Ay'ın "Karanlık Yüzü": Ay'ın Uzak Tarafında Ne Var?
Toledo Blade
- Çeviri
- Astronomi
Ay'ın gümüşi yüzeyine baktığınızda, bir önceki geceyle aynı gölgeler ve şekiller fark edebilirsiniz. Yüz binlerce yıl önceki atalarımız da Ay'ın bizim gördüğümüz şeklini gördüler.
Ay'ın yalnızca bir tarafı Dünya’dan görülebiliyor. 1959 yılında Sovyet Uzay Aracı Luna 3, Ay'ın yörüngesinde dönüp eve fotoğraflar gönderdiğinde, insanlık ilk defa Ay’ın “uzak yüzünü” görebilmişti:
Ay'ın sadece bir yüzünü görebilmemize sebep olan olay kütleçekim kilididir. Dünya ve Ay çok yakın olduğundan birbirlerine önemli ölçüde kütleçekimi kuvveti uygularlar. Bu gelgit kuvvetleri her iki cismin de dönüşlerini yavaşlatır. Bu kuvvetler, Güneş sisteminin birleşmesinden 100 milyon yıl sonra, Mars büyüklüğünde bir nesne ile proto-Dünya arasındaki çarpışmanın bir ürünü olarak oluştuktan nispeten kısa bir süre sonra Ay'ın dönüşünü yörünge periyodu ile senkronize olarak kilitlediler.
Ay'ın kendi ekseni etrafında bir dönüş yapması için gereken süre ile Dünya’nın çevresinde bir tur atması için gereken süre aynı ve yaklaşık 28 gündür. Bunun sonucu olarak Dünya'dan Ay'a bakıldığında, Ay'ın hep aynı yüzü görülür. Ay'dan Dünya'ya bakıldığında ise Dünya, gökyüzünde sürekli görünür ancak dönüşünden ötürü farklı kısımları gözlemlenebilir.
Ay'ın bize yakın olan tarafı hakkındaki bilgimiz daha fazla, çünkü onu görebiliyoruz. Astronotlar, NASA ile iletişim kurmaya devam edebilmek için, Ay görevlerinde Ay'ın Dünya'ya yakın olan tarafına indiler. Apollo görevinde alınan tüm örnekler de yine bu taraftan alındılar.
Ay'ın Uzak Tarafı, "Karanlık" mı?
Ay’ın uzak tarafı bizim açımızdan görünmese de, ona "Ay'ın karanlık tarafı" demek doğru olmaz (Pink Floyd'a saygılarla). Ay'ın her tarafı tıpkı bizim Dünya'da yaşadığımız gibi gece ve gündüzü yaşar. Bir ay içinde iki taraf da eşit miktarda gece ve gündüzü yaşar. Bir ay günü, yaklaşık iki Dünya haftası sürer.
Gökbilimciler, modern uydularla Ay yüzeyinin %100'ünün haritasını tamamen çıkardılar. Aşağıdan, Ay'ın her tarafını inceleyebilirsiniz:
Bir Çin misyonu olan Chang'e 4, şu anda Ay'ın uzak tarafındaki Aitken Havzası'nı keşfediyor - bu, oraya yapılan ilk görev! Araştırmacılar, Chang'e 4'ün kraterin yüzey özellikleriyle ilgili soruları yanıtlamaya ve Ay toprağında bir şeylerin yetişip yetişmeyeceğini test etmeye yardımcı olacağını umuyor. Özel bir firma tarafından finanse edilen bir İsrail misyonu olan Beresheet, Google Lunar X Ödülü için rekabet etmek için görevine başladı. 2019 Nisan ayının başlarında bir iniş girişimi sırasında kaza yapmasına rağmen, Beresheet ekibi yine de Moon Shot Ödülü'nü kazandı.
Ay'ın Uzak Tarafı Ne İşe Yarar?
Ayın uzak tarafı Dünya’dan gelen radyo dalgalarını alamaz, bu Ay'ın uzak tarafının "radyo dalgaları açısından karanlık" veya kısaca "radyo-karanlık" olduğu anlamına gelir. Orada, araştırmacılar Evren'den gelen, normalde yok sayılacak kadar zayıf sinyalleri ölçebilirler. Örneğin Chang'e 4, TV ve radyo yayınları ve diğer iletişim sinyalleri gibi insan faaliyetleri nedeniyle Dünya'dan tespit edilmesi imkansız olan, Güneş'ten veya ötesinden gelen düşük frekanslı radyo ışığını gözlemleyebilecek. Düşük frekanslı radyo, zaman içinde ilk yıldızlara ve ilk kara deliklere bakarak, gökbilimcilere evrenin yapılarının nasıl oluşmaya başladığına dair daha iyi bir anlayış kazandırıyor.
NASA/GSFC/Arizona Eyalet Üniversitesi
Sonuç
Uzay bilimcileri, insanlığın Mars'a ulaşmasına yardımcı olmak için Ay'ın kaynaklarına bakarak gelecekteki insan misyonlarına hazırlanırken, Rover misyonları da Ay'ın her tarafını araştırıyor. Örneğin, 2009 yılında NASA'nın LCROSS uydusu tarafından Ay'ın kuzey ve güney kutuplarının altında keşfedilen su, hidrojen ve oksijene ayrıştırılarak yakıt ve solunum için kullanılabilir.
Araştırmacılar, bazıları hiç gün ışığını görmemiş olan Ay'ın kutup kraterlerini keşfetmeye yaklaşıyor. Bu kraterler derin ve Güneş ışığının krater zeminine asla ulaşmadığı yerlerdir. Ay’ın bazı karanlık kısımları vardır fakat uzak tarafının tamamı karanlık değildir.
Evrim Ağacı'nda tek bir hedefimiz var: Bilimsel gerçekleri en doğru, tarafsız ve kolay anlaşılır şekilde Türkiye'ye ulaştırmak. Ancak tahmin edebileceğiniz Türkiye'de bilim anlatmak hiç kolay bir iş değil; hele ki bir yandan ekonomik bir hayatta kalma mücadelesi verirken...
O nedenle sizin desteklerinize ihtiyacımız var. Eğer yazılarımızı okuyanların %1'i bize bütçesinin elverdiği kadar destek olmayı seçseydi, bir daha tek bir reklam göstermeden Evrim Ağacı'nın bütün bilim iletişimi faaliyetlerini sürdürebilirdik. Bir düşünün: sadece %1'i...
O %1'i inşa etmemize yardım eder misiniz? Evrim Ağacı Premium üyesi olarak, ekibimizin size ve Türkiye'ye bilimi daha etkili ve profesyonel bir şekilde ulaştırmamızı mümkün kılmış olacaksınız. Ayrıca size olan minnetimizin bir ifadesi olarak, çok sayıda ayrıcalığa erişim sağlayacaksınız.
Makalelerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu makalemizle ilgili merak ettiğin bir şey mi var? Buraya tıklayarak sorabilirsin.
Soru & Cevap Platformuna Git-
8
-
7
-
7
-
5
-
2
-
1
-
1
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
- Çeviri Kaynağı: The Conversation | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 22/02/2025 08:27:19 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/11473
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
This work is an exact translation of the article originally published in The Conversation. Evrim Ağacı is a popular science organization which seeks to increase scientific awareness and knowledge in Turkey, and this translation is a part of those efforts. If you are the author/owner of this article and if you choose it to be taken down, please contact us and we will immediately remove your content. Thank you for your cooperation and understanding.
