Keşfedin, Öğrenin ve Paylaşın
Evrim Ağacı'nda Aradığın Her Şeye Ulaşabilirsin!
Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat

Aşıların Koruyuculuğu: Aşıların Etkisi Ne Kadar Sürer?

Aşıların Ne Süreyle Etkisini Koruduğunu Anlamak, Bu Süreyi Uzatmamızı ve İnsanlığı Korumamızı Sağlayabilir!

16 dakika
9,034
Aşıların Koruyuculuğu: Aşıların Etkisi Ne Kadar Sürer? Sciencemag
Tüm Reklamları Kapat

Stanley Plotkin ve eşi de ABD'deki milyonlarca insan gibi, Kuzey Yarımküre'nin grip sezonunun başlangıcında yani geçen yıl Ekim ayı başında influenzaya karşı aşı oldular. Pennsylvania Üniversitesi'nde bir hekim ve emeritus profesörü olan Plotkin, aşının değerini iyi biliyor çünkü kızamıkçık da dahil olmak üzere piyasadaki çeşitli aşılarda emeği olan dünyanın en ünlü aşı uzmanlarından biri. Hatta, standart tıbbi ders kitabı olan Vaccines'in yazarlarından biri.

Ocak ayında yani 3 ay sonra, çift ikinci bir grip aşısını oldular.

Bu, ülkenin aşı kullanımını yönlendiren ABD Bağışıklık Uygulamaları Danışma Komitesi (ACIP) tarafından önerilmeyen sıra dışı bir seçimdi. Ancak grip aşıları tarafından tetiklenen koruyucu bağışıklık tepkilerinin birkaç hafta içinde azaldığına dair artan kanıtlar, Plotkin'i kliniğe dönmeye ikna etti. 86 yaşındaki Plotkin şöyle diyor:

Tüm Reklamları Kapat

Zaman ve maliyet, benim yaşımdaki biri için influenzaya kıyasla önemsizdir. Grip, burnunu çekmeye benzemez.

Sadece grip değil. Son çalışmalar, kabakulak, boğmaca, meningokoksik hastalıklar ve sarı humma aşılarının da resmi aşılama önerilerinin önerdiğinden daha hızlı bağışıklık kaybettiğini göstermekte. Aşılar onlarca yıldır önemli bir halk sağlığı aracıdır, bu nedenle dayanıklılıklarının iyi anlaşılmaması garip görünebilir. Ancak aşılar onaylanır ve korumanın ne kadar sürdüğü netleşmeden piyasa gelir. Daha sonra koruyuculuğunun azalması fark edilmeyebilir, çünkü geniş kullanımdaki bir aşı koruduğu mikropların bulaşmasını büyük ölçüde ortadan kaldırmış ve saldırı enfeksiyonlarını nadir hale getirmiştir. Virüsler veya bakteriler hâlâ etrafımızda olsa bile, onlara karşı aşılanan insanların bağışıklıkları doğal olarak artar. Aşı bağışıklığının azalması ya hep ya hiç olayı değildir; çığır açan bir enfeksiyon bile genellikle hastalığın çok daha az şiddetli semptomlarına yol açar.

Araştırmacılar, bazı aşıların neden sadece haftalarca koruduğunu, bazılarının ise ömür boyu çalıştığını anlama çalışıyorlar. 1957'de aşıları araştırmaya başlayan Plotkin şunları söylüyor:

Uzun süreli bağışıklığı tetiklemek için kuralların ne olduğunu bilmiyoruz. Yıllardır, gerçekten derin bir immünoloji bilgisi olmadan aşılar yapıyorduk ve sistematik olarak ölçmedik.

Kaliforniya, Palo Alto'daki Stanford Üniversitesi'nde bir immünolog olan Bali Pulendran, aşı dayanıklılığı konusunda aynı rahatsız edici sonuca ulaştı:

Ben, 'İyi anlaşılmadı, iyi anlaşılmadı' demeye devam ediyorum. Bu, aşılardaki en önemli sorunlardan biridir.

