Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Bedevi Ümranı, Şehir Ümranı ve Çürüme: Toplumsal Evrime, İbn-i Haldun Gözüyle Bakış...

Bedevi Ümranı, Şehir Ümranı ve Çürüme: Toplumsal Evrime, İbn-i Haldun Gözüyle Bakış... Bilim ve Ütopya
İbn-i Haldun: Evrim Kuramı'nın temellerini atan Orta Çağ İslâm bilim insanları
11 dakika
4,063
Tüm Reklamları Kapat

Evrimsel süreç dünyanın bir gerçeğidir. Darwin, her ne kadar evrim teorisini, canlılığın bugüne nasıl geldiğini açıklamak için geliştirmiş olsa da bu teorinin belli başlı savları, insanlığın teknolojik gelişimi ya da bireysel yolculuğumuz gibi çok çeşitli alanlarda kullanılabilir. Bu alanlardan birisi de toplumsal gelişimdir.

İnsanlar, aynı aslanlar gibi akrabası oldukları memeliler ve-veya diğer birçok başka canlı türü gibi, belli bir birliktelik yani bir arada yaşama pratiği ile var olabilmektedirler. Evrimsel süreç de bu bir arada var olan insan dahilinde anlamlıdır. Zira insanlar, doğal seçilim mekanizması içinde ayakta kalmak amacıyla, avlanmak zorundadırlar ve bu işi en uygun şartlarda gerçekleştirmek mecburiyetindedirler. Lakin ilk insanlar bu noktada bir handikap yaşamışlardır. Bu handikap avlarını yalnız yakalayamamaları ve belki de daha önemlisi elde ettikleri besinleri yalnız koruyamamalarından ileri gelmektedir. İlaveten insan biyolojisinin gereği, insanlar yalnız başlarına üreyemezler. Hayatta kalmak ve üremek güdüleri de insanları bir arada olmaya itmektedir. Nitekim bir arada olmanın ve buna uygun hareket etmenin evrimsel süreçte artı değer kattığını öne süren çalışmalar da vardır.

Tüm Reklamları Kapat

Öyleyse insanın sosyal yapılar oluşturması, doğal mekanizmalar açısından gereklidir. Bu gereklilik dahilinde insanların kurduğu sosyal yapılar da doğal bir sürecin içerisinde değerlendirilmelidir. Hatta Platon ya da Farabi gibi düşünürler toplum ve bu minvalde devletleri, canlı bir yapı olarak ele almaktadır. Bu perspektiften de devletler ve onların içinde yaşayan insanlar da doğal bilimlerin özelde de evrim teorisinin bakış açısı ile incelenebilir varlıklar olmaktadır.

Bu bağlamda da bu çalışmanın amacı; toplumsal olaylara insanbiçimci bakarak yaklaşan İbn-i Haldun perspektifinden devletlerin oluşumunu incelemek ve bu çaba dahilinde de insanlığın sosyal gelişimine evrimsel gözle bakmaktır.

Tüm Reklamları Kapat

Tunus'taki İbn-i Haldun heykeli
Tunus'taki İbn-i Haldun heykeli
Vikipedi

İbn-i Haldun’a Göre Toplum

İbn-i Haldun’a göre toplumlar belli bir coğrafi zorlama ve iç dinamiklerinin coğrafyayla etkileşime girmesi sebebiyle bazı aşamalardan geçerler. Bu aşamalar, bir meyvenin aşamalarına benzer. Buna göre, toplum öncelikle bedevi ümranı denilen bir haldedir. Bu halden zamanla çıkar ve şehir ümranı olur. Bu süreçte her iki toplum biçiminde bazı alt aşamalar yaşanır. Nihayetinde şehir ümranı belli bir aşamada tıpkı bir canlı varlık gibi en olgun ve mükemmel haline ulaşır. O dönemde şehir ümranı olan halk, müreffeh, ince sanatlardan anlayan, keyifli bir toplumsal düzen içine girmiş olur. Sonrasında ise çürüme başlar. Toplum içinden çürüdükçe yeni bir toplum gelip onları oturdukları güzel coğrafyadan dışarı atar. Artık yeni bir sürece yeni bir toplum girmiştir.

