En Bilinen Yıldız İsimleri ve Anlamları: Meşhur Yıldızların İsimleri Ne Anlama Geliyor?

Geceleyin gökyüzüne baktığımızda, parlak sönük birçok yıldız görürüz. Bu durum, günümüzde şehrin ışık kirliliği yüzünden fena halde kısıtlanmış olsa da, özellikle karanlık bir gökyüzünde, yıldızlar adeta ışıldarlar. Bunlar binlerce yıl boyunca insanlığın dikkatini çekmiş ve farklı kültürler yıldızlara farklı isimler vermiştir. Her ne kadar her kültürde ve dilde farklı isimleri olabilse de en yaygın bilinen yıldız isimleri, gökyüzündeki en parlak yıldızlara verilmiştir. Bunlar parlaklıkları sırasıyla:

• Sirius
• Canopus
• Arcturus
• Vega
• Betelgeuse
• Capella
• Rigel
• Procyon
• Archernar
• Antares
• Aldebaran
• Altair
• Spica
• Pollux
• Fomalhaut
• Deneb
• Regulus
• Castor
• Bellatrix
• Alnilam

Yıldız İsimleri, Anlamları ve Bazı Özellikleri

Sirius

Gökyüzünün en parlak yıldızı olması nedeniyle, birçok antik medeniyetin de ilgi odağı olmuştur. Orion takım yıldızına yakın bir bölgede, Büyük Köpek (Canis Major) takım yıldızında yer alan bu yıldız, ismini Yunanca ışıldayan, parlayan anlamına gelen "Seirios" kelimesinden almıştır. Sirius aslında bir çift yıldız sistemidir ve parlak olan bileşen A0-A1 tayf sınıfından parlak mavi-beyaz bir yıldızken, sönük olan çift bir beyaz cücedir.

Canopus

Canopus, güney gökyüzünün en parlak yıldızıdır, tüm gökyüzünün ise ikinci parlak yıldızıdır. Güneş'ten 310 ışık yılı uzakta yer alan bu yıldız Güneş'ten 10 bin kat daha parlak ve 70 kat daha büyüktür. Bazı kaynaklarda İngilizce Soheil, Türkçe Süheyl veya Süheyla olarak da karşımıza çıkar.

Arcturus

Boötes takım yıldızının en parlak yıldızı olan Arcturus bir kırmızı devdir. Güneş'e yaklaşık 37 ışık yılı mesafede bulunur. Kütlesi Güneş kadar olsa da boyutu onun 25 katı, parlaklığı ise 170 katı kadardır. Antik Yunanca'da "ayının gardiyanı/koruyucusu" anlamına gelen Arktouros kelimesinden türemiştir.

Vega

Çalgı (Lyra) takım yıldızının en parlak yıldızıdır. Yaklaşık 25 ışık yılı mesafede bulunan bu yıldız M.Ö. 12.000 yıllarında kuzey kutup yıldızı olarak gökyüzünde Polaris'in şu anki yerini almıştı. Dünya'nın dönüş eksenin yaptığı yalpalama hareketi dolayısıyla yaklaşık 13.700 yıl sonra tekrar kuzey kutup yıldızı olacak. İsmi Arapça "düşen" ya da "iniş yapan" anlamına gelen wāqi‘ kelimesinden gelmektedir. al-wāqi‘ olarak ifade edildiğinde ise "düşen şahin" (İng: "the falling eagle") anlamına gelir. Aynı zamanda yazın habercisi olan yaz üçgeninin bir parçasıdır.

Betelgeuse

Orion takımda yıldızında yer alan ve parlaklığı kayda değer miktar değişen Betelgeuse, yaşamının son aşamalarında bir yıldızdır. Büyük kütlesi nedeniyle süpernova yapacağı bilinmektedir. Eğer patlarsa, gündüz bile gökyüzünde görünebilir bir parlaklığa erişecektir. Fakat bu olay şu anda olabileceği gibi, gerçekleşmesi binlerce yıl da alabilir. Bir yıldızın ömründe bu çok kısa bir süredir. İsmi Arapça "Orion'un koltuk altı" anlamına gelen Ibṭ al-Jauzā’ ya da "Orion'un eli" anlamına gelen Yad al-Jauzā’ kelimesinden gelmektedir. Ayrıca Orion takım yıldızı kışın habercisi olarak da bilinir.

Capella

Aslında gökyüzünde tek bir yıldız gibi görünse de bir dörtlü yıldız sistemidir. İki adet çiftli sistemden oluşur. Capella isminin kökeni Latince (küçük) dişi keçi kelimesine dayanır.

Rigel

Rigel, Orion takım yıldızında yer alan bir mavi süper dev yıldızdır ve Dünya'dan yaklaşık 860 ışık yılı uzaklıkta yer alır. Güneş'ten muhtemelen 60-360 bin kat daha parlak olduğu hesaplanmaktadır. Kelimenin kökeni Arapça'da "devin sol ayağı" anlamına gelmektedir.

Sonuç

Bazı parlak yıldızların bu şekilde özel isimlendirmeleri olsa da farklı toplumlarda farklı şekillerde isimlendirildiklerini ve farklı anlamlara gelebildiklerini biliyoruz. Astronomi biliminde ise daha resmi ve evrensel bir isimlendirme gerektiğinden onlara tanımlanmış katalog isimleri tercih edilir.