bir fikir değişimini her gün görürüz! Böyle bir şeyin politikada veya dinde en son ne zaman gerçekleştiğini hatırlayamıyorum.” - Carl Sagan
“Bilimde, bir bilim insanının ‘Biliyor musun, bu söylediğin gerçekten iyi bir argüman, ben hatalıymışım.’ deyip, ardından gerçekten de fikrini değiştirmesi ve o araştırmacıdan bir daha o eski fikrine dair hiçbir şeyi duymamak çok sık rastlanan bir şeydir. Bunu gerçekten yaparlar! Belki olması gerektiği kadar sık olmaz; çünkü bilim insanları da nihayetinde birer insandır ve onlar için de değişim acı verici olabilir. Ancak bu tür bir fikir değişimini her gün görürüz! Böyle bir şeyin politikada veya dinde en son ne zaman gerçekleştiğini hatırlayamıyorum.” - Carl Sagan

Büyük fizikçi Sagan'ın bu sözünün gerçekten de çok önemli bir nokta olduğunu düşünüyoruz.

Yapısı ve çalışma biçimi bakımından bilim özeldir. Her sistemin kendi iç dinamikleri vardır ve her sistem "tarafsız olmak zorundadır" diye bir yasa elbette bulunmamaktadır. Ancak bilim, gerek verilerin edinilmesi, gerek verilerin analizi, gerekse de verilerin sunuluşu bakımından çok kıymetli bir bilgi birikimidir. Çünkü hiçbir veri gizli değildir. Herkes, bir iddiayı tekrar edebilir ve her iddia, çürütülmeye ve tekrar tekrar sınanmaya sonuna kadar açıktır. İyi belirlenmiş kurallar vardır ve bu kurallar belli fikir ve görüşleri değil, araştırmanın tarafsızlığını korumak adına vardır. Bu sayede bilim, diğer düşünce türlerine çok daha kısa bir süredir var olmasına rağmen, daha emekleme evresinde bile insanı apayrı bir boyuta taşımayı başarmış, elimizde var olan hemen hemen her şeyi mümkün kılmıştır. 

Bir bilim insanı, ömrünü tek bir konuyu araştırmaya adayabilir. Bu konu, bazen kanserin nasıl çözülebileceği gibi toplum tarafından önemle karşılanan bir konu olabileceği gibi, kimi zaman bir kelebeğin anteninin üzerindeki duyargaçların aktive olmasını sağlayan kimyasal yolaklardaki varyasyonlar gibi halk tarafından "ıncık cıncık" görülen; fakat uzun vadede doğayı kavrayışımıza ve yeni teknolojilere vazgeçilmez katkılar sunabilecek konular olabilir.

Tüm Reklamları Kapat

Bir bilim insanı hangi konuda çalışıyor olursa olsun, eğer ki ortada çok net veriler yoksa, bazı kutuplaşmalar ve fikir ayrılıkları olabilir. İşte bilimdeki tartışmalar bundan kaynaklanır. Örneğin hiçbir bilim insanı evrim var mıdır, gerçekten türlerin değişimine sebep olabilir mi ya da bugünkü türler evrimle var olmuş olabilir mi diye tartışmaz. Bunlar, 150 yıl öncesinin tartışmalarıdır, bunu biliriz.

Ancak tartışılan, örneğin tarsiyerler adı verilen maymun türünün şu maymun grubuyla mı, yoksa bu maymun grubuyla mı daha yakın akraba olduğudur. İnsanın şempanzeyle en yakın akraba olmasını tartışan aklı başında ve konunun uzmanı olan hiçbir bilim insanı yoktur. Ancak şempanzelerle ortak atamız 6 milyon yıl önce mi, 7 milyon yıl önce mi yaşadı veya o ayrımdan bu yana iki türün genetik yapısındaki mutasyonların birikme ve seçilme hızı aynı mı oldu, yoksa bariz farklar var mıydı? Bu gibi konular tartışılır.

Bu sebeple halk arasındaki "evrim var mı" tartışmaları çoğu zaman sinir bozucu olabilse de, nihai olarak bakıldığında son derece komiktir. Çünkü öncelikle, bilimde herhangi bir şeyi değiştirme gücü veya potansiyeli olmayan tartışmalardır. Bilim, halk arenalarıyla sürdürülmez, araştırmalarla, somut verilerle, makalelerle yürür. Dahası, bu tartışmalar bilim etiğinden uzaktır. Örneğin bir bilim insanı, ömrü boyunca belli bir bilim ekolünü savunmuş olsa da, diğer ekolün verileri yeterince güçlüyse, Carl Sagan'ın belirttiği gibi fikrini değiştirir. Bu her zaman olur, akademide her gün karşılaştığımız sıradan olaylardır.

Tabii bu değişimler her zaman kolay olmaz; çünkü ömrünüzü verdiğiniz bir araştırmada, hatalı yolda olduğunuzu karşı taraf ispatlıyor olabilir. Bu, acı vericidir. Ancak karşı tarafın haklılığı ispatlandıktan sonra, o haklılığı sarsacak yeni veriler bulamıyorsanız, sırf canınız yandı diye kimse size acımaz. Bilim bilimdir, gerçek gerçektir. Gerçeğin duyguları yoktur ve gerçekler, insanların duygularından bağımsızdır, onları umursamazlar. 

