Bebeklerde Görme Yetisinin Gelişimi: Bebekler Neden Sürekli Tavana Bakar?

Eğer birkaç hafta önce doğmuş bir bebekle vakit geçirdiyseniz, bebeğin uzun süreler boyunca tavanı seyrettiğini görmüş olabilirsiniz. Bebeğin bu deneyimine kenardan tanık olmak biraz ilginç gelse de aslında bunun oldukça normal olduğunu söyleyebiliriz. Özellikle yeni doğan bebeklerin belirli noktalara dikkatlice bakma eğilimi vardır - ki bu, onların yeni gelişen zihinlerinin geçirdiği süreç ile ilgilidir.

Bebekler doğduklarında ışık, ses, hareket ve bir dizi uyarıcının olduğu bir dünya ile karşılaşırlar. Bize ne kadar doğal gelse de bebeklerin kabul etmesi ve alışması gereken birçok şey vardır. Onlar için her şey yenidir. Bebekler ilk birkaç ayda önemli bilişsel ve gelişimsel süreçlerden geçerler. Bu süreçte bakmak, bir bebek için karşılaştığı bu yeni dünya ile kuracağı en temel iletişim şeklidir. Çevresini seyreder, özümser ve yeni bilgileri işler. Zamanla bu yeni dünyaya alışırken vizyonları da gelişecektir. Aynı zamanda çevresinde denk geldiği herhangi bir görsel veya duyduğu bir ses, onun için güvenlik ve beslenmek gibi en temel ihtiyaçları temsil eden ipuçları olacaktır.

Yeni doğan bebeklerin tavana bakmaları, gelişimsel süreçler dışında elbette çoğunlukla sırt üstü yatmaları ve vücutlarını kontrol edememeleri ile de ilişkilidir. Bebeklerin tavana bakmak dışında ışık, vantilatör veya zıt renklere bakmayı ilginç bulmaları da normaldir.

Ancak son yıllarda belirtilerin Google'da aratılarak teşhis konulma adeti, ebeveynlerin bu konuyu otizm veya dikkat eksikliği gibi durumlarla ilişkilendirmesine sebep olabilir. Hem bebeklerin neden tavana bakmaya ilgi duyduğunu öğrenmek hem de büyüme süreçlerini daha kontrollü takip edebilmek için bebeklerin görme gelişimini anlamak önemli olabilir.

Bebeklerde Görme Yetisi Nasıl Gelişir?

Dikkat ettiyseniz yeni doğan bebeklerin göz bebeklerinin ne kadar küçük olduğunu fark etmişsinizdir. Bunun sebebi, bebek gözlerinin parlak ışığa karşı çok hassas olmalarıdır. Gözlerine giren ışık kısıtlandığından, yakındaki nesneleri görebilse de merkezi görüş henüz gelişme aşamasında olduğundan, 20-30 santimetreden daha uzaktaki nesneleri göremezler. Bu, ilginç bir evrimsel adaptasyona da işaret etmektedir: Bebeklerin doğdukları anda görebildikleri mesafe, genellikle anne memesindeyken anne yüzünü görebilecekleri kadardır.

Bu dönemde bebekler sadece siyah, beyaz ve gri tonlarda görürler. Birkaç haftanın ardından retinaları geliştiğinde göz bebekleri de genişler. Böylece açık ve koyu renk aralıklarını, şekil ve desenleri görmeye başlarlar. Bu yüzden büyük nesneler veya parlak renklerle ilgilenmeye başlamaları olasıdır. Aslında bu dönemde bebeklerin ebeveynlerine odaklanması mümkündür ama yine de parlak nesneleri daha ilgi çekici bulabilirler.

İlk 2 ayda bebeklerin gözleri iyi koordine değildir. Bu yüzden şaşı gibi baktığını gözlemleyebilirsiniz. Bu genellikle normaldir ve kendiliğinden düzelecektir. Ama sürekli olarak içe veya dışa doğru dönük ise bir çocuk doktorunun kontrol etmesi gerekebilir.