Örneğin; difteri ve tetanosa karşı iki temel aşı, yaygın olarak tahmin edilenden daha iyi bir dayanıklılığa sahip gibi görünüyor.

Tüm Reklamları Kapat

Yine de bazı ipuçları, onlarca yıl boyunca etkili yanıtlar veren ve bağışıklık sistemini harekete geçiren alışılmadık derecede başarılı aşılardan ortaya çıkıyor. Bunlardan biri yaklaşık on yıldan fazla önce çıkış yapan, kansere neden olan ve cinsel yolla bulaşan insan papillomavirüsüne (HPV) karşı yapılan yapılan aşı. Uzun süreli bir koruma mekanizması olduğu ve oldukça dayanıklı olduğu kanıtlandı. Dayanıklılıkla ilgili yeni görüşler, araştırmacıları ACIP ve benzeri gözetim organlarının aşı güçlendirici önerilerini daha yoğun bir şekilde incelemeye yönlendiriyor.

New York'ta kar amacı gütmeyen İnsan Aşıları Projesi'ne başkanlık eden bir immünolog Wayne Koff, aşı dayanıklılığının çok daha fazla ilgiyi hak ettiğini söylüyor:

Bunu anlayabilirsen tüm aşıları daha iyi yapabilirsin.

Doğal Bağışıklığı Taklit Etmek

150 yıldan fazla bir süre önce, İskandinavya ve İzlanda arasındaki kayalık ve volkanik bir takımada üzerinde yapılan doğal bir deney, bir enfeksiyonun yaşam boyu immünolojik hafızayı tetikleyebileceğini kanıtladı. Kızamık, 1781'de Faroe Adaları sakinlerini etkilemişti. Hastalık, bir ziyaretçinin geri getirdiği 65 yıl boyunca, izole ada grubunda tekrar ortaya çıkmadı. Kapsamlı bir çalışma, ilk salgın sırasında hayatta kalan kimsenin tekrar hastalanmadığını buldu. Yaşlanmış bağışıklık sistemleri virüsü hatırladı ve savaştı.

Aşı uzmanları, bağışıklık belleğinin bu muhteşem özelliklerini çoğaltmayı amaçlamaktadır. Bağışıklık sistemlerine gerçek şeyi tanımayı öğretmek ve hızlı bir şekilde güçlü bağışıklık tepkileri oluşturmak için tasarlanmış, hastalığa neden olan virüslerin, bakterilerin veya toksinlerinin zararsız taklitlerini yaratıyorlar. İmmünologlar birçok bulaşıcı hastalık için uzun ömürlü bellek B hücrelerinin bu cevabın anahtarı olduğuna inanıyor. Bilinen düşmanlarla karşı karşıya kaldıklarında, bu hücreler hızlı bir şekilde artar ve istilacılara kilitlenen antikor yığınlarını üreterek enfeksiyonları önler. Aşılar ayrıca antikorlar başarısız olduğunda "katil" T hücrelerini eğiterek enfekte olmuş hücreleri ortadan kaldırabilirler.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.

Kreosus

Kreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.

Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.

Patreon

Patreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.

Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.

YouTube

YouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.

Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.

Diğer Platformlar

Bu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.

Giriş yapmayı unutmayın!

Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.

Beaverton'daki Oregon Ulusal Primat Araştırma Merkezi'nde aşı çalışmaları konusunda uzmanlaşmış bir immünolog olan Mark Slifka şunları söylüyor:

Aşı yaptığımız birçok durum için antikorlar muhtemelen koruyucu mekanizmalardır fakat zor olanların (tüberküloz, sıtma, HIV gibi) antikorları önemlidir ancak T hücrelerine ihtiyacınız vardır.

