Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Betelgeuse Yıldızının 2019-2020 Arasında Birdenbire Sönümlenme Nedeni Nihayet Tespit Edildi!

Betelgeuse Yıldızının 2019-2020 Arasında Birdenbire Sönümlenme Nedeni Nihayet Tespit Edildi! BBC News
3 dakika
2,566
Tarihi Geçmiş Haber

Bu haber 2 yıl öncesine aittir. Haber güncelliğini yitirmiş olabilir; ancak arşivsel değeri ve bilimsel gelişme/ilerleme anlamındaki önemi dolayısıyla yayında tutulmaktadır. Ayrıca konuyla ilgili gelişmeler yaşandıkça bu içerik de güncellenebilir.

Tüm Reklamları Kapat

Gökbilimciler, gece gökyüzündeki en tanıdık yıldızlardan biri olan Betelgeuse'nin 2019-2020 arasında aniden sönümlenmesinin ardındaki gizemi çözdüklerini söylüyorlar.

Orion takımyıldızındaki kırmızı bir süperdev olan Betelgeuse, 2019'un sonlarında, 2020'nin başlarında aniden kararmıştı. Bu değişim, birçok kişinin, yıldızın bir süpernova ile patlamak üzere olabileceği konusunda spekülasyon yapmasına neden olmuştu. Ancak Şili'deki Çok Büyük Teleskop'u (İng: "Very Large Telescope" ya da kısaca "VLT") kullanan bir ekip, nedenin neredeyse kesin olarak, bizimle yıldız arasına dev bir toz bulutu girmesi olduğunu söylüyor.

Tüm Reklamları Kapat

Gökyüzündeki birçok noktayı isimlendiremeseniz bile, bir kez öğrendikten sonra Betelgeuse'u kesinlikle tanırsınız. Orion'un sol üst köşesindeki turuncu nokta, Betelgeuse'dir (veya Güney Yarımküre'den bakıyorsanız, Orion'un sağ alt köşesinde kalır).

Orion takımyıldızı ve Betelgeuse
Orion takımyıldızı ve Betelgeuse

Yaklaşık 550 ışıkyılı uzaklıkta olan ve astronomik ölçeklerde "Dünya'ya yakın" sayılabilecek olan Betelgeuse, bir çeşit "yarı düzenli değişen yıldız"dır; çünkü yaklaşık 400 günlük bir süre boyunca doğal olarak parlar ve koyulaşır. Ancak 18 ay önce olanlar, bu yıldızın normal döngüsü açısından olağan dışıydı: Parlaklık kaybı, daha önce kaydedilenlere nazaran çok daha fazlaydı!

Tüm Reklamları Kapat

Gökbilimci Miguel Montargès ve meslektaşları, olayı, dünyadaki en güçlü teleskoplardan biri olan Avrupa Güney Gözlemevi'nin Çok Büyük Teleskop'u ile araştırmaya karar verdi; çünkü bu teleskop, Betelgeuse'nin yüzeyini doğrudan görüntüleyecek çözünürlüğe sahiptir.

Araştırmacılar, sönümlenme öncesi, sırası ve sonrasında çekilen fotoğrafları karşılaştırdılar ve ne tür yıldız davranışlarının elde edilen görüntülere yol açabileceğini görmek için bazı modellemeler yaptılar.

İki fikir baskındı: Belki de yıldızın yüzeyinde büyük ve soğuk bir nokta vardı, çünkü Betelgeuse gibi kırmızı süperdevlerin, sıcak ve soğuk noktalara neden olabilen çok büyük konvektif hücrelere sahip oldukları biliniyor. İkinci olasılık ise şuydu: Belki de Dünya'dan bakıldığında yıldızın hemen önünde oluşan bir toz bulutu vardı.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Belçika/Leuven'deki Katholieke Universiteit'ten astronom Emily Cannon, gerçek cevabın iki olasılığı da biraz barındırdığını söylüyor. BBC News'e verdiği demeçte şöyle anlatıyor:

Genel düşüncemiz, sıcaklıktaki yerel düşüş nedeniyle, daha önce püskürtülen gazın yoğunlaşarak toz haline gelmesine neden olan, yıldızın üzerinde soğuk bir nokta olduğudur. Yani, yüzeydeki soğuk nokta, başlangıçta yıldızın bize daha sönük görünmesine neden olur. Ama sonra bu noktadan fışkıran tozun yoğunlaşması, yıldızın parlaklığındaki hızlı düşüşe katkıda bulunur.