2 ayın ardından görsel koordinasyonları gelişen bebek hareket eden nesneleri takip edebilecek duruma gelir. Göz ve kol koordinasyonları artık geliştiğinden hareket eden bir nesneye vurabilir. Yine bu dönemde bir bebek hareket eden bir nesneye odaklanıp takip edemiyorsa bir çocuk doktoruna götürülmesi gerekebilir.

5 ila 8 aylık dönemde bebeklerin derinlik algısı gelişir ve artık bir nesneyle arasındaki mesafeyi algılayabilir. Nesnelerin ne kadar uzakta olduğunu algılama becerisi nesnelere ulaşma konusunda daha iyi olmalarını sağlayacaktır. Ayrıca bir yetişkininki kadar hassas olmasa da, genellikle 5 aylık bebeklerin iyi bir renk algısına sahip olduğu düşünülür. Bu dönemde bebeklerin ilgi odağı cansız nesnelerden insanlara doğru kayabilir.

9 ila 12 aylık bebekler artık mesafeleri çok daha iyi değerlendirebilir. Yaklaşık 3-5 metreye kadar görebilir ve kişileri tanıyabilir. Genellikle 10 aylıkken nesneleri elleri arasında tutabilecek seviyede değerlendirebilir ve kavrama, fırlatma gibi eylemleri yapabilir.

iStockphoto

Bebeklerin görme gelişimine değindiğimize göre bebeklerin neden tavan gibi belirli nesnelere daha uzun süre baktığını anlayabilmek daha kolay olacaktır.

Yeni doğan bebekler iyi gelişmiş görme becerilerine sahip olmadığı için; tavan, tavan vantilatörleri, ışık, hareket veya kontrast içeren şeylere ilgi duymaları oldukça normaldir. Görme becerileri bahsettiğimiz gibi zamanla geliştiğinden hızla gelişmekte olan beyinlerini uyarmak için bazı duyusal deneyimlere ihtiyaç duyarlar. Hareket eden veya yüksek kontrasta sahip nesneler daha yoğun bir uyarıma sebep olabilir.

Dolayısıyla bebeklerin tavan veya ışıklara odaklanmasında endişe edilecek bir durum söz konusu değildir. Aksine bu odaklanmalar bebeğin görsek yeteneğinin ve gelişimin doğal bir parçası olduğundan gayet olağan ve faydalı olduğunu söyleyebiliriz. Ayrıca sırtüstü yatan bir bebek için tavan, tavan dokusu, gölge veya ışıklara gözlerini sabitlemek büyüleyici olduğu kadar da kolaydır.

Bebekler belirli nesneler dışında keskin kontrastlara da büyük bir ilgi duyar. Örneğin pencereden dışarı bakmak yerine pencerenin çerçeveyle, ışığın karanlıkla buluştuğu noktaya bakmak çok daha ilgi çekici olabilir. Benzer şekilde duvarla masanın kenarının buluştuğu yüzey gibi zıt iki renk de onlar için büyüleyici olabilir.

Bazense bebeklerin nesneler dışında bir süreliğine boşluğa daldığı gözlemlenebilir. Bu, yetişkinlerin yorucu bir günün ardından biraz dinlenmeye çekilmesi gibidir. Yeni doğmuş bir bebek için gördüğü her şey beyninde bağlantılar kurmasına sebep olur. Onun için her şey yenidir ve öğrenmeye katkı sağlar. Zaten bu yüzden yetişkinlerin her an dikkat vermedikleri ışık gibi ufak detayları fark ediyorlar. Bazen bu duyusal aşırı yüklenmeler bebek için yorucu olabilir ve bundan kurtulmak için bir süre boşluğa bakabilirler.

Bebeğin tüm bu dikkatleri gelişiminin doğal bir parçası olsa da bunları hangi dönemde gerçekleştirdikleri de önemlidir. Örneğin 4 aydan ufak bir bebeğin tavana bakması gayet normal olabilirken daha büyük bebekler için normal olmayabilir. Çocukların bu dönemden itibaren görme becerisi gelişeceğinden ebeveynlerinin yüzüne odaklanabilmeleri ve dikkatlerini cansız nesnelerden insanlara çevirmeleri beklenir. Eğer bebek bu davranışları sergilemiyorsa bir çocuk doktoruyla görüşmek gerekebilir.