Aşı tasarımcıları bu yanıtları tetiklemenin en iyi yolunu tartışıyorlar. Bazı tasarımcılar, canlı ama zayıflamış bir patojenin (veya Truva atı gibi davranan zararsız bir virüse dikilen genlerin) en uzun ömürlü, en güçlü tepkileri indüklediği fikrine sahiptirler. Örenğin; böyle zayıf bir virüs, kızamık aşısının temelidir ve yaşam boyu korur. Fakat Pulendran bu düşünceyi tecrübesizlik olarak görüyor; öldürülen bir patojenin veya genetik olarak tasarlanmış bir varyantının eşit derecede iyi çalışabileceğini iddia ediyor.

Grip için hem öldürülmüş (inaktive edilmiş) hem de canlı virüs aşıları mevcuttur ve ikisi de sağlam koruma sağlamazlar. Grip virüslerinin dolaşımdaki suşlarıyla yakından eşleştiklerinde bile, her iki tip de aşılanmış insanların sadece yaklaşık % 60'ını korur ve bu mütevazı bağışıklık tepkileri hızla azalır.

Araştırmacılar, influenza aşılarının dayanıklılığı üzerine yapılan son 11 çalışmanın 2018 yılında yapılan incelemesinde, aşının etkisinin aşılamadan 90 gün sonra bile ortadan kalkabileceği sonucuna vardılar. Clinical Infectious Diseases'da yayınlanan makale, Amerikalıların % 20'sinin mevsimsel olarak Eylül ayı sonuna kadar grip aşılarını yaptırdığını belirtiyor. Michigan in Ann Arbor Üniversitesi’nde doktora öğrencisi ve bir ilaç dağıtım uzmanı olan çalışma yazarı Kunal Rambhia şöyle diyor:

Aşıdan ne kadar uzaklaşırsanız, grip bulaşma riskiniz o kadar yüksek olur ve bunun büyük sonuçları olur.

Rambhia, ACIP'in her yıl 100 milyondan fazla Amerikalıyı aşılama zorluğu göz önüne alındığında, insanları erken aşı yaptırmaya çağırmak için iyi bir nedeni olduğunu söylüyor:

Elinden gelenin en iyisini yapıyorlar. Aşının grip mevsiminin sonuna doğru daha az etkili olabileceğini kabul ediyorlar.

O ve diğerleri, bir aşının başarısız olsa bile fayda sağlayabileceğini belirtiyor. Grip aşısı alan ancak hastalanan insanlarda hastalık genellikle daha az şiddetlidir. Bu tür bir kısmi koruma, ilk olarak bir asırdan fazla bir süre önce çiçek hastalığı aşısı ile tanındı. Hastalığı sadece birkaç on yıl boyunca tamamen engelleyen ama insanları şiddetli hastalıklardan ve yaşam boyu ölümden güçlü bir şekilde koruyan aşıdır.

Tüm Reklamları Kapat

Kabakulağın Yeniden Canlanması

1967'de kabakulak aşısı piyasaya çıkmadan önce, ABD'li çocukların % 90'ından fazlası, tükürük bezlerini şişiren, kabarık bir yüze ve ateşe neden olan bu viral hastalıktan muzdaripti. 2000'li yıllarda, yılda sadece birkaç yüz vaka görüldü. Ancak daha sonra 2006'da, kabakulak Orta Batı'daki üniversite kampüslerinde arttı ve yıl sonuna kadar 6500 vaka görüldü. Üniversite çağındaki bu insanların yaklaşık % 85'i önerilen iki doz kabakulak aşısını daha önce almıştı. Aşının yaygın olarak kullanılmasına rağmen, ABD'de üniversite kampüslerinde ve sıkı dini topluluklarda kabakulak salgınları devam ediyor.

