Bebek ve Uyku: Bir Bebeğin Daha Kolay Uyuması İçin Neler Yapabilirsiniz?

Uyku, hayat standardımızı doğrudan etkileyen bir faktördür. Nasıl ki yetişkinler ihtiyaç duyulan günlük uyku ihtiyacını karşılayamadığında yeni güne yorgun ve mutsuz başlıyorsa, bebekler için de aynı durum söz konusudur. Bebeklerin gelişimi için uyku düzeni çok önemli bir unsurdur. Çoğu yeni doğan, günde yaklaşık 14-17 saat uykuya ihtiyaç duyar. Bebekler, doğduklarından itibaren ilk 3 ay boyunca biyolojik saatleri oluşmadığından gece ve gündüzü ayırt edemezler ve de beslenmek için sık sık uyanma ihtiyacı duyarlar.

Genellikle, emzirilen bebekler, biberon yardımı ile mamayla beslenen bebeklere göre daha sık uyanırlar. Buna rağmen, eğer bebeğinizi emziriyorsanız, emzirmeye devam etmeniz çok önemlidir; çünkü anne sütü, bebeğin beslenmesi için altın standarttır. Emzirme rutinleri, bebek ve uyku arasındaki bağı bir rutin haline dönüştürmenize yardımcı olacaktır.

Bebeğinizi Daha Kolay Uyutmak İçin Neler Yapabilirsiniz?

Ortamı Daha Sessiz ve Işıksız Hâle Getirin!

Bebeğiniz gece uyandığında, ışıkları kapalı veya loş tutun. Uyku hormonu olarak bilinen melatonin hormonu, ışıksız ortamlarda daha rahat salgılanabilmektedir ve ortamda bulunan ışık, sirkadyen ritmi bozmasa bile etkileyebilmektedir.^{[1], [2], [3]} Melatonin hormonu genellikle gece salgılanır.

Bebek ve uyku düzeni ilişkisi için televizyonu açmamaya veya yüksek ses çıkarmamaya özen gösterin. Aile içerisinde kısık sesle konuşmaya ve uyku rutinlerini yapmaya devam edin. Bazı bebekler, gündüz-gece tersine çevrilmesi olarak da bilinen gündüz ve gecelerinin karıştırıldığı bir düzene girebilirler.

Ancak şunu da söyleyelim: Bebeklerin uyuduğu ortamları tamamen/sürekli ışıksız ve/veya tamamen sessiz tutmaya çalışmanın ve bu olmadığında strese kapılmanın bir anlamı yoktur; çünkü birçok bebek, optimal olmayan koşullarda da uyuyabilirler.

Uyku Rutinine Uyun!

Her uykudan önce bebeğinizin hoşuna gidecek ve onun uykuya alışmasını sağlayacak aktiviteler yapabilirsiniz. Örneğin alt değiştirmek, pijamaları giymek, diş fırçalamak, ninni söylemek vb. Tüm yapacağınız bu aktivitelerde bebeğinizi uyarılmamasına dikkat etmelisiniz ve de bu aktiviteleri her uykudan önce aynı sırada yapmalısınız.

Ancak şunu da unutmayın: 6 haftalıktan küçük bebekler, belli bir rutine girmekte zorlanabilirler; dolayısıyla siz onların rutinine uymak zorunda kalabilirsiniz. Bazı uzmanlar, 1 haftalık bebeklerde bile ebeveyn tarafından belirlenen rutinlere başlanabileceğini savunmaktadır. Ancak Amerikan Pediyatri Akademisi, bu pratiğin bilimsel temeli olmadığını ve bu kadar küçük bebeklerin, "istediği zaman" olarak bilinen bir rutinde, bebek her acıktığında beslenmesini önermektedir.

6. haftadan itibaren bebekler, çok gevşek ve esnetilebilir rutinleri başarısız bir şekilde de olsa takip etmeye başlayabilirler.^[4] Bebeklerin belli bir rutini takip edebilmesi için en az 2-4 aylık olmaları gerekmektedir.

Bebeğinizi Yatağına Yatırın!

Bebekler çabuk öğrenirler, alışkanlıkları ve rutinleri severler. Bebek ve uyku ilişkisini anlamak için bebeklerde uyku sinyalleri olarak adlandırılan belirtilerin çok iyi anlaşılması gerekir. Bebekler uykuları geldiğinde bize farklı şekilde mesajlar verirler. Örneğin, huzursuzluk, başka yöne bakma, gözleri kayma, esneme ve gözlerini ovuşturma, bebeğin yatma vaktinin geldiğini bize gösterir.

