Bilim İnsanları, Sıcakkanlı ve Soğukkanlı Dinozorları Araştırıyor!

Dinozorlar, memeliler gibi sıcakkanlı mıydı yoksa sürüngenler gibi soğukkanlı mıydı? Bu soru, paleontolojinin en eski sorularından birisidir. Bu sorunun cevabını bulmak, tarih öncesi canlıların yaşamlarını ve davranışlarını anlamamızı sağlar.

Son otuz yıldaki araştırmalar, tüm dinozorların vücut ısılarını düzenlemek için güneşlenen hantal kertenkeleler olduğu yönündeki yaygın fikre meydan okuyor. Bazı dinozorlar, tıpkı günümüzdeki kuşlarda olduğu gibi, tüylere sahipti ve kendi vücut ısılarını üretebiliyorlardı.

Yine de dinozorların metabolizmalarının nasıl olduğuna dair kesin kanıtlar bulmak kolay değildir. Dinozorlara ait yumurta kabukları ve kemiklerden elde edilen ipuçları, bazı dinozorların sıcakkanlı, bazılarının ise soğukkanlı olduğunu gösterdi.

Current Biology dergisinde yayınlanan yeni bir çalışma, üç ana dinozor grubunun sıcaklıktaki değişikliklere farklı şekilde tepki verdiğini, vücut ısısını düzenleme yeteneğinin yaklaşık ise 180 milyon yıl önce erken Jura Dönemi'nde evrimleştiğini öne sürüyor.

1.000 dinozor türüne ait fosiller ve paleoiklim bilgileri temel alınarak yapılan çalışma, yaklaşık 235 milyon yıl önce başlayan ve 66 milyon yıl önce bir asteroidin Dünya'ya çarpmasıyla sona eren dinozor çağı boyunca, dinozorların Dünya üzerindeki farklı ortamlara yayılışını inceledi.

Çalışmaya göre T. rex'in de dahil olduğu etobur teropodlar ve Triceratops ve Stegosaurus'un da ünlü üyeleri arasında olduğu otobur ornithischianlar Erken Jura Dönemi'nde daha soğuk iklimlerin olduğu ortamlara yayıldılar. Bu, vücut ısısı üretme yeteneğini olarak bilinen endoterminin evrimine sebep olmuş olabilir.

Teropodlar ve ornithischianlar, kendi evrimsel tarihleri boyunca çok çeşitli termal ortamlarda yaşadılar ortamlarına oldukça uyumluydular. Son fosil keşifleri, farklı dinozor türlerinin, yıl boyunca Kuzey Kutbu'nda bile yaşadığını gösterdi. Londra Üniversitesi Koleji Yer Bilimleri Bölümü'nde araştırmacı olan çalışmanın baş yazarı Dr. Alfio Alessandro Chiarenza, şöyle söylüyor:

Sıcakkanlı hayvanlar genellikle daha aktiftir, soğukkanlı hayvanlar genellikle yuva yapmazlar.

Buna karşılık, yüksek, bitki yiyen sauropodlar gezegenin daha sıcak ve daha düşük enlemlerinde yer alan bölgelerinde kaldılar bunun tek nedeni belirli habitatlarda daha zengin yeşilliklerin bulunması değildi. Araştırmacılar, Brontosaurus ve Diplodocus'u da içeren Sauropodların kurak, savana benzeri ortamlarda evrimleştiğini ve “uzun süreli iklim tutuculuğu” uyguladıklarını söylüyor. Chiarenza şöyle açıklıyor:

Ekolojileri düşündüklerimiz ile uyuşuyor. Onlar şimdiye kadar yaşamış en büyük karasal hayvanlardı. Sıcakkanlı olsalardı muhtemelen aşırı ısınırlardı.

Chiarenza, bu hayvanların sıcakkanlı olması durumunda tüketmeleri gereken bitki miktarının sürdürülemez olacağını da ekliyor:

Sürüler halinde yaşıyorlardı ve her birinin 10 Afrika filine eşdeğer olduğunu biliyoruz. Eğer sıcakkanlı olsalardı bitki yaşamını yok ederlerdi. Biz yaşıyorsak soğukkanlı olmaları daha mantıklı.

Ancak Chicago'daki Field Doğa Tarihi Müzesi'nde doktora sonrası araştırmacı olan Jasmina Wiemann, bu çalışmadan elde edilen bulguların dinozor fosillerinde bulunan oksijen alımının moleküler izlerini inceleyen kendi araştırmasıyla çeliştiğini söylüyor. 2022 yılında yaptığı çalışma, ornithischianların daha çok soğukkanlı, sauropodların ise sıcakkanlı olduğunu öne sürüyordu. Wiemann şöyle anlatıyor:

Çalışmada inanılmaz derecede hızlı büyüme oranlarına ve buna bağlı olarak hızlı metabolizmalara sahip sauropodlar gibi bazı hayvanları soğukkanlı olarak bulunurken, çok yavaş büyüme oranlarına sahip ceratopsianlar gibi hayvanlar endoterm olarak bulundu. Bu tutarsızlıkların ele alınması gerekecek.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Chiarenza, iki üniversite tarafından geliştirilen modellerin de en eski dinozorların daha sürüngen ve soğukkanlı olduğunu öne sürdüğünü söyledi. Ancak 180 milyon yıl önce Jenkyns Olayı olarak bilinen volkanik faaliyetlerden kaynaklanan bir küresel ısınma dönemi, vücut ısısını içten üretme yeteneğinin evrimi için tetikleyici olmuş olabilir.

Bu dönemde, birçok yeni dinozor grubu ortaya çıktı. Endotermi belki de bu çevresel krizin sonucunda teropodların ve ornithischianların daha soğuk ortamlarda evrimleşmiş, bu da daha aktif olmalarını, uzun süreli aktiviteyi sürdürmelerini, daha hızlı gelişerek daha çok yavru üretmelerini sağlamış olabilir. Chiarenza şöyle yorumluyor:

Modellere dayalı tüm araştırmalarda olduğu gibi, bu çalışmada da mevcut bilgilere dayanan tahminler yapılmıştır. Yeni fosiller veya iklimsel bilgiler bu tabloyu değiştirebilir. Tabii ki Kuzey Kutbu'nda bir sauropod ortaya çıkarsa bu her şeyi değiştirir.

New Mexico Doğa Tarihi ve Bilim Müzesi’nden çalışmada yer almayan paleontolog Anthony Fiorillo, çalışmayı “ilgi çekici” ve “bazılarımızın daha önce düşündüğü geniş şeyleri ölçmeye yönelik ilk gerçek girişim” olarak nitelendirdi. Fiorillo, sözlerini şöyle bitiriyor:

Modelleri, dinozorların biyocoğrafik anlayışımıza ve ilgili fizyolojilerine bir sağlamlık katıyor. Çalışma, bilebileceğimizi düşündüğümüz şeyleri daha fazla test etmemiz için bir platform sağlıyor.