Bilim İnsanları Bir Maya Kralının Mezarını ve Antik Hazinelerini Buldu. Peki O Kimdi?

Belize'nin yoğun ormanlarının derinliklerinde, antik Maya şehri Caracol'da kazı yapan arkeologlar, 1.700 yıllık bir hükümdar mezarı olduğuna inandıkları bir mezar ortaya çıkardılar. Doğrulanırsa, bu keşif, bölgenin bilinen en eski kraliyet mezarı ve muhtemelen kurucu kralı Te K'ab Chaak'ın dinlenme yeri olacak.

Tulane Üniversitesi'nden bir arkeolog ve National Geographic Kaşifi olan Francisco Estrada-Belli, "Bu son derece önemli bir keşif" diyor. "Kayıtlara geçmiş bir Maya kralının, hem de bir hanedanın kurucusunun mezarını bulmak son derece nadir görülen bir durumdur."

Araştırmacılar, mezarın ve alandaki diğer buluntuların, Mayalar ile uzak metropol Teotihuacan arasındaki bağların daha önce düşünülenden daha erken başladığına dair kanıt sunabileceğini söylüyor. Ancak mezarın sahibinin adını belirten bir yazıt veya kimliğini doğrulayan bir DNA analizi olmadığı için bazı uzmanlar, bu iddiaların henüz spekülatif olduğu konusunda uyarıda bulunuyor.

Houston Üniversitesi tarafından Perşembe günü duyurulan keşif, Caracol'un gizemlerini ortaya çıkarmak için neredeyse kırk yılını harcamış olan arkeolog çift Diane ve Arlen Chase tarafından yapıldı.

University of Houston

Yeşim Ölüm Maskeleri ve Kemikleri

Arlen Chase ve ekibi, 2025'in başlarında, alanın kuzeydoğu akropolünde veya saray kompleksinde kazı yaparken bu son mezarı buldu. 1993'ten kalma bir kazı hendeğini yeniden açarken, duvarları cinnabar adı verilen kırmızı bir mineralle kaplı, büyük ve el değmemiş bir odaya rastladı. Arlen Chase, Caracol'da mezar bulmanın benzersiz olmadığını söylüyor. Alanda 850'den fazla gömü ve yaklaşık 175 mezar daha ortaya çıkardılar. Ancak bu yeni buluntu, diğerlerinden sıyrıldı.

University of Houston

"Olağandışı olan, bu odanın içeriğidir," diyor. Bu durum, mezarın yaklaşık 2 metre yüksekliğinde ve 4 metre uzunluğundaki büyük boyutuyla birleştiğinde, "bize buranın önemli bir kişiye ait olduğunu gösteriyor," diye ekliyor.

İçeride Chase, bir erkeğe ait iskelet kalıntılarıyla birlikte yüzden fazla parçaya bölünmüş yeşim taşı ve deniz kabuğundan yapılmış bir mozaik ölüm maskesi, üç çift yeşim taşı kulak süsü, örümcek maymunu yüzleri işlenmiş dört yeşim taşı boncuk, bazıları hayvan motifleriyle süslenmiş ve birinde mızrak tutan bir hükümdar tasviri bulunan dekoratif çanak çömlekler ve bir çanak çömlek kabının içinde sanki bedeninden uzağa yuvarlanmış gibi ters duran bir kafatası da dahil olmak üzere bir hazineyi andıran Maya eserleriyle karşılaştı.

Kişinin çene kemiğinde dişlerin eridiğine (rezorbe olduğuna) dair belirtiler görülüyordu; bu da kalıntıların muhtemelen yaşlı bir bireye ait olduğunu gösteriyor. Araştırmacılar, ölen adamın muhtemelen zamanla çürüyen bir tahtırevan veya sedir üzerine yatırıldığını ya da oturtulduğunu ve bu nedenle iskeletinin çöktüğünü düşünüyor.

Te K’ab Chaak mı?

Diane Chase “Her şey onun bir hükümdar olduğunu gösteriyor,” diyor. Bu farkındalığın ona tüylerini diken diken ettiğini söylüyor. “Açıkça belliydi: Vay canına! Bu gerçekten bir hükümdar olmalı, muhtemelen Te K’ab Chaak.”

Caracol’da başka yerlerde bulunan hiyeroglif metinler, Te K’ab Chaak’tan şehri 460 yıldan fazla süre yöneten hanedanın kurucusu olarak bahsediyor ve onun hükümdarlığının M.S. 331 civarında başladığını söylüyor. Mezarın içinde gömülü kişinin kimliğini belirten herhangi bir yazı bulunmadığından, araştırmacılar bu iddiayı zamanlamaya dayanarak öne sürüyor.

Ekip, yeni keşfedilen mezarı yaklaşık olarak M.S. 330 ila 350 yılları arasına tarihlendiriyor. Bu tahmin, iki önemli gözleme dayanıyor: Mezarın içindeki çömlek türü, M.S. 280 ila 380 arasını kapsayan Erken Klasik dönemine özgüydü ve 2010 yılında Caracol’da kazılan yakın bir kremasyon gömüsünün radyokarbon tarihlemesi de aynı döneme, yani yaklaşık M.S. 330-350’ye işaret ediyordu. Bu kremasyon, stratigrafik olarak yeni bulunan mezarın üzerine yerleştirilmişti; bu da mezarın aynı döneme veya biraz daha öncesine ait olduğunu gösteriyor. Tüm bu verileri bir araya getiren ekip, mezarın Te K’ab Chaak’ın tahta çıktığı döneme çok yakın bir hükümdara ait olduğunu savunuyor.

