Bu tarz durumlarda en doğru davranış tarafsız kaynaklardan bakmaktır örneğin osmanlı-rus savaşını iki taraf da işine geldiği gibi anlatır ama o dönemin başka bir ülkesinin kayıtlarında bu olay genel olarak tarafsız işlenir
Bu tarz durumlarda en doğru davranış tarafsız kaynaklardan bakmaktır örneğin osmanlı-rus savaşını iki taraf da işine geldiği gibi anlatır ama o dönemin başka bir ülkesinin kayıtlarında bu olay genel olarak tarafsız işlenir
Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerine ait belge arşivleri, günümüzde bütün araştırmacıların ön araştırma yapmalarına olanak verecek şekilde internet ortamına da aktarılmıştır. Birileri "Osmanlı Arşivi'nde filanca belgede