Betelgeuse, Güneş'ten yaklaşık 15-20 kat daha büyüktür. Bu kadar büyük bir nesnenin, bir noktada süpernovaya dönüşmesi muhtemeldir. Bu nedenle, Betelgeuse'un muhteşem bir şekilde patlyayıp patlamayacağına işaret edebilecek olan bu olağandışı sönümlenmenin ne zaman gerçekleştiğini merak etmek çok normaldi. Emily Cannon şunları söylüyor:

Her ne kadar süpernovaya dönüşmesi inanılmaz derecede ilginç olsa ve açıkçası ben de yıldızın süpernovaya dönüşmesini içten içe istiyor olsam da, bu sönümlenmenin Betelgeuse'un yakın zamanda süpernova olacağı anlamına geldiğini düşünmüyorum.

Kırmızı süperdevlerin artan kütle kaybı oranlarına sahip olabileceğini biliyoruz. Bu da yaşamlarının ilerleyen bir evresinde süpernovaya gitme olasılıklarının daha yüksekolduğunu gösterebilir. Ancak Betelgeuse'un nispeten genç bir kırmızı süperdev olduğunu ve muhtemelen daha oldukça fazla bir zamanı olduğunu düşünüyoruz.

Ne kadar bir zamandan söz ediyoruz? Astronomların sıklıkla söylediğine göre onlarca, hatta yüzlerce veya binlerce yıl olabilir.

Tüm Reklamları Kapat

Böylesi bir süpernovayı görmek harika bir şey olurdu; çünkü Betelgeuse'un süpernovaya dönüşerek patlaması, Dünya'dan gündüz bile görülmeye devam edilebilecek kadar parlak bir ışığa neden olurdu.

Samanyolu Galaksi'mizde gözlemlenen son süpernova, 1604 yılında patlayan Kepler Yıldızı'ydı. O dönemin gökbilimcilerinin kayıtları, bu süpernovanın 3 haftadan fazla bir süre boyunca, gündüzleri bile görülebildiğini gösteriyor.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
25
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 15
  • İnanılmaz 11
  • Muhteşem! 5
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 4
  • Bilim Budur! 2
  • Merak Uyandırıcı! 2
  • Umut Verici! 1
  • Üzücü! 1
  • Güldürdü 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  1. Çeviri Kaynağı: BBC | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 08/12/2023 08:32:41 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/10610

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Oksijen
Tutarlılık
Astrobiyoloji
Factchecking
Tümör
Uluslararası Uzay İstasyonu
Davranış
İnternet
Makina Mühendisliği
Primatlar
Etoloji
Yıl
Hasta
Periyodik Cetvel
Çocuklar
Çeviri
Biyoteknoloji
Endokrin Sistemi
Obstetrik
Stres
Hücreler
Çevre
Komplo
Dünya Dışı Yaşam
Kütleçekimi
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Youtube
Türkiye Kıyıları Nasıl SONSUZ Uzunlukta Olabilir? | Sahil Paradoksu!
Türkiye Kıyıları Nasıl SONSUZ Uzunlukta Olabilir? | Sahil Paradoksu!
Gombe Şempanze Savaşı:
Gombe Şempanze Savaşı: "Maymunlar Cehennemi" Gerçek Oldu!
Oppenheimer: Ben Şimdi, Dünyaların Yok Edicisi Olan Ölüm Oldum!
Oppenheimer: Ben Şimdi, Dünyaların Yok Edicisi Olan Ölüm Oldum!
Denizdeki GERÇEK Tehlikelere Hazır mısın?
Denizdeki GERÇEK Tehlikelere Hazır mısın?
Arabada/Gemide Neden Mideniz Bulanıyor (Araç Tutuyor)?
Arabada/Gemide Neden Mideniz Bulanıyor (Araç Tutuyor)?
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
J. Amos, et al. Betelgeuse Yıldızının 2019-2020 Arasında Birdenbire Sönümlenme Nedeni Nihayet Tespit Edildi!. (18 Haziran 2021). Alındığı Tarih: 8 Aralık 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/10610
Amos, J., Bakırcı, Ç. M. (2021, June 18). Betelgeuse Yıldızının 2019-2020 Arasında Birdenbire Sönümlenme Nedeni Nihayet Tespit Edildi!. Evrim Ağacı. Retrieved December 08, 2023. from https://evrimagaci.org/s/10610
J. Amos, et al. “Betelgeuse Yıldızının 2019-2020 Arasında Birdenbire Sönümlenme Nedeni Nihayet Tespit Edildi!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Translated by Çağrı Mert Bakırcı, Evrim Ağacı, 18 Jun. 2021, https://evrimagaci.org/s/10610.
Amos, Jonathan. Bakırcı, Çağrı Mert. “Betelgeuse Yıldızının 2019-2020 Arasında Birdenbire Sönümlenme Nedeni Nihayet Tespit Edildi!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Translated by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, June 18, 2021. https://evrimagaci.org/s/10610.
ve seni takip ediyor
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close