Yukarıda kısaca açıklanan süreç, belli bir deterministik düzenin sonucudur. Bu süreçten hiçbir toplum kaçamaz. Coğrafya belki de bu açıdan kaderdir. Zira, sert coğrafyalarda toplum daha diridir ama fakirdir. Sonrasında onlar daha iyi olanaklar için göç ederler ve daha bereketli coğrafyalara varırlar. Onlar o noktada karşılarındaki rakiplerine göre daha disiplinlidirler ve onlarla savaşıp kazanırlar. Bu süreç, belli bazı açılardan evrim mekanizması ile benzerlikler gösterir. Zira zorlu koşullar, hayvanları da evrime zorlar ve geliştirir.

Dothrakiler, Game Of Thrones dizisinde bedevi ümranının en alt basamağına benzerler. Dizide içlerinden bazıları zenginlik için ana yurtlarını tek etmeye karar vermişlerdir.
Dothrakiler, Game Of Thrones dizisinde bedevi ümranının en alt basamağına benzerler. Dizide içlerinden bazıları zenginlik için ana yurtlarını tek etmeye karar vermişlerdir.
Post Magazine

Bedevi Ümranı

İbn-i Haldun’un teorisi daha derinlemesine incelendiğinde, toplumun yaşadığı evrimsel süreç daha iyi anlaşılacaktır. Buna göre ilk olarak, toplum bedevi ümranının en alt basamağındadır. Bu dönemde toplum, sıcak çöl ya da buna benzer aşırı kurak bozkır ikliminde yaşar. Bu dönemin insanı oradan oraya göç eder ve otlaklara bağlı bir hayat sürer. Ana geçim kaynağı hayvancılıktır. Göçebe hayvancılığı ve buna bağlı bir toplumsal yapılanma mevcuttur. Bu dönemin insanı, doğa karşısında tabiri caiz ise acizdir. İbn-i Haldun’a göre bu dönem insanı üretken değildir. Zira topraktan kendi kendine çıkan otlar ile hayvanlarını besleyen ve yine o hayvanların kendi kendilerine büyümesine dayanan bir ekonomi mevcuttur. Uzmanlaşma yok denecek kadar azdır. Bu düzeyin tek artısı, insanlar arasında mevcut olan asabiyet adı ile kavramlaştırılan birlik duygusunun, bir nevi kolektivitenin yüksek düzeyde gelişmiş olmasıdır.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Asabiyeti yüksek olan bu ümrandan bazıları ise iklimin zorlaması ile bir noktada daha ılıman iklimlere göç edecek, yeni bir düzeye, gelişmiş bedevi ümranı haline ulaşacakları serüvenlerine başlayacaklardır. Bu dönemde ümran, halen daha bedevi ümranı olarak adlandırılır. Lakin artık yavaş yavaş yerleşik hayata da geçmeye başlayacaktır. Örneğin Osmanlı Devlet’i kurulurken, Söğüt ile Domaniç arasında böyle bir yaşam sürmektedir. Bu düzeyde tarımsal üretim başlar ve esnaf kolları oluşur. Ticaret önemli hale gelir, ekonomik aktivite çeşitlenir. Yönetim sistemi de bundan nasibini alır, derinleşeceği uzun bir yolculuğa başlar. Fakat bu noktada, yönetim gibi hizmetlerin güçlenmesi, okuru şaşırtmamalıdır.

Esasında bedevi ümranının bu fazı, tarımsal üretimin daha önemli olduğu, halen daha doğaya bir açıdan muhtaç olan bir ekonomi içerisinde var olmaktadır. Ticaret ve esnaflık, yani sınai üretim her ne kadar gelişmeye başlasa da henüz emekleme aşamasındadır. Daha da önemlisi bu dönemde, söz konusu toplumun karşısında İbn-i Haldun’un mülk devlet dediği yapılar vardır. Bunlar, gelişmeye bağlayan, ılıman coğrafyaya yeni gelmiş olan bedevi ümranı ile aynı coğrafyayı paylaşmaktadır. Bu mülk devletler şehirli ümrandır. Örneğin Osmanlı Devleti kurulurken gelişmiş bedevi ümranı, Bizans ise şehirli ümrandır.

