Antibiyotik Direncini Yenecek Bir Silah Geliştirilmiş Olabilir!

Kanada'nın Nova Scotia topraklarında yaşayan bir mantar, ciddi bir küresel tehdit olarak görülen ve her yıl on binlerce insanı öldüren ilaca karşı dirençli mikroplarla olan savaşta yeni bir umut olabilir. McMaster Üniversitesi tarafından yürütülen bir dizi araştırma sonucunda, Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından küresel halk sağlığına ciddi bir tehdit olarak görülen antibiyotik dirençli genlerin en tehlikelilerinden NDM-1 (ya da New Delhi Metallo-beta-Laktamaz-1) etkisiz hale getirebilen mantar kaynaklı bir molekül (AMA molekülü) keşfedildi. McMaster Üniversitesi direktörü Gerry Wright NDM-1'i şöyle açıklıyor:

Bir numaralı halk düşmanı. Birdenbire ortaya çıktı ve her yere yayıldı. Bunun sonucunda raflardaki ciddi enfeksiyonları tedavi etmede kullanılan son antibiyotik kaynağımızı öldürdü. Kısaca açıklarsak bu molekül NDM-1'i devre dışı bırakarak antibiyotiklerin işini yapmasını sağlıyor.

Mantar kaynaklı molekülün sırlarını keşfetmek son derece önemli çünkü carbapenem antibiyotiklerini (penisilin benzeri bir ilaç sınıfı) etkisiz hale getiren ilaca dirençli patojenleri tespit etme ve engelleme yollarını açabilir.

Doğanın direnç bilmecesine cevap aramak, bilim insanlarını onlarca yıldır zorlayan yeni antibiyotik bulma araştırmalarından çok daha umut verici duruyor. 1980'lerden bu yana yeni bir antibiyotik sınıfı keşfedilmedi ve bu doktorların elinde yaşamı tehdit eden enfeksiyonlarla mücadele etmek için ellerinde az sayıda silah kalmasına sebep oluyor. Wright açıklamalarına şöyle devam ediyor: 

Elimizdeki, kalan son antibiyotik kaynağımızı hedef almasının yanı sıra her türlü zorlu hastalığa sebep olabilecek ve halihazırda bir çok ilaca dirençli organizmalar tarafından taşınan bir şey. Kliniklerin yanı sıra doğal çevrede de bulunuyor (Güney Asya'nın kirli sularında -ki bu dünyaya yayılmasına sebep oldu-). Bizim düşüncemiz, eğer NDM-1'i bloke edebilen bir molekül bulabilirsek bu antibiyotiklerin tekrar işler hale geleceği yönünde.

Wright ve McMaster, British Colombia ve Cardiff üniversitelerinden gelen takımı NDM-1 genini zararsız E.coli bakterisiyle biraraya getirip ardından NDM-1'i durdurma kabiliyetine sahip bir moleküle maruz bırakarak onu temizleyebilmek için karmaşık bir izleme metodu geliştirdi.

NDM-1 gelişmek için çinkoya ihtiyaç duyuyor ancak çinkoyu insanlara zararlı olmayacak şekilde uzaklaştırmak bu görevi doğal olarak ve zararsız bir şekilde yaptığı görülen mantarsal molekülün keşfine kadar zor bir görevdi. Bilim insanları daha sonra antibiyotik direnci semptomlarını gösteren NDM-1 bakteri bulaştırılmış fareleri test ettiler. AMA molekülü ve carbapenem antibiyotiklerinin beraber enjekte edildiği farelerin hayatta kaldığı görülürken sadece antibiyotik/sadece AMA molekülü verilen farelerin hayatta kalamadığı gözlemlendi. Wright şöyle söylüyor:

Bu zorlu bir problemin sadece bir kısmını çözecek. AMA carbapenem antibiyotiklerinin etkinliğini kurtarıyor; yani elimizde hiç antibiyotik kalmamışken biraz antibiyotik olacak. Bu küresel bir probleme Kanada çıkışlı bir çözüm.

Micheal G. DeGroove Üniversitesi Tıp Fakültesi dekanı Dr. John Kelton şöyle ekliyor: 

Antibiyotik direnci sağlık araştırmacıları için bugünün en acil ve zorlayıcı mücadelelerinden biri olabilir. Antibiyotik direncinin oluşturduğu tehdidi göz önünde bulundurursak bu araştırma bu probleme tamamen yeni bir yaklaşım edinmemizi sağlayarak bizlere umut veriyor.

Kanada Sağlık Araştırmaları Enstitüleri (Canadian Institutes of Health Research [CIHR]) Enfeksiyon ve Bağışıklık Birimi Bilimsel Direktörü Dr. Marc Ouellette de şunları söylüyor: 

Antibiyotik direnci Kanada'nın ve Dünya'nın en önemli sağlık sorunlarından biri ve CIHR için öncelikli bir araştırma konumunda. Antibiyotik direncini yenmek için Kanadalı araştırmacıların yenilikçi çözümler bulduğunu göermek heyecan verici.

Araştırma sonuçları Haziran 2014 tarihli Nature dergisinde yayımlandı.

Teşekkür: Bu yazıyı çeviren Gizem Şentürk'e teşekkür ederiz.