Avustralya’nın Milenyum Kuraklığı ve Sonrasında Yaşananlar: Su Politikaları, Geleceğimizi Kurtarabilir Mi?

Çağlar boyunca insanlık, su kaynaklarına yakın yerleşim yerleri kurmuş ve bu kaynakları içme suyu, tarım, endüstriyel kullanım veya balıkçılık gibi çeşitli amaçlarla kullanmıştır. Fakat bugün tüm canlılar için hayati ve limitli olan su kaynakları alarm vermekte ve bu durum, tüm dünyanın geleceğini tehdit etmektedir. Yakın geleceğin en korkutucu gerçeklerinden biri olan su kıtlığının etkilerini yavaşlatmak için bugün birçok ülke, var olan teknolojileri geliştirmeye, yeni teknolojiler bulmaya ya da çeşitli politikalarla doğru su kullanımı konusunda halkı yönlendirmeye çalışmaktadır. Bu yazıda inceleyeceğimiz çalışmanın bulguları, bu konuda en etkin politikaları uygulayan ülkelerden biri olan Avustralya’nın bu konuda aldığı sonuçlara dayanmaktadır.

Su Kaynaklarının Dağılımı ve Su Kıtlığı

Dünya geneline baktığımızda toplam suyun %96.5’u okyanuslarda, %2.5’u tatlı sularda kalan yaklaşık %1’lik kısım da diğer tuzlu su kaynaklarında bulunmaktadır. Diğer taraftan tatlı suların sadece %1.2’si Dünya’nın yüzeyinde bulunup, kalan kısım yer altı sularında ve buzullardadır.

Dünyada 2 milyar insan su sıkıntısı çeken alanlarda yaşamakta olup, 800 milyon kişinin de temiz su ve su kaynaklarına erişim zorluğu vardır. Su kıtlığının tanımlanması için çeşitli araştırmalar yapılmış ve yapılmakta olup genel olarak bir tanımlama yapıldığında kişi başına yıllık tatlı su kaynağı 1700 m3’den aşağı olan ülkeler "su sıkıntısı çeken ülkeler" olarak, 1000 m³’den aşağı olan ülkeler ise "su kıtlığı olan ülkeler" olarak değerlendirilmektedir.

Milenyum Kuraklığı ve Avustralya

2000’li yılların başlarında Avustralya, Milenyum Kuraklığı adı verilen çok büyük bir kuraklık yaşamıştır. Kuraklık, ülke çapında insanları, tarımı, üretimi ve tüm diğer canlıları ciddi bir şekilde etkilemiştir. 2001-2009 yılları arasında süregelen bu kuraklık boyunca birçok göl kurumuş, tarım alanları susuz kalmış, yerleşim yerlerinde su kısıtlamalarına gidilmiş, Coorong Gölü’nün bazı kısımları deniz seviyesinden beş kat daha fazla tuzlu hale gelmiş ve birçok canlı türü için yaşaması imkansızlaşmıştır.

Bu büyük kıtlıktan sonra Avustralya Hükümeti ve kıta-ülkedeki yerel hükümetler, ciddi su politikalarını hayata geçirmeye karar vermiştir. Bu politikalar; halkı, kurumları ve kuruluşları konuyla ilgili bilinçlendirecek eğitimi programlarının oluşturulması, suyun geri dönüştürülmesi ile ilgili teknolojilerin desteklenmesi, yeni projelerin hayata geçirilmesi, su kullanımı ile ilgili kısıtlamaların oluşturulması ve hatta suyu efektif kullanan ürünlerin desteklenmesi ile yeşil marketlerin oluşturulması gibi bir dizi projeyi içermektedir.

Geri Dönüşümlü Su Kullanımı

Kullanılan suların veya yağmur sularının geri dönüştürülerek yeniden kullanılması uzun zamandır süregelen bir sistemdir; fakat bu sistemi Avustralya yerel hükümetleri kuraklık yıllarında geliştirmiş, başka sistemlerle entegre etmiş ve projelerin sayısını arttırmıştır. Milenyum Kuraklığı’ndan sonra birçok yerel hükümet gibi New South Wales (NSW) Hükümeti de su politikalarını hızla arttırmıştır. Artan su kıtlığına yanıt olarak çok sayıda geri dönüşüm projesini özel sektörü de teşvik ederek hayata geçirmiştir. Bu kapsamda hükümetin uyguladığı ve teşvik ettiği fonlar ile özel sektörü de dahil etmiş ve bu da rekabetin artmasına ve daha fazla yatırımcının bu projelere destek vermesine neden olmuştur. Bugün geri dönüşen su, parkların ve bahçelerin sulanması, golf sahaları gibi ciddi miktarda su isteyen alanların sulanması, yangın söndürmede veya araba yıkama yerlerinde kullanılması gibi birçok alanda kullanılmaktadır.