Game Of Thrones'da en güneyde yer alan Drone ülkesi, şehir ümranına benzetilebilir. Özellikle hükümdar, savaşmak istemez ve çevresince tasfiye edilir ve bu bağlamda bencil görüşler egemendir. Aşırı zevk yaygındır.
Game Of Thrones'da en güneyde yer alan Drone ülkesi, şehir ümranına benzetilebilir. Özellikle hükümdar, savaşmak istemez ve çevresince tasfiye edilir ve bu bağlamda bencil görüşler egemendir. Aşırı zevk yaygındır.
Fandom

Şehir Ümranı ve Çürüme

Şehirli ümranda ekonominin ağırlığı doğaya bağlı üretim değildir. Bu durum bedevi ümranın zıttıdır. Ticaret, sarraflar aracılığıyla finansal hizmetler, ilaveten ulema ve katipler zümresi ile yönetim hizmetleri gibi işler, şehirli ümran için ana gelir getirici faaliyetlerdir. Bu iş kollarının yanına lüks emtia üretimi de dahil olur ve ekonomik aktivite derinleşmiş hale gelir. İlaveten stratejik mamullerin (demir, güherçile, şap gibi maddeler) üretim ve kontrolü ile yapı tamamlanır. Görüldüğü gibi bu düzeydeki toplumun ekonomisi, tarımsal üretime bağlı değildir ve ana yapı bugün beyaz yaka olarak adlandırabileceğimiz işlere benzemektedir.

Fakat bu şehirli ümran zamanla hantallaşacaktır. Zira doğa ile mücadelede değildir. Yüksek refah onları rahatlığa erdirir ve çalışmayı unutan bireylerin sayısı artar. Haliyle hazıra dağ dayanmaz, akabinde fakirleşme başlar. Yükselen işsizlik, yüksek harcama ve borçlanma döngüsü, toplum içinde huzursuzlukları arttırır. Zira her ne kadar ekonomi, yönetim ve sınai üretim hizmetleri ile güçlü bir yapıda olsa da sonuç olarak en temel ihtiyaç, yani gıda açısından doğaya bağlı tarımsal üretim yine de önemlidir. Şehirli ümran bu üretime, tüm ekonomik derinliğine rağmen muhtaçtır. Fakat bu üretimi elde etmek için rekabet etmesi gereken yeni bir oyuncu vardır. Gelişmiş bedevi ümranın ortama gelişi, şehirli ümran için işsizlik artışı, huzursuzluk gibi sorunları başlatan en önemli etkenlerdendir.

Evrimin Çarkları Dönüyor

Gelişmiş, çöllerden ya da bozkırdan çıkarak ikinci fazına geçmiş bedevi ümranı, doğa ile mücadele ederek güçlü bir asabiyet duygusu geliştirmiştir. Ayrıca doğa ile savaşırken tarımsal üretimi gerçekleştirerek para da kazanmaktadır. Bu ümran, evrimsel süreçte çevresindeki mevcut hâkimler ile av yarışına girmek zorunda kalan doğal ortamın yeni üyesi gibidir. Ya gelişecektir ya yok olacaktır. Zira şehirli ümran bölgeyi iyi bilmektedir ve tüm üretim kanalları en son onlara çıkmaktadır. Bu karşılaşmada şehirli ümran, her ne kadar hantal ve tembel de olsa, son kertede yüksek avantaja sahiptir. Ortamı bilmek, avlanmada avantaj sağlamaktadır. Ancak bedevi ümran, daha disiplinli ve yüksek asabiyete sahip olarak öne geçebilecektir. Bu durumda bedevi ümran, savaşçı olmalı, hızlı davranmalı ve asabiyeti yani dayanışması tam olmalıdır.

