Antarktika Tarımı: En Soğuk ve Kurak Kıtada 100 Yıldır Araştırılan Tarım Yöntemleri, Uzun Süreli Uzay Görevlerinde İnsanlara Nasıl Yardım Edebilir?
Uzayda Sebze Yetiştirmek İstiyorsak, İşe Antarktika'dan Başlamalıyız!
Popular Science
- Çeviri
- Astrobiyoloji
- Tarımcılık
Dünya dışı yerleşimlerde insan varlığını uzun vadede sürdürme amacıyla ortaya konan çabalar içerisinde, insanların nasıl besleneceği önemli bir yer tutmaktadır. 2022 yılında bir grup bilim insanı, Apollo Ay Görevi'nde Ay'dan toplanan toprak üzerinde bitki yetiştirmeyi başardıklarını açıkladılar.[1] Fakat aslında bu, bilim insanlarının, yaşama uygun olmayan topraklarda ilk bitki yetiştirme girişimi değildi.
Texas Tech Üniversitesi'nde bir Antarktik bilim tarihçisi olan Daniella McCahey, bitkilerin ve gıda ürünlerinin dünyanın uzak güney bölgelerinde nasıl yetiştirileceğinin 120 yıldan fazla süredir devam eden, aktif bir araştırma alanı olduğunu söylüyor. Bu çabalar, aşırı koşullarda oluşacak zorlukları anlamamıza yardım ederek, kısıtlı fakat başarılı Antarktika bitki yetiştiriciliğine ışık tutmuş oldu. Özellikle 1960'lardan sonra bilim insanları bu araştırmalara, uzayda insan yerleşimlerine basamak teşkil etmesi bakımından önem vermeye başladılar.
Antarktika'da Bitki Yetiştirmek
Antarktika'da bitki yetiştirmekle ilgili ilk çabalar, öncelikle kaşifleri beslenme kaynakları sağlamaya odaklanmış durumdadır.
1902 senesinde, İngiliz fizikçi ve botanist Reginald Koettlitz, Antarktik toprakta bitki yetiştiren ilk kişi olmuştur. McMurdo Boğazı'ndan bir miktar toprak toplayıp, keşif gemisinin çatı penceresi altında bu topraklarla doldurduğu kutularda hardal ve tere yetiştirmiştir. Mahsul, kaşiflere pek hora geçmiştir. Koettlitz, C vitamini eksikliğine bağlı iskorbüt hastalığına karşı tüm ekibin semptomlarını hafifletmesine yetecek kadar yeşillik üretti. Bu erken deney, Antarktika toprağının verimli olabileceğini ve kutup keşifleri sırasında taze yiyeceklerin besinsel avantajlarını göstermiş oldu.
Doğrudan Antarktika'da bitki yetiştirmeye dair ilk denemeler ise daha az başarılı olmuştur. 1904'te, İskoç botanist Robert Rudmose-Brown, soğuğa dayanıklı bazı tohumları, yetişip yetişmeyeceklerini denemek için, küçük ve soğuk Laurie Adası'na gönderdi. Bütün tohumların filizlenme süreci başarısızlıkla sonuçlanırken, Rudmose-Brown bu durumu hem çevresel koşullara hem de büyümelerine yardımcı olacak bir biyoloğun yokluğuna dayandırmıştır.[2]
Antarktika'da yerel olmayan pek çok bitkinin yetişmesi için çeşitli denemeler olmuşsa da bitkiler genelde uzun süre hayatta kalamadılar.[3] Toprağın kendisi bitki yaşamına elverişli olsa da çevrenin sertliği bitki yetiştirmek için elverişli olmamıştır.
Modern Teknikler ve Duygusal Faydalar
1940'larla birlikte pek çok ulus, Antarktika'da uzun vadeli araştırma istasyonlarını kurmaya başladılar. Dışarıda bitki yetiştirmek imkansızken, bu istasyonlarda yaşayan bazı insanlar hem gıda olması hem de duygusal rahatlama için sera yapma işini üstlendiler.[4] Fakat kısa zamanda Antarktika toprağının hardal ve tere dışındaki bitkileri yetiştirmek için çok fakir olduğunu ve tohumların bir iki yıl içerisinde üretkenliklerini de yitirdiklerini fark ettiler. 1960’lardan başlamak üzere insanlar, bitki köklerinin kimyasal olarak zenginleştirilmiş su içerisinde olduğu, doğal ve yapak ışık kombinasyonuna maruz bırakılarak uygulanan topraksız sulu yönteme geçmeye başladılar.
Seralarda bu yöntem kullanıldığında, bitki yetiştirme tesislerinde bitkiler yetişirken Antarktika’nın çevresel koşulları tamamen devre dışı kalıyor, bunun yerine insanlar bitkiler için yapay koşullar oluşturmuş oluyordu.