Bebeğinizi uyutmak için onu sallamamaya ve memede uyuya kalmasına izin vermemeye çalışın. Bunun yerine, onları mayışmış şekilde beşiğine koyun. Bu şekilde bebeğiniz gece uyandığında sorunsuz şekilde uykuya dönmeyi öğrenecektir. Özellikle yatmadan önce aynı veya benzer şarkılar olmak üzere sözsüz müzikler çalmak, bebek ve uyku ikileminde yatıştırıcı refleksleri tetiklemeye yardımcı olabilir. Tutarlı ve öngörülebilir bir rutin geliştirmek için bebeğinizi her gece aynı saatte yatırmayı da deneyebilirsiniz. Uyku zamanı bebeğinizin düzeni için çok önemlidir.

Öte yandan bebeğinizin uykuya dalmak için belirli seslere ihtiyaç duyması, ilerleyen dönemde bu sesler olmaksızın uyumakta güçlük çekmesine de neden olabilir. Bu nedenle, bebeğinizi örneğin beyaz gürültüye alıştıracaksanız, dışarıda uyutmaya çalıştığınız zamanlarda da bu sesi verebilecek, cep telefonu veya hoparlör gibi aletler taşımanız gerektiğini unutmayın.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Asla yeni doğan bebeğinizle aynı yatakta uyumayın! İlk haftalar müthiş yorucu olabileceği için, yorgunluktan "bayıldığınız" bir noktada bebeğinizin üzerine dönebilir ve istenmeyen sonuçların doğmasına yol açabilirsiniz. Bebeği her zaman kendi yatağına yatırın veya sizinle aynı yatak üzerinde yatacaksa, güçlü koruyucuları olan ve dolayısıyla hiçbir şekilde üzerine dönemeyeceğiniz taşınabilir beşikler kullanın.

Gece Beslenmesi

Gece beslenmesi (veya "rüya öğünü"), bebeğinizin yaşına göre uyku sırasında beslenmesidir. Bebekler kimi zaman acıktıkları için kimi zamanda uyku meme ilişkilendirmesi nedeniyle bir çok kez geceleri uyanırlar. Bebeğinizi gece uyutmadan önce onu tam beslediğinizden emin olun.

Unutmayın: Bebeğinizi en çok tanıyan sizsiniz. Geceleri hangi saatlerde acıkacağını da sadece siz bilebilirsiniz. Onun uyanmasını beklemeden, "rüya öğünü" şekilde, bebeğiniz uyku halindeyken besleyebilirsiniz. Bebeklerin bunu yapabilmesinin nedeni, meme emme davranışının algısal bir davranış değil, tamamen içgüdüsel bir davranış olmasıdır. Bebekler; meme emme, yutma ve nefes alma davranışlarını eş zamanlı olarak koordine edebilirler, bu nedenle beslenebilmek için uyanık olmalarına gerek yoktur.

Ancak yaş ilerledikçe rüya öğünü de azaltılmalıdır: 4. aydan itibaren geceleri 2 rüya öğünü ile başlayıp, daha sonra ihtiyaca göre 1'e indirip azaltabilirsiniz. Bebeğinizin ihtiyacı doğrultusunda hareket etmeniz gerekmektedir.

Kontrol Edin!

Hayat kurtaracak bir öneri şu olabilir: Bebeğin ağladığını veya ses çıkardığını her duyduğunuzda odaya koşmamaya çalışın. Genellikle bir bebek uykuya dalar, biraz uyanır ve sonra tekrar uykuya dalar. Bebeğiniz gece uyandığında ve ağladığında önce birkaç saniye bekleyin. Gerçek bir ağlama sesi ise, zaman kaybetmeden odasına giderek onu sakinleştirmeye çalışın ve de ona güven vererek sakin olmasını sağlayın. Sesiniz, küçük çocuğunuzun güvende hissetmesine ve hala orada olduğunuzu bilmesine yardımcı olur. Bu bebek ve uyku arasında sizin sağladığınızı bir güven hissidir.

Mümkünse, bebeğiniz ağlama noktasına gelmeden onu beslemeye çalışın. Ağlama, çok geç bir acıkma sinyalidir. Eğer bebeğiniz yarı-uyanık şekilde ağzını şaplatıyorsa, yanağına dokunduğunuzda o tarafa dönüp meme arıyorsa veya ayak sallama gibi hareketler yapıyorsa (ve özellikle de bu "ayak sallama" gibi hareketleri daha önceden beslenme ile ilişkilendirdiyseniz), ağlayarak rahatsız olma noktasına gelmeden bebeğinize meme önerin.