Tüm Reklamları Kapat

Bu karşılama bir yana, esasında bedevi ümran alanın asıl hâkimi ile yani şehirli ümran ile karşılaşmasında sadece kendisi ilerlediği için değil, hâkimin de meziyetleri gerilediği için avantajlı olacaktır. Şehirli ümran bazı açılardan körelecektir. Bu durum bir bakıma bizim bazı organlarımızın körelmesi gibidir.

Nitekim bir noktada, şehirli ümran bahsedildiği üzere sıkıntıya düşecektir. Zira atak ve kolektif bilinci yüksek bedevi karşısında tembel kalacaktır. Mevcut avları ele geçirme sayısı doğa ile savaşma güdüsü köreldiği için de ayrıca düşecektir. Buna koşut refahı da azalacaktır. Bu aşamada, şehirliler arasında sıkıntılar da artarak devam edecektir. Zira, İbn-i Haldun’a göre şehirli ümran, asabiyet açısından zayıftır, bir arada var olma pratikleri eksiktir. Aşırı benmerkezcidir ve bu benmerkezcilik de günümüz bireyciliği ile değil, bencilliği ile tanımlanabilecek bir tutumdur. Unutulmaması gereken, asabiyetin de şehirliler arasında körelmiş bir nitelik olduğudur. Zira zamanında bu insanların asabiyeti gelişmiş ama sonra gerilemiştir.

İbn-i Haldun'a göre şehir ümranı bedevi ümranı ile karşılaştığında kaybedecektir. Bunun sebebi, evrim teorisi bağlamında bir terminoloji kullanmak gerekirse; artık ortama yeni bir avcı gelmiştir. Bu yeni avcı ortama daha uygundur ve seçilim baskısı oluşacaktır. Körelmiş yeteneklerinin de eksikliğinde eski hakim kaybedecek ve doğal seleksiyon oluşacaktır.
İbn-i Haldun'a göre şehir ümranı bedevi ümranı ile karşılaştığında kaybedecektir. Bunun sebebi, evrim teorisi bağlamında bir terminoloji kullanmak gerekirse; artık ortama yeni bir avcı gelmiştir. Bu yeni avcı ortama daha uygundur ve seçilim baskısı oluşacaktır. Körelmiş yeteneklerinin de eksikliğinde eski hakim kaybedecek ve doğal seleksiyon oluşacaktır.
Wikiwand

Körelme sonucunda bencil bireylerin sayısının fazla olduğu şehirli ümran ile kolektif anlayışın önemli olduğu bedevi ümranın karşılaşmasının sonucu ise İbn-i Haldun’a göre bellidir; şehirli ümran mücadeleyi kaybedecektir. Ya da evrim teorisi bağlamında bir terminoloji kullanmak gerekirse; artık ortama yeni bir avcı gelmiştir. Bu yeni avcı ortama daha uygundur ve seçilim baskısı oluşacaktır. Körelmiş yeteneklerinin de eksikliğinde eski hâkim kaybedecek ve doğal seleksiyon oluşacaktır.

Mücadele sonucunda artık ortamda yeni bir ümran vardır. Yeni şehirli ümran, kendisi hantallaşana kadar ortamın en yırtıcı ve kesin hâkimi olacak olan avcı olacaktır. Besin piramitinin en tepesindedir. Bu son durum ise bir döngünün sonucudur. Bu açıdan geleceği de bellidir. Yeni şehirli ümran, gün gelecek yetenekleri şehrin verdiği rahatlıkla körelecektir. İnsanlar iş yapmayı unutacaktır. Bu sefer, bu tarz iş yapmayı bilmeyenlerin artışı, yeni bir avcı ortama geldiği anda büyük sıkıntıların kaynağı olacaktır.

Tüm Reklamları Kapat

Geçmiş Tamam! Peki, Bu Teori ile Geleceği Yorumlamak Mümkün müdür?