2015 yılı itibariyle, Antarktika’da en az 43 farklı tesiste araştırmacılar farklı zaman aralıklarında bitki yetiştirmektedir. Bu tesisler bilimsel deneyler için faydalı olurken, pek çok Antarktika sakini de kışın taze sebze yiyebilmelerinin dışında bu tesisleri psikolojik sağlıkları için de önemli ayrıcalıklar olarak kabul ediyorlar. Bir araştırmacının dediği gibi:[5]
Antarktika kışında özlenen: sıcak, parlak ve yeşil yaşam dolu bir ortam…
Uzayın Bir Kopyası Olarak Antarktika
20. asrın ortalarında Antarktika'da kalıcı insan yerleşimi artarken, insanlık, başta Ay olmak üzere uzaya da yönelmiş bulunuyordu. 1960'lardan başlamak üzere, NASA gibi organizasyonlarda çalışan insanlar, vahşi, aşırı ve insanlığın yabancısı olan Antarktika'yı, bitki yetiştirmek de dahil olmak üzere uzay teknolojilerinin test edilebileceği, ideal bir uzay kopyası olarak düşünmeye başladılar.[6], [7] Bu ilgi 20. asrın sonlarına kadar sürerken, 2000'lere gelindiğinde bazı Antarktika tarımsal araştırmalarının birincil hedefi doğrudan uzay haline geldi.
2004 yılında, Ulusal Bilim Vakfı ve Arizona Üniversitesi Kontrollü Çevre Tarım Merkezi, Güney Kutbu Gıda Büyüme Odası'nı inşa etmek için iş birliği yaptı. Proje, maksimum bitki üretimini minimum alanda yapmak anlamına gelen "Kontrollü Çevre Tarımı" fikrini test etmek için tasarlandı. Projenin mimarlarına göre, tesis, Ay üssünü çok iyi bir şekilde taklit ediyor ve "gıda üretimi uzay yerleşimlerine taşındığında ortaya çıkacak bazı sorunlar için Dünya'da bir simülasyon" sağlıyordu. Bu tesis, Güney Kutbu İstasyonuna ek gıda sağlamaya devam etmektedir.
Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.
KreosusKreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.
Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.
PatreonPatreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.
Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.
YouTubeYouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.
Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.
Diğer PlatformlarBu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.
Giriş yapmayı unutmayın!Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza üye girişi yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.
Güney Kutbu Gıda Büyüme Odası'nı inşa etmesiyle birlikte Arizona Üniversitesi, benzer bir prototip Ay serası inşa etmek için NASA ile iş birliği yapmıştır.
Uzayda Bitki Yetiştirmek
20. asrın sonlarından itibaren insanların uzayda daha fazla vakit geçirmeye başlamasıyla astronotlar, Antarktika’daki bitki yetiştiriciliğinin yüz senelik tarihinden elde edilen dersleri hayata geçirmeye başladılar.
2014 yılında NASA astronotları, mikro yerçekiminde bitki büyümesini incelemek için Uluslararası Uzay İstasyonu'na Sebze Üretim Sistemi'ni kurdu. Ertesi yıl, bazılarını balzamik sirkeyle yedikleri küçük bir marul hasadı yaptılar.[8] Tıpkı Antarktika’daki bilim insanlarının uzun yıllardır iddia ettiği gibi NASA, taze ürünlerin besinsel ve psikolojik değerinin "uzayda uzun süreli görevlere karşı bir çözüm" olduğunu iddia etmektedir.
Antarktika'daki araştırmalar bugün uzay için önemli bir rol oynamaktadır. 2018 yılında Almanya, bitki yetiştirme teknolojileri ve bunların yarı kapalı sistemlerle uzayda uygulanmasına odaklanan EDEN ISS adlı bir proje başlattı. Bitkiler kimyasallarla zenginleştirilmiş suyun bitki köklerine spreylenmesi yöntemiyle havada yetişmektedir. İlk sene EDEN ISS, altı kişilik bir ekibin diyetinin üçte birini karşılayabilecek hale gelmeyi başarmıştır.[9]
Antarktik tarihindeki gibi mesele, insan yerleşiminin muhtemel olduğu Ay ya da Mars'ta nasıl bitki yetiştirilebileceğidir. İnsanlar sonunda üretime elverişsiz olan Antarktika’da bitki yetiştirme çabalarından vazgeçerek, bunu yapmak için yapay teknolojilere ve mekanlara yönelmiştir. Fakat bir yüzyıldan fazla bir süre boyunca yapılan denemelere ve en modern tekniklerin kullanılmasına rağmen Antarktika'da yetişen yiyecekler hiçbir zaman çok sayıda insanı çok uzun süre besleyecek noktalara gelememiştir. İnsanları Ay'a ya da Mars'a göndermeden evvel, bir yerleşkenin Dünya'nın donmuş güney ovalarında, kendi başına hayatta kalabileceğini kanıtlayacak hale getirmek akıllıca olacaktır.