Kabakulak olmuş genç bir insan.
Kabakulak olmuş genç bir insan.
BBC

Bazı araştırmacılar, virüsün mutasyonlarının aşı tarafından üretilen bağışıklıktan kaçmasına izin verdiği için aşının başarısız olduğunu düşünüyor. Ancak Berkeley’deki California Üniversitesi’nden epidemiyolog Joseph Lewnard ve Boston'daki Harvard T.H. Chan Halk Sağlığı Okulu’ndan immünolog Yonatan Grad yakın zamanda Avrupa, Asya ve Kanada'da da meydana gelen salgınlara ilişkin verileri analiz ettiler. Geçen yıl Science Translational Medicine'de hastalığın 18 ila 29 yaş arasındaki insanlara orantısız bir şekilde saldırdığını bildirdiler. Lewnard ve Grad'ın bu modeli, aşının kendisinin etkinliğini kaybettiğini ima ediyor çünkü genetik olarak "kaçan" yeni bir kabakulak suşu diğer yaş gruplarına aynı sıklıkta saldırmalıdır. Dünya çapında kabakulak salgınları üzerinde yapılan bir düzine başka çalışmada, başka araştırmacılar da koruma azalması belirtileri buldular.

Lewnard ve Grad'un modellemesine göre; 18 yaş civarında üçüncü bir dozda kabakulak aşısı ve ardından her 10 yılda bir yapılan güçlendirici aşıların salgın olasılığını önemli ölçüde azaltabileceğini göstermekte. Araştırmacılar, 1991'den beri ABD ordusunun tüm birliklerine takviye kabakulak aşısı verildiğini ve birlikler yakın mesafelerde yaşasalar bile tek bir salgın olmadığını belirtiyorlar.

Tüm Reklamları Kapat

Ağustos 2016'da, Arkansas'ta başlayan bir kabakulak salgınının gösterdiği gibi, bir aşının başarısını ve etkileyen diğer faktörlerin bağışıklığı azaltmasını çözmek kolay değildir. Vakaların yarısından fazlası, % 92'si tamamen aşılanmış olan okul çağındaki çocuklarda görülmüştü. Grad şöyle diyor:

İlk başta verilerin yanlış olması gerektiğini düşündüm çünkü modelimize uymadılar.

Eylül 2017'ye kadar devam eden ve yaklaşık 3000 kişiyi etkileyen salgın, Marshall Adaları'ndan gelen insanlarda yoğunlaştı. The Lancet Infectious Diseases’in Şubat raporuna göre, Arkansas kırsalında aynı kiliselere katılan ve kalabalık evlerde yaşayan geniş bir topluluğa sahipler. Görünen o ki; sıkı sıkıya bağlı bir toplulukta kabakulağa yoğun maruz kalma, aşı korunmasını aşmıştı. Grad’a göre;

Ne kadar çok maruz kalırsanız, enfekte olmanız o kadar olasıdır.

Geçen yıl, ACIP kabakulak aşısının üçüncü dozunu önerdi ancak bu sadece bir salgın nedeniyle bir grubun veya nüfusun artmış risk altında olan kişiler içindi.

Takviye Aşıya Gerek Var mı?

Aşı ile eğitilmiş bağışıklık sistemlerinin güç kaybetmesi, bazı yeni halk sağlığı kararları hakkında endişeleri artırmıştır. 2016 yılında, İsviçre'deki Dünya Sağlık Örgütü (WHO), virüsün zayıflatılmış bir formu olan sarı humma aşısının kullanımına ilişkin yasal olarak bağlayıcı düzenlemeleri değiştirdi; 1940'larda geniş kullanım alanına girmiş ve milyonları hastalık ve ölümden kurtarmıştı. Üç yıl önce, bir uzman komitesi dünya çapında yaklaşık 70 yıl boyunca hastalığa karşı aşılanan 540 milyondan fazla insan arasında sadece 12 sarı humma vakası bulmuştur. Bu yüzden Dünya Sağlık Örgütü, 10 yılda bir yapılan takviye aşılardan, bir kerelik ve ömürlük aşıya geçti.