Bu açıklamalar tarihsel oluşumların birçoğu için esasında bize kıymetli ipuçları vermekte, ilaveten doğa bilimleri ile sosyal bilimlerin iç içe geçtiği kuramları da ortaya sermektedir. Fakat tüm bu değeri bir yana, bu döngünün ne kadar gerçekçi olduğu da günümüz okuru tarafından sorgulanacaktır. Zira görüldüğü üzere, günümüzde ekonomik ve sosyal yapı bu şablona uymamaktadır. Nihayetinde İbn-i Haldun’un teorisi, sanayi devri öncesindeki bir dünyanın üretim yapısına göre dizayn edilmiştir. Öyleyse döngü neden ve nasıl kırılmıştır? Bir noktada üretim kalıpları nasıl aşılmıştır? Nihayetinde bir gün bir şehirli ümran yok olmak yerine nasıl yeni bir çağa adım atabilmiş, döngüyü kırmış, çürümemiş ve sanayi çağını oluşturabilmiştir?

Bu soruların yanıtı da doğa ile insan arasındaki mücadelede bulunmaktadır. Nitekim ümran bilimine göre ümranlar arası geçiş, esasında doğa ile insan arasındaki ilişkilerde gizlidir. Lakin günümüzde bu ilişki çok farklı bir hal almıştır. İnsan doğa karşısında birçok açıdan modern öncesi döneme göre farklı bir konumdadır. O halde, ortaya şöyle bir sav bırakılabilir hale gelmektedir. İnsan, diğer hayvanlar gibi doğa ile mücadele eden bir varlıktır. En büyük farklılaşmalarını da doğa ile mücadelesinde edindiği tecrübeler ile yaşamaktadır. Ümran bilimi ise aslında bunu doğrulamaktadır. Zira, insan hep doğa ile mücadele ederek ilerler, böylelikle yeni aşamalara geçer. Karşısındakilerden daha iyi olarak doğa ile mücadelesinde ilerlemeye devam eder.

Sanayi çağının oluşumu, bu bağlamda ümran döngüsünün kırılmasıysa farklı bir evrimsel süreç ile toplumsal gelişimin kesişmesi sonucunda oluşmuştur. Bu farklı evrimsel süreç teknolojik evrimdir. İnsanlık, bu çalışmanın konusu olmayan farklı mekanizmalar dahilinde teknolojik bir evrim de yaşamaktadır. Lakin ortak nokta, teknolojik evrim ile toplumsal evrimin, temelde doğa ile mücadeleyle ilgili olduğudur. Sonuçta insanlık teknolojinin yardımıyla üretim yapısını değiştirmiş, bir gün bir şekilde yeni bir üretim yapısına geçmiştir.

Muhakkak ki İbn-i Haldun doğa ile aramızdaki ilişkinin bugüne varacağını bilememiştir. Lakin, bunun için o suçlanamaz. Nitekim bundan bin yıl sonrasında bizler ne olacağız, evrim devam edecek mi? Bunu da tam isabetli tahmin etmek pek kolay olmasa gerektir. Fakat ümran biliminin bize öğrettiği ana konu, esasında ana döngünün doğa ile mücadele bağlamında belirlendiğidir. Günümüz COVID-19 pandemisinde de bu yaşanmakta değil midir? İnsanlar yine doğa ile bir mücadelede, yani bir doğal fenomenle, bu sefer bir virüsle karşılaşmaları sonucunda toplumsal açıdan bir dönüşüm yaşamakta değiller midir?

Ümran biliminin öğretti ise şudur; bu mücadele de sonuçta teknolojinin, yani bir aşı ya da gelişkin nitelikli ilaçların yardımı ile kazanılacaktır. Eğer bu olmazsa toplum bu doğal güç karşısında yeni bir döngüye girecektir. Eğer bir kazanan varsa o doğadır. İnsanın elindeki tek koz ise ancak aklını kullanarak geliştirebildiği bilimsel ve buna bağlı teknolojik ilerlemedir.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
30
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 10
  • Muhteşem! 6
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 5
  • Bilim Budur! 4
  • Merak Uyandırıcı! 3
  • Umut Verici! 2
  • Güldürdü 0
  • İnanılmaz 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  • A. Arslan. (2019). İbn-I Haldun. ISBN: 6053990871. Yayınevi: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları. doi: 10..
  • İbn-i Haldun. (2018). Mukaddime. ISBN: 9789759956981. Yayınevi: Dergah. doi: 10..
  • D. Acemoğlu, et al. (2020). Ulusların Düşüşü. ISBN: 6050918120. Yayınevi: Doğan Kitap. doi: 10..
Sıkça Sorulan Sorular