Evrim Ağacı'nda tek bir hedefimiz var: Bilimsel gerçekleri en doğru, tarafsız ve kolay anlaşılır şekilde Türkiye'ye ulaştırmak. Ancak tahmin edebileceğiniz Türkiye'de bilim anlatmak hiç kolay bir iş değil; hele ki bir yandan ekonomik bir hayatta kalma mücadelesi verirken...
O nedenle sizin desteklerinize ihtiyacımız var. Eğer yazılarımızı okuyanların %1'i bize bütçesinin elverdiği kadar destek olmayı seçseydi, bir daha tek bir reklam göstermeden Evrim Ağacı'nın bütün bilim iletişimi faaliyetlerini sürdürebilirdik. Bir düşünün: sadece %1'i...
O %1'i inşa etmemize yardım eder misiniz? Evrim Ağacı Premium üyesi olarak, ekibimizin size ve Türkiye'ye bilimi daha etkili ve profesyonel bir şekilde ulaştırmamızı mümkün kılmış olacaksınız. Ayrıca size olan minnetimizin bir ifadesi olarak, çok sayıda ayrıcalığa erişim sağlayacaksınız.
Makalelerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu makalemizle ilgili merak ettiğin bir şey mi var? Buraya tıklayarak sorabilirsin.
Soru & Cevap Platformuna Git-
3
-
1
-
1
-
1
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
- Çeviri Kaynağı: Popular Science | Arşiv Bağlantısı
- ^ A. Paul, et al. (2022). Plants Grown In Apollo Lunar Regolith Present Stress-Associated Transcriptomes That Inform Prospects For Lunar Exploration. Communications Biology, sf: 1-9. doi: 10.1038/s42003-022-03334-8. | Arşiv Bağlantısı
- ^ R. N. R. B.. (1928). Problems Of Polar Research: A Series Of Papers By Thirty-One Authors (2) The Geography Of The Polar Regions. Nature, sf: 837-838. doi: 10.1038/122837a0. | Arşiv Bağlantısı
- ^ R. I. L. Smith. (1996). Introduced Plants In Antarctica: Potential Impacts And Conservation Issues. Biological Conservation, sf: 135-146. doi: 10.1016/0006-3207(95)00099-2. | Arşiv Bağlantısı
- ^ M. T. Bamsey, et al. (2015). Review Of Antarctic Greenhouses And Plant Production Facilities: A Historical Account Of Food Plants On The Ice. 45th International Conference on Environmental Systems. | Arşiv Bağlantısı
- ^ SpringerLink. From Antarctica To Outer Space. Alındığı Yer: SpringerLink doi: 10.1007/978-1-4612-3012-0. | Arşiv Bağlantısı
- ^ S. J. Pyne. (2007). The Extraterrestrial Earth: Antarctica As Analogue For Space Exploration. Space Policy, sf: 147-149. doi: 10.1016/j.spacepol.2007.06.006. | Arşiv Bağlantısı
- ^ G. D. Q. Robin. (2021). Antarctica: Research In The Antarctic . A Symposium, Dallas, Texas, Dec. 1968. Louis O. Quam And Horace D. Porter, Eds. American Association For The Advancement Of Science, Washington, D.c., 1971. Xvi, 768 Pp., Illus., + Loose Map. $24.95; Members' Cash Orders, $19.95. Aaas Publication No. 93.. American Association for the Advancement of Science (AAAS), sf: 1316-1317. doi: 10.1126/science.174.4016.1316. | Arşiv Bağlantısı
- ^ G. Brumfiel. This Salad Is Outta This World: Astronauts Eat Greens Grown In Space. (10 Ağustos 2015). Alındığı Yer: NPR.org | Arşiv Bağlantısı
- ^ EDEN ISS. Eden Iss Project Presents Results Of A New Greenhouse Concept For Future Space Missions. (23 Ağustos 2019). Alındığı Yer: EDEN ISS | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 22/02/2025 16:23:41 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/11818
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
This work is an exact translation of the article originally published in Popular Science. Evrim Ağacı is a popular science organization which seeks to increase scientific awareness and knowledge in Turkey, and this translation is a part of those efforts. If you are the author/owner of this article and if you choose it to be taken down, please contact us and we will immediately remove your content. Thank you for your cooperation and understanding.