Bebeğinizin uykuya dalmasının biraz sürebileceğini unutmayın: 5700 bebeği kapsayan bir çalışmada, uykuya dalmanın altı aylık bir bebek için ortalama 20 dakika sürdüğünü ortaya çıkardı.^[5] Daha küçük bebeklerin uykuya dalması daha da uzun sürebilir. Ancak çocuklar iki yaşına geldiğinde uykuları düzenlilik göstermeye başlar.

Kendi Uykunuza Dikkat Edin!

Uykusuz kalan ebeveynler, enerjisiz ve yorgun oldukları için bebeklerine bakmakta zorlanabilirler. Ayrıca ebeveynler günlük işlevlerini yerine getiremeyecek kadar yorgun olduklarında, bebeklerine de düzgün bir şekilde bakabilmeleri imkânsızlaşmaktadır. Bu nedenle kendi uykunuza da özen göstermeniz gerekmektedir.

Bunun için yapabileceğiniz bir şey, bebeğiniz uyurken uyumaya çalışmaktır. Eğer bebeğinizi uyuttuktan sonra diğer işlere odaklanırsanız, sizin uyku sıranız geldiğinde bebeğiniz yeniden uyanacaktır.

Bir diğer hayati öneri, arkadaşlarınızdan ve ailenizden yardım istemek - ve size yardım eli uzatıldığında, "kibarlık" ederek bunu geri çevirmemektir. Bu yazıyı okuyan herkese, yeni bir ebeveyne yardım önerirken dürüst bir yardım sinyali verdiklerinden emin olmalarını öneririz. Çünkü duygusal olarak zor durumda olan ebeveynler, kibarlık ile gerçek bir yardım elini ayırt etmekte zorlanacaktır. Eğer yardım etmeyi öneriyorsanız, yardım edin.

Bir diğer öneri, her gece tutarlı bir saatte yatmaya çalışmaktır. İlk birkaç günde/haftada bu biraz zor olabilir; ancak her geçen gün biraz daha kolay olacaktır.

Uyku ve Tecrübe

Bebeğiniz için ne zaman ve nasıl bir uyku rutini oluşturduğunuza bakılmaksızın, uykunun nasıl gittiği ve herhangi bir endişeniz olup olmadığı konusunda çocuk doktorunuzla iletişim kurmanız önemlidir. Uzun süre ağlayan veya yemek yiyemeyecek kadar uykulu olan bebeklerin ek desteğe ihtiyacı olabilir. Unutmayın: Doktorunuz, size yardım etmek için oradadır.

Bebeğiniz diş çıkardıkça ya da büyüme atağı dönemlerinde uyku düzeninin değişebileceğini unutmamanız gerekir. Bu dönemlerin ne kadar erken farkına varırsanız ve tutarlılığınızı korursanız, bebeğiniz ve siz o kadar çabuk eski uyku düzenine kavuşabilirsiniz.

Sonuç

Sonuç olarak, uykunun tam anlamıyla sağlanabilmesi için aşağıda yer vereceğimiz bazı şartların da yerine getirilmesi önemlidir.

• Her bebek, her ebeveyn ve her yaşam alanı (ev, araba, vb.) farklıdır. Dolayısıyla genel geçer kurallar koymak zordur; bu kuralların her daim istisnaları olacaktır ve bir gün çalışıyor gibi gözüken bir yöntem ertesi gün çalışmayabilir.
• Dahası, genelde uyku yönetimiyle ilgili yapılan öneriler, bebeklerin (özellikle de yeni doğanların) uyku düzenine marjinal düzeyde katkı sağlar; bu öneriler, nadiren problemi kökünden çözebilirler.
• Son olarak, bebek uykusunu pekiştirici öneriler çok nadiren akademik çalışmalara ve kontrollü deneylere dayanır; çoğu zaman kısıtlı ve anekdotal deneyimlere dayanarak yapılan genellemeler üzerine kuruludur.
• Bu nedenle buradaki öneriler de dâhil, tüm önerilere ihtiyatla yaklaşın, çalışmayabileceğini veya sizin durumunuz için en iyisinin burada önerilen durum olmayabileceğini unutmayın.