Araştırma, Ahlaki Değerlerin Mevsimlere Göre Değiştiğini Gösteriyor!

Columbia Üniversitesi tarafından yapılan ve Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS) dergisinde yayınlanan bir çalışma, insanların ahlaki değerlerinde düzenli mevsimsel değişimler olduğunu ortaya koydu.^[1]

Bu bulgu, siyasetten hukuka, sağlıktan sosyal ilişkilere kadar pek çok alanda önemli sonuçlar doğurabilir. Ayrıca bu araştırma, seçimlerin ve mahkemelerin zamanlaması gibi kritik süreçlerin yanı sıra, halkın sağlık krizlerine verdiği tepkilerin dahi bu mevsimsel değişimlerden etkilenebileceğine işaret ediyor.

Araştırmacılar, ABD'de 10 yıl boyunca 230.000'den fazla kişinin anket yanıtlarını analiz etti ve insanların belirli ahlaki değerleri benimsemesinin altında yatan sebebin, mevsim değişimi olduğunu ortaya koydu. Bu etkiler, yılın zamanına bağlı olarak dalgalanmalar gösteriyordu. Mevsimsel örüntüler Kanada ve Avustralya'dan alınan daha küçük veri örneklerinde de kendini gösterdi. Çalışmanın başyazarı ve Columbia Üniversitesi Psikoloji Bölümü'nde doktora öğrencisi olan Ian Hohm şöyle diyor:

İnsanlar, grup uyumunu ve birlikte hareket etmeyi teşvik eden ahlaki değerlere, ilkbahar ve sonbaharda daha sıkı sarılıyorlar. Bu bağlılık, yaz ve kış aylarında daha zayıf seyrediyor. Ahlaki değerler, insanların karar verirken ve yargıya varırken kullandıkları önemli birer ölçüttür. Bu yüzden, bu bulgunun sadece başlangıç olduğunu ve başka birçok etkiye işaret edebileceğini düşünüyoruz.

2009 yılından bu yana sosyal psikoloji araştırmacıları tarafından kurulan bir web sitesi, katılımcıların beş ahlaki değeri onaylamasını ölçen anket verileri topluyor:

• Sadakat: Kişinin grubuna bağlılığına değer vermek ve güçlü grup bağlarını korumak.
• Otorite: Liderliğe ve belirlenmiş kurallara saygı duymak ve bunlara uymak.
• Saflık: Temizliği, kutsallığı ve gelenekleri sürdürmeyi vurgulamak.
• Özen: İyiliğe öncelik vermek ve başkalarına zarar gelmesini önlemek.
• Adalet: Herkese eşit davranmak.

Araştırmacılar, bu değerler grup normlarına uyumu teşvik ettiğinden bu değerlere bağlayıcı değerler (İng: "binding values") adını veriyor. Ayrıca bu değerler modern siyasi muhafazakarlıkla da yakından ilişkili gibi görünüyor. Özen ve adalet ise bireysel haklar ve refah üzerine odaklandıkları için daha özgürlükçü değerler olarak kabul ediliyor.

Araştırmacılar, katılımcıların bağlayıcı değerleri ilkbahar ve sonbaharda daha güçlü bir şekilde benimsediğini, ancak yaz ve kış aylarında bu değerlerin aynı derecede desteklenmediğini belirledi. Üstelik bu eğilim, 10 yıl boyunca tutarlılıkla devam etti.

Araştırmacılar ayrıca, "bağlayıcı" ahlaki değerlere verilen desteğin yaz aylarında azalmasının, mevsimsel iklim farklılıklarının daha belirgin olduğu bölgelerde belirgin bir şekilde azaldığını tespit etti. Nottingham Üniversitesi'nden psikoloji yardımcı doçenti ve makalenin ortak yazarı Dr. Brian O'Shea'nın mevsimsel kaygı verileri kullanılarak yapılan analizde, bu mevsimsel ahlaki değişimlerin kaygı seviyeleriyle ilişkili olduğu belirlendi. Çalışmanın kıdemli yazarı ve Columbia Üniversitesi Psikoloji Profesörü Dr. Mark Schaller, şöyle açıklıyor:

İlkbahar ve sonbaharda kaygı düzeylerinin zirveye ulaştığını ve bu dönemlerin, insanların bağlayıcı değerleri daha güçlü bir şekilde desteklediği zamanlarla örtüştüğünü fark ettik. Bu durum, artan kaygının, insanları bağlayıcı değerlerle desteklenen grup normları ve geleneklerinde rahatlık aramaya yöneltebileceğini düşündürüyor.

Bu bulgular, toplumun farklı alanlarında önemli etkiler yaratabilir. Ahlaki değerlerdeki mevsimsel dalgalanmaların sonuçların şu şekilde sıralayabiliriz:

• Seçimler: Ahlaki değerlerdeki dalgalanmalar, siyasi görüş ve davranışları etkileyebilir. Bu da seçimlerin zamanlamasının sonuçlar üzerinde belirleyici olabileceğini gösteriyor. Örneğin, ilkbahar ve sonbaharda düzenlenen seçimlerde, seçmenlerin grup normlarına daha sıkı bağlı olduğu bir dönemle karşılaşılabilir.
• Hukukî Kararlar: Davaların ve hukuki kararların zamanlaması ahlaki değerlerdeki mevsimsel değişimlerden etkilenebilir. Özellikle bağlayıcı değerlere daha fazla önem verilen dönemlerde, suçlulara ve toplumsal normları ihlal edenlere karşı daha sert yaptırımlar uygulanabilir.
• Sağlık Müdahaleleri: COVID-19 gibi salgınlar sırasında, sosyal mesafe kurallarına uyma ve aşı olma gibi konulardaki halk davranışları, insanların ahlaki değerlerinden etkilenmiştir. Bu değerlerin mevsimlere göre değiştiğini bilmek, daha etkili sağlık kampanyalarının düzenlenmesine yardımcı olabilir.
• Gruplar Arası Önyargı: Ahlaki değerlerdeki mevsimsel değişimler insanların, gruplarında yer almayan veya grup normlarına uymayan bireylere karşı bakışını da etkileyebilir.

Araştırma ekibi sonraki çalışmalarda, kaygı ile ahlaki değerler arasındaki bağlantıları daha derinlemesine incelemeyi ve bu mevsimsel kalıpların önyargılar ile hukuki yargılar üzerindeki etkisini araştırmayı planlıyor.