Tüm Reklamları Kapat

Agora Bilim Pazarı
Modern Dünya Küresi: Antik, 30 cm, Işıklı

Yeryüzü dağlarını, ovalarını, nehirlerini, kısaca fiziki durumunu gösteren ürünümüzü, hem gerçek bir eğitim materyali hem de şık bir aksesuar olarak kullanabilirsiniz.

ESTETİK: Modern seri ürünlerimiz grafik, eksen ve ayak tasarımlarıyla bütüncül ve yeni bir estetik yaklaşıma sahiptir. Geliştirmiş olduğumuz yeni üretim teknolojimiz sayesinde demonte yapıya sahip olan yeni serimizde ekvator çizgisinin ışıklandırılması tasarımın güzelliğini ön plana çıkarmaktadır.

ÇEVRE DOSTU: Gürbüz Yayınları olarak tüm ürünlerimizde orijinal ham madde kullanarak sebep olunabilecek çevresel sorunları kendi bünyemizde minimize ettiğini taahhüt ediyoruz. Aynı zamanda modern seri ürünlerimizin demonte yapısı sayesinde, paketleme ve stoklama organizasyonlarında daha az karton ambalaj kullanarak yeşili koruyan çevre dostu bir tutumu destekliyoruz.

  • Harita Türü: Antik
  • Çap: 30 santimetre
  • Işık Durumu: Işıklı
Devamını Göster
₺1,110.00
Modern Dünya Küresi: Antik, 30 cm, Işıklı
  • Dış Sitelerde Paylaş

234,000 defa büyütülmüş sarı humma virüsü.
234,000 defa büyütülmüş sarı humma virüsü.
Wikipedia

Primat laboratuarındaki çalışmaları ile yeni bir sarı humma aşısı yapan Beaverton merkezli bir şirket olan Najít Technologies'in başkanı olan Slifka, bunun bir hata olduğunu söylüyor. Expert Review of Vaccines’in Aralık 2016 sayısında, Najít ve meslektaşı Ian Amanna, uzman komitesine neredeyse mükemmel bir korumaya benzeyen şeyin, aşılanan birçok insanın aslında sarı hummaya asla maruz kalmadığını yansıttığını savunuyor. Yazarlar ayrıca, uzman komite analizinden sonra ortaya çıkan ve 35 yıldır sadece o ülkede aşılanmış kişilerde 459 hastalık vakası bildiren bir Brezilya çalışmasına da işaret ediyorlar. Bu vakaların % 52'sinde kişinin aşılanmasından bu yana 10 yıl veya daha fazla geçmiş. Slifka şöyle açıklıyor:

Sarı humma aşısına bağlı bağışıklık uzun ömürlü ancak insanların sadece % 80'inde.

Antikor verileri bu argümana geri dönüyor. Slifka ve Amanna, Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC) incelemesindeki dokuz çalışmaya bir işaret ediyor; virüsü "nötralize edebilen" sarı humma antikorlarının kan seviyelerini analiz eden bu çalışmalar bir aşının etkinliğinin anahtarları. Çalışmaların dördü, sarı humma virüsünün dolaştığı bölgelerden insanlarla yapıldı ve bunların % 97.6'sının aşılamadan 10 yıl sonra tespit edilebilir nötrleştirici antikorlara sahip olduğu bulundu. Ancak diğer beş çalışmada, sarı humması çok az olan veya hiç olmayan bölgelerde, aşılananların sadece % 83.7'sinde bu bağışıklık belirtileri vardı. Slifka'ya göre bu bulgu, patojene periyodik olarak maruz kalmadan insanların yavaş yavaş korumayı kaybettiğini göstermekte. Slifka ekliyor:

En az bir takviye aşıya ihtiyacımız var.

Plotkin, Dünya Sağlık Örgütü'nün önerisini tekrar gözden geçirmesi gerektiğini şiddetle kabul ettiğini söylüyor.