Tüm Reklamları Kapat

Hataları Düzeltmenin Erdemi

Bir aptalın hatasını düzeltmeye kalkmayın, sizden nefret edecektir. Bir bilgenin hatasını düzeltin, size minnettar kalacaktır.
Bir aptalın hatasını düzeltmeye kalkmayın, sizden nefret edecektir. Bir bilgenin hatasını düzeltin, size minnettar kalacaktır.

İncil'in Özdeyişler (9:8) kısmındaki bir cümlenin modernize edilmiş bu hali, günümüzdeki birçok bilim sayfasının mücadele tipini özetlemektedir.

Birçok okurumuz (ve yakından takip ettiğimiz birçok diğer bilim ekibinin okurları) bizlere (ve onlara) neden bilim düşmanlarının yalanlarıyla, çarpıtmalarıyla, saptırmalarıyla uğraşmadığımızı, onlarla doğrudan mücadeleye girmediğimizi, onlara onların yöntemleriyle karşılık vermediğimizi sormakta...

Elbette kimi zaman bu kişi ve kurumların iddialarıyla ilgili açıklamalar yapmak ve yaymaya çalıştıkları yalanları durdurmak adına çeşitli çabalar göstermek durumunda kalıyoruz. Ancak bir düşünün: Eğer kısıtlı miktarda zamanınız varsa, öğrenmemeye ve kendini geliştirmemeye, gerçeklere kulak tıkamaya ant içmiş insanlarla mı uğraşmak isterdiniz, yoksa öğrenmeye ve bilgiye aç, meraklı ve sorgulayan insanlarla mı? 

İşte günümüzde birçok bilim sayfası bu ikinci yolu seçmekte. Elbette her birimiz, ilk kategorideki insanlarla mücadelenin gerekliliğini ve önemini anlıyoruz. Bunu yapan insanlar ve kurumlar olduğu için memnuniyet duyuyoruz. Ancak herkes kendine uygun olan yolu seçiyor ve birçok büyük bilim sayfası, belki ilk gruptan insanlarla bir miktar uğraştıktan sonra, gerçeği yayma yolunu seçiyor.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.

Kreosus

Kreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.

Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.

Patreon

Patreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.

Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.

YouTube

YouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.

Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.

Diğer Platformlar

Bu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.

Giriş yapmayı unutmayın!

Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.

Ne olursa olsun, Evrim Ağacı olarak Türkiye'de aydınlığı hep birlikte çalışarak getirebileceğimize inanıyoruz. Bu nedenle her gün, yorulmak bilmeksizin çalışmaya devam edeceğiz. Bu yolda bize destek olan herkese teşekkür ederiz.

Sonuç

Tüm bu sebeplerle bilimi korumalı, kollamalı ve yaygınlaştırmalıyız. Gereksiz tartışmalarla enerji harcamak yerine, olabildiğince fazla kişiye bilimi ulaştırmak, bilimsel düşünceyi halk arasına yerleştirmek, otoriteyi sorgulamayı öğretmek gerekir. Ancak bunu yaptığımız zaman gerçeklere özgürce ulaşabiliriz. Ve inanın, gerçekleri öğrenmek, yalanlardan prim yapan ufak bir zümre haricinde, tüm insanlığın ve genel olarak canlılığın faydasına olacaktır. Hep böyle olmuştur, her zaman böyle olacaktır. Prof. Dr. Paul Ekman'ın bilimsel danışmanlığını yaptığı Lie to Me dizisinde de açıkça ortaya konduğu gibi:

Canımı acıtacak olsa da, gerçekleri yalanlara tercih ederim.
Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
7
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 1
  • Bilim Budur! 1
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 1
  • İnanılmaz 1
  • Muhteşem! 0
  • Güldürdü 0
  • Umut Verici! 0
  • Merak Uyandırıcı! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 10/12/2024 20:20:05 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/2784

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Periyodik Tablo
Bilinç
Meteor
Organ
Venüs
Evrim Ağacı
Nüfus
Primatlar
Bilim
Tür
Gerçek
Evrimsel Psikoloji
Halk Sağlığı
Ağrı
Kontrol
Nöron Hücresi
Fizyoloji
Tıp
Zaman
Küresel İklim Değişimi
Coronavirus
Manyetik
Covid-19
Nadir
Bilim Tarihi
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Kafana takılan neler var?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ç. M. Bakırcı. Bilimde Fikir Değiştirmek: En Son "Yanılmışım, Özür Dilerim." Lafını Ne Zaman Duydunuz?. (7 Ekim 2014). Alındığı Tarih: 10 Aralık 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/2784
Bakırcı, Ç. M. (2014, October 07). Bilimde Fikir Değiştirmek: En Son "Yanılmışım, Özür Dilerim." Lafını Ne Zaman Duydunuz?. Evrim Ağacı. Retrieved December 10, 2024. from https://evrimagaci.org/s/2784
Ç. M. Bakırcı. “Bilimde Fikir Değiştirmek: En Son "Yanılmışım, Özür Dilerim." Lafını Ne Zaman Duydunuz?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 07 Oct. 2014, https://evrimagaci.org/s/2784.
Bakırcı, Çağrı Mert. “Bilimde Fikir Değiştirmek: En Son "Yanılmışım, Özür Dilerim." Lafını Ne Zaman Duydunuz?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, October 07, 2014. https://evrimagaci.org/s/2784.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close