Hayata geçen bu politikalarda sistemlerin entegre çalışması çok önemlidir. Aşağıdaki fotoğrafta, Sydney bölgesinde bir evin bahçesinde iki tip musluk bulunmaktadır. Soldaki musluk normal şehir hatlarının suyu olup, sağdaki mor renkli musluk ise geri dönüşüm suyudur. Sağdaki musluk ile soldaki musluğun su sayaçları birbirinden farklıdır ve geri dönüşüm suyunu kullanmak daha ucuzdur. Bahçe sulama, araba yıkama gibi işlemlerde bu suyun kullanılması, içme suyu kapasitesi üzerinde oluşan baskıyı da azaltmaktadır ve suyun lokal geri dönüşümü sayesinde hem potansiyel su talebi ciddi ölçüde azalmaktadır, hem de atıksu miktarında ciddi bir düşüş gözlemlenmektedir.

Australian Academy of Technology & Engineering

Suyun Bilgece Kullanımı Kuralları

Geri dönüşüm suyunun kullanılmasının teşvik edilmesi dışında yerel hükümetler su kullanımını kısıtlayan da bir takım politikalar üretmiştir. 2018 yılında New South Wales yerel hükümetinin Sydney ve civarında uyguladığı "Water Wise Rules" (Tr: "Suyun Bilgece Kullanımı Kuralları") bunlardan biridir. Bu kurallar çerçevesinde aşağıdaki maddelerin uygulanması halka zorunlu kılınmıştır:

• Suyun en etkili bir şekilde kullanılması açısından sulama işleri (bahçe, tarımsal alan vs.) 16:00 – 10.00 saatleri arasında yapılacaktır
• Tüm evlerde bahçe sulama tabancasının kullanımı zorunludur
• Yol gibi sert yüzeylerin sulanması yasaktır
• Yangın söndürme hortumları sadece yangın durumunda kullanılabilir.

Halkı Eğitmek ve Bilinçlendirmek

Avustralya’nın yerel hükümetleri halkı kısıtlayan politikaların yanı sıra suyun etkili kullanımıyla ilgili halka, şirketlere ve kurumlara verilecek eğitimlerin de etkili olacağını düşünerekten çeşitli fonlara ve programlara ciddi miktarda para ayırmışlardır.

Piyasayı Regüle ve Teşvik Etmek

Piyasa koşullarında rekabetin sağlanması da uyguladıkları diğer politikalardan biridir. Avustralya ve Yeni Zelanda hükümetleri WELS adında bir dizi standardı bu yıllarda hayata geçirmişlerdir. Piyasada üretilen her bir ürün 6 yıldız üzerinden üretiminde ve kullanımında suyu ne kadar efektif kullandığına göre yıldız alır. Ürün, testleri geçemezse 0 yıldız alır fakat yine de satılabilir. İki devletin hükümetleri halkı ve şirketleri 5 ve üzeri yıldıza sahip ürünlerin alımı konusunda teşvik etmişlerdir ve bu da rekabetin artmasına, şirketlerin ürünleri bu kapsamda geliştirmesine ve "yeşil market"in oluşmasına neden olmuştur.

Önlemlerin Olumlu Etkileri

Kısıtlamalar, yeni projelerin desteklenmesi, eğitim, yeşil marketlerin ve rekabetin oluşturulması, geri dönüşüm sularının kullanılmasının desteklenmesi gibi politikalar, Milenyum Kuraklığı’ndan sonra Avustralya’nın yerel hükümetleri tarafından yoğun bir biçimde uygulanmıştır. Kuraklığın yaşandığı 2001-2009 yılları arasında su politikalarında ve proje sayısında ciddi bir artış olmuştur.

Özellikle 2009 yılında 80’e yakın yeni proje bu kapsamda hayata geçirilmiştir. Bu projeler, 2008 yılı itibariyle kümülatif geri dönüşen su miktarını çok hızlı bir şekilde arttırmış ve 2007 yılına göre kıyaslandığında yaklaşık 7 kat bir artış göstermiştir. 2007 yılında kümülatif geri dönüştürülen su miktarı 10.000 ML/yıl iken bu projelerle birlikte 2015 yılında 70.000 ML/yıl'a yaklaşmıştır.

Bir diğer veri de NSW Hükümeti’nin uyguladığı kısıtlamalar ve Water Wise kurallarının ne kadar etkili olduğunu göstermektedir:

• Kısıtlamaların olmadığı 2003 yılında nüfus 4 milyon civarında iken, su talebi 650 GL/yıl,
• Kısıtlamaların olduğu 2008 yılında nüfus 4.5 milyona yaklaşırken, su talebi 480 GL/yıl,
• Water Wise kurallarının olduğu 2019 yılında nüfus 5 milyonun üzerinde iken, su talebi 570 GL/yıl'dır.

Sonuç

Avustralya Milenyum Kuraklığı’ndan sonra uyguladığı politikalarla hem suyun daha etkili kullanımını sağlamış hem de geri dönüşüm sularını şehirlere veya sanayiye entegre ederek içme suyu kaynakları üzerindeki baskıyı azaltmıştır. Bugün New South Wales Hükümeti gibi başarılı projeler uygulayan yerel hükümetler, su talebini yıllık yağış ile karşılayabilecek durumdadır.

Avustralya’nın bugün aldığı başarılı sonuçların temelinde yatan asıl kaynak yaşadığı büyük felaket olsa da bugün düşünülmesi gereken konu bu politikaları hayata geçirmek için bir felaket mi beklemek gerekmektedir?