Aşıları değerlendiren uzman komitesinden WHO sözcüsü, sarı humma salgını vakalarındaki yeni verileri gözden geçirmeye devam ettiklerini ve tek bir doz alan insanlarda bağışıklık süresini yakından izlendiğini söylüyor. Dünya Sağlık Örgütü'nün, verilerin uyarısına karşı not aldıklarını söylüyor ve ekliyor:

Sağlanan kanıtlar takviye doz ihtiyacını desteklemiyor.

Karma Karışıklık

Bazı aşıcılar, 1991 yılında boğmaca öksürüğüne neden olan boğmacaya karşı daha güvenli bir aşıya geçişi sorgulamaktalar. On yıllar boyunca, Amerika Birleşik Devletleri ve diğer ülkeler, hastalığa neden olan bakteri olan, ölü Bordetella pertussis'ten yapılan bir aşı ile büyük başarı elde ettiler. Ancak bu "tüm hücre" aşısı, nadiren ciddi nörolojik hasara yol açtığı iddiasıyla, 40 yıl önce bir aşı karşıtı hareketin merkezi haline geldi. Böylece, boğmaca toksininin inaktive edilmiş bir versiyonunu ve B. pertussis parçalarını içeren hücresel olmayan bir aşı yerini aldı.

Bu aşı, difteri ve tetanoz aşısı ile birlikte yapılıyor. ACIP, bebeklik ve 12 yaş arasında altı dozluk üçlü kombo aşısı için çağrı yapıyor. Daha sonra yetişkinler için her 10 yılda bir tetanoz ve difteri takviyeleri öneriyor. Sıkı aşılama programına rağmen, 2010–11 ve 2014–15 yıllarında, Kaliforniya’da iki büyük salgında yaklaşık 20.000 boğmaca vakası yaşandı.

Aşının koruyuculuğunun azalmasının suçlanıp suçlanmayacağını öğrenmek için, Kuzey Kaliforniya'daki sağlık sistemi Kaiser Permanente, milyonlarca hastanın ayrıntılı tıbbi kayıtlarını ve 2006'dan 2015'e kadar 4000'den fazla çocuğun kaydını inceledi. Ekip, aşı koruyuculuğunun çocukların 4-6 yaşları arasında verilen beşinci hücresel olmayan aşı dozundan sonra yılda % 27 azaldığı sonucuna vardılar. Araştırmacılar Vaccine’in 8 Haziran 2017 sayısında şu sonuca vardılar:

Daha uzun süreli koruma sağlayan aşılar geliştirilinceye kadar boğmaca salgınlarına karşı daha savunmasız olacağız.

Slifka, tüm hücresel aşının hücresel olmayanla değiştirilmesinin gereksiz ve bir hata olduğunu söylüyor. Birçok çocuğun 4 ila 6 yaşaları arasında verilen beşinci dozları ile 11 ila 12 yaşlarında verilen altıncı dozları arasında tehlikeli bir şekilde hassaslık bırakır (B. pertussis, gençlerde ve yetişkinlerde nispeten hafif semptomlara neden olur ancak küçük çocuklarda ölümcül olabilir). Slifka ekliyor:

Hücresel olmayan aşılar %80 ila %90 koruma ile başlar ancak önünüzdeki birkaç yıl içinde çöker.

İronik olarak, üçlü aşının diğer iki bileşeni şaşırtıcı bir güce sahiptir. Slifka'nın çalıştığı primat merkezi, maymunlardan ve insan dışındaki diğer primatlardan insanlara geçen potansiyel enfeksiyonları izlemek için çalışanlarından kan alıyor. Slifka, Amanna ve meslektaşları, 26 yıllık bir sürede toplanan kan örneklerini incelediler ve aşılamadan sonra tetanoz ve difteri bakterilerine karşı antikorların ne kadar çabuk bozulduğunu değerlendirdiler. Geçtiğimiz yıl PLOS Biology'de bildirdikleri gibi, insanların bu iki patojene karşı koruyucu bağışıklığı kaybetmeye başlaması 40 yıldan fazla sürecek. Slifka şöyle diyor:

Daha önce fark ettiğimizden çok daha yüksek bir bağışıklık seviyesine sahibiz.