Toplumsal gelişimi İbn - i Haldun'a göre, evrim yasası dahilinde anlaşılabilir. Nitekim ünlü düşünürün görüşüne göre, evren ve bu minvalde doğa deterministik bir düzende işler. Toplum ise bu düzende bir gelişim ve yok oluş süreci yaşar.

İbn - i Haldun'a göre toplum bedevi ve şehirli ümran olarak ikiye ayrılabilir. Bu iki ümran ise evrimsel bir süreç içinde, bedeviden şehirliye doğru bir gelişim sergiler.

Osmanlı Devleti kuruluşunda gelişmiş bir bedevi ümranı olarak adlandırılabilir. Sonrasında, her ne kadar tam manası ile İbn - i Haldun o günleri görmemiş olsa da şehirli bir ümran haline gelmiştir. Koçi Bey risalesinde, İbn - i Haldun'u anmadan bu teoriye benzer bir kuramla Osmanlı'ya yaklaşmaktadır.

Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 05/12/2023 17:35:43 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/8943

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Entomoloji
Sosyal Medya
Parçacık
Evrim Ağacı Duyurusu
Renk
Doku
Vejetaryen
Ses
İnsanlık
Argüman
Bakteri
Örümcek
Siyah
Sanat
Ateş
Çocuklar İçin Bilim
Oksijen
Karanlık Madde
Çeviri
Çevre
Uçma
Biliş
Çin
Bebek Doğumu
Kadın Sağlığı
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Kafana takılan neler var?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Youtube
Maymunlar Taş Devrine Girdi mi?!
Maymunlar Taş Devrine Girdi mi?!
%50 Yağmur İhtimali Ne Demek?
%50 Yağmur İhtimali Ne Demek?
Gombe Şempanze Savaşı:
Gombe Şempanze Savaşı: "Maymunlar Cehennemi" Gerçek Oldu!
Büyük Deprem Nerede, Ne Zaman ve Ne Büyüklükte Olacak? | Deprem Tahmini!
Büyük Deprem Nerede, Ne Zaman ve Ne Büyüklükte Olacak? | Deprem Tahmini!
42 Milyon Dolarlık Saat Ne İşe Yarayacak?
42 Milyon Dolarlık Saat Ne İşe Yarayacak?
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ö. Kabacaoğlu, et al. Bedevi Ümranı, Şehir Ümranı ve Çürüme: Toplumsal Evrime, İbn-i Haldun Gözüyle Bakış.... (2 Ağustos 2020). Alındığı Tarih: 5 Aralık 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/8943
Kabacaoğlu, Ö., Şahin, D. (2020, August 02). Bedevi Ümranı, Şehir Ümranı ve Çürüme: Toplumsal Evrime, İbn-i Haldun Gözüyle Bakış.... Evrim Ağacı. Retrieved December 05, 2023. from https://evrimagaci.org/s/8943
Ö. Kabacaoğlu, et al. “Bedevi Ümranı, Şehir Ümranı ve Çürüme: Toplumsal Evrime, İbn-i Haldun Gözüyle Bakış....” Edited by Damla Şahin. Evrim Ağacı, 02 Aug. 2020, https://evrimagaci.org/s/8943.
Kabacaoğlu, Özgün. Şahin, Damla. “Bedevi Ümranı, Şehir Ümranı ve Çürüme: Toplumsal Evrime, İbn-i Haldun Gözüyle Bakış....” Edited by Damla Şahin. Evrim Ağacı, August 02, 2020. https://evrimagaci.org/s/8943.
Geri Bildirim Gönder
ve seni takip ediyor
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close