Her iki araştırmacı da mezarın Te K’ab Chaak'a ait olduğundan "%99,9" emin olduklarını söylüyor. Diane Chase, "Yine de kontrol etmek için araştırmaya devam edecek miyiz? Kesinlikle," diyor.

Çalışmaya dahil olmayan Brown Üniversitesi'nden arkeolog Stephen Houston ise mezarın ilgi çekici bir keşif olduğunu ve soylu bir kişiye ait olduğu konusunda hemfikir. Ancak bunun Te K’ab Chaak'a ait olduğu sonucuna varmak için daha ikna edici kanıtlara ihtiyaç duyduğunu belirtiyor. "Belki bir noktada, ölen kişinin kimliğini doğrulayacak hiyeroglif bir yazıt ortaya çıkar," diye ekliyor.

Maya-Teotihuacan Bağlantıları

Diane ve Arlen Chase, Caracol’daki bulgularının, Maya uygarlığı ile günümüz Meksiko City'sinin yakınlarında bulunan ve ne Maya ne de Aztek (veya Mexica) olan antik Teotihuacan uygarlığı arasındaki güç dinamiklerine ışık tuttuğunu öne sürüyorlar.

Araştırmaya dahil olmayan Boston Üniversitesi’nden arkeolog David Carballo, "Keşif aynı zamanda, dördüncü yüzyılın başlarında Teotihuacanlılar ile Mayalar arasındaki ilişkilerin türüne de ışık tutuyor; bu ilişkiler ticaret, Teotihuacan'a hac ziyaretleri ve diplomasiye dayanıyor gibi görünüyor," diyor. İki Mezoamerikan kenti arasındaki yolculuğun, yaklaşık 1.200 kilometre (750 mil) yürüyerek yapılması gerekirdi.

MS 378'de, Teotihuacan'dan gelen kişiler, "entrada" olarak bilinen bir darbe ya da askeri müdahale ile Maya kenti Tikal'de kontrolü ele geçirdi. Bazı arkeologlar, Teotihuacan etkisinin Maya kültüründe bu dönemde görülmeye başladığını savunuyor.

Diane ve Arlen Chase ise bulgularının, Maya ve Teotihuacan halklarının en azından 28 yıl daha önce, yani MS 350 civarında etkileşim halinde olduğunu gösterdiğini savunuyor. Bu bağlantıya dair en güçlü kanıtlardan birinin, MS 330-350 yıllarına tarihlenen bir kremasyon gömüsü olduğunu belirtiyorlar.

Kremasyon gömüleri Teotihuacan elitleri arasında yaygınken, Mayalar ölülerini gömüyordu. Bu nedenle araştırmacılar, Caracol'daki kremasyonun, halkın "entrada"dan onlarca yıl önce bir şekilde Teotihuacan'dan etkilenmeye başlamış olabileceğine işaret ettiğini öne sürüyor. Ayrıca kremasyon alanında, araştırmacılara göre büyük olasılıkla Teotihuacan'ın kuzeyinden gelen yeşil obsidyen bıçaklar buldular.

Ancak herkes, araştırmacıların erken dönem Mezoamerikan bağlantılarına dair iddialarını desteklemek için yeterince güçlü bir kanıt sunduğu konusunda hemfikir değil.

University of Houston

Kaliforniya Üniversitesi, Santa Barbara'dan arkeolog Anabel Ford, "Bu özel alanda veya kazıda, onu Teotihuacan'a bağlayan gerçekte neyin özel olduğundan emin değilim," diyor. "Bunların çoğu aslında çürütülebilir değil, sadece onların ilişkilendirme hisleri."

Bilimi Paylaşmak

Arkeologlar, 2025 saha sezonuna ait bulgularını henüz hakemli bir dergide yayımlamadılar, ancak Ağustos ayında New Mexico'daki Santa Fe Enstitüsü'nün Maya Çalışma Grubu konferansında sunmayı planlıyorlar. Araştırmacılar, 2025'teki mezar keşfini ve Maya-Teotihuacan etkileşimleriyle ilgili iddialarını desteklediğini söyledikleri 2009 ve 2010'da bulunan gömüleri anlatan sonuçlarının bir taslağını National Geographic ile paylaştı.

Diane Chase, "Normalde önce yayın yapar, sonra bir basın bülteni yayımlardık," diyor, "ama bulgu gerçekten o kadar olağanüstüydü ki, bir şekilde açıklamamız gerektiğini hissettik, çünkü insanlar resim ve fotoğrafları görmek istiyordu."

Bir sonraki adımlarının, kemiklerden antik DNA elde etmeye çalışmak ve kalıntılar üzerinde izotop testi yapmak olduğunu da sözlerine ekledi. Bu testlerin, bireyin diyeti ve hayatının çoğunu Caracol'da mı geçirdiği yoksa çok fazla yer değiştirip değiştirmediği konusunda içgörü sağlayabileceğini söylüyor. Mezara gömülen kişinin gerçekten Te K'ab Chaak olup olmadığını doğrulamak için bu tür ipuçlarının kilit önemde olacağını söylüyor.