Slifka, Dünya Sağlık Örgütü’nün çocukluk dozlarını tamamlayan yetişkinler için tetanoz ve difteri takviyelerini önermediğini belirtiyor. Ayrıca, yılda üç kez toplanan ve önerileri düzenli olarak gözden geçiren bir aşı uzmanları grubunun, takviyeleri geri çekme fikrini düşünmeleri gerektiğini söylüyor. Bu takviye aşıların ortadan kaldırılması ile ABD'nin yılda yaklaşık 1 milyar dolar tasarruf edeceğini tahmin ediyor.

Tüm Reklamları Kapat

Dayanıklılık İpuçları

Üçlü aşının içindeki bir aşının neden çalışmadığı ama diğerlerinin ömür boyu çalıştığı, aşıların nasıl daha dayanıklı hale getirileceğine dair daha geniş bir gizemin altını çiziyor. Ancak ipuçları, HPV'ye karşı alışılmadık bir aşıdan geliyor.

Zayıflatılmış veya inaktive edilmiş bir HPV aşısının yine de kansere neden olabilen viral bileşenler içerebileceğinden endişe duyan araştırmacılar, zararsız bir HPV yüzey proteininin kopyalarını üretmek için genetik olarak başka bir virüs tasarladılar; virüs benzeri bir parçacık (İng. viruslike particle, VLP) olarak kendiliğinden bir araya geliyor. Denemeler, bulaşıcı olmayan VLP ile aşılanan hemen hemen herkesin, yüksek seviyelerde HPV nötralize edici antikorlar geliştirdiğini gösterdi. Bu seviyeler 2 yıl sonra orta derecede azalıyor ancak en az on yıl boyunca sabit kalıyor. Maryland, Bethesda'daki Ulusal Kanser Enstitüsü'nde onkolog olan ve genital kanserlere ve siğillere karşı koruyan aşının gelişmesine öncülük eden John Schiller şöyle diyor:

Aşı çalışmalarını insanlarla yapana kadar, bu kadar tutarlı ve dayanıklı antikor tepkileri alacağımızın farkında değildik.

Virüs benzeri parçacıklar, dayanıklılığın öncelikle bir enfeksiyon oluştuğunda uyanan ve genişleyen bellek B hücrelerine bağlı olduğu yaygın olarak kabul edilen düşünceye meydan okurlar. Schiller, HPV aşısının, yıllarca tutarlı kan nötralize edici antikor seviyelerine yol açtığını belirtiyor.

Schiller ve diğerleri, VLP'lerin, uzun ömürlü plazma hücreleri (long-lived plasma cells, LLPCs) adı verilen farklı bir B hücresi üretimini tetiklediğini iddia ediyorlar; bunlar kemik iliğinde bulunuyor ve sürekli olarak farklı yabancı antijenlere özgü antikorlar üretiyorlar. Schiller şöyle diyor:

Tüm Reklamları Kapat

Virüs benzeri parçacıklar, LLPC'leri yapmanın en iyi yoludur.

HPV aşısının başarısının ardından, VLP'ler çok yaygın bir aşı stratejisi haline geldi. Çin pazarındaki hepatit E aşısında VLP kullanılıyor ve deneysel grip, norovirüs, chikungunya, ensefalit, sıtma ve dang VLP aşıları geliştiriliyor.

Uzun ömürlü plazma hücreleri (üstte), daha dayanıklı aşıların anahtarı olabilir. Virüs yüzey proteinlerinden yapılan virüs benzeri parçacıklar (altta), kalıcı bir antikor tepkisini tetikleyebilir.
Uzun ömürlü plazma hücreleri (üstte), daha dayanıklı aşıların anahtarı olabilir. Virüs yüzey proteinlerinden yapılan virüs benzeri parçacıklar (altta), kalıcı bir antikor tepkisini tetikleyebilir.
F. EUN-HYUNG LEE/EMORY UNIVERSITY; YORGO MODIS/UNIVERSITY OF CAMBRIDGE

Ancak hiç kimse VLP'lerin LLPC'ler yapması için bağışıklık sisteminini nasıl dürttüğünü tam olarak bilmiyor. Schiller, İsviçre'deki Zürih Üniversitesi'nden Nobel Ödülü sahibi Rolf Zinkernagel'in ve o zaman mezun olmuş olan Martin Bachmann'ın çalışmalarına dikkat çekiyor. 25 yıl önce, virüslerin yüzeylerindeki yoğun, tekrarlayan proteinlerin en güçlü antikor tepkilerini tetiklediğini raporlamışlardı. VLP böyle bir yapıdır. Teorik olarak, viral antijenlerin B hücrelerinin yüzeyindeki birçok reseptöre "çapraz bağlanmasına" izin verir. Bu da, bağışıklık hücrelerinde güçlü, dayanıklı antikorlara yol açan bir dizi sinyal tetikler. Nasıl? Slifka’ya göre bu, milyon dolarlık bir soru!

Böyle bilinmezliklerin onu hayal kırıklığına uğrattığını söylüyor. Ayrıca, salgınlar sırasında aşı buluşlarını araştıran epidemiyologlar ile diğer araştırmacıların bağışıklık koruma mekanizmaları ve dayanıklılıkları hakkında yaptıkları araştırmalar arasında bir kopukluk görüyor ve soruyor:

Bu karışıklığı nasıl çözeriz? Epidemiyologların ve immünologların bulgularını tartışmaları gerekiyor. Her iki taraf da çok şey öğrenebilir.

Kuzey Amerika'da grip mevsimi sona eriyor. CDC, virüsün yaklaşık 40 milyon kişiyi hastaladığını, yarım milyonunu hastaneye yatırdığını ve 50.000 kadar insanı öldürdüğünü tahmin ediyor. Ne Stanley Plotkin ne de eşi hastalanmadı.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
20
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 6
  • Muhteşem! 2
  • Umut Verici! 2
  • Bilim Budur! 1
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 1
  • İnanılmaz 1
  • Merak Uyandırıcı! 1
  • Güldürdü 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  1. Çeviri Kaynağı: Science Magazine | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 15/12/2024 01:52:45 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/8393

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Radyoaktif
Genetik Mühendisliği
Erkek
Kütleçekimi
Karar
Hukuk
Bağışıklık Sistemi
Diş Gelişimi
Güve
Doğa Olayları
Çocuklar
Yapay
Öne Çıkan
Yanlış
Sağlık Bilimleri
Elektromanyetizma
Astronomi
Kimya Tarihi
Gen İfadesi
Grip
Hareket
Elektrik
Güneş Sistemi
Savunma
Genetik
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
J. Cohen, et al. Aşıların Koruyuculuğu: Aşıların Etkisi Ne Kadar Sürer?. (25 Mart 2020). Alındığı Tarih: 15 Aralık 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/8393
Cohen, J., Sever, M. Ç., Erdem, B. (2020, March 25). Aşıların Koruyuculuğu: Aşıların Etkisi Ne Kadar Sürer?. Evrim Ağacı. Retrieved December 15, 2024. from https://evrimagaci.org/s/8393
J. Cohen, et al. “Aşıların Koruyuculuğu: Aşıların Etkisi Ne Kadar Sürer?.” Edited by Babür Erdem. Translated by Meltem Çetin Sever, Evrim Ağacı, 25 Mar. 2020, https://evrimagaci.org/s/8393.
Cohen, Jon. Sever, Meltem Çetin. Erdem, Babür. “Aşıların Koruyuculuğu: Aşıların Etkisi Ne Kadar Sürer?.” Edited by Babür Erdem. Translated by Meltem Çetin Sever. Evrim Ağacı, March 25, 2020. https://evrimagaci.org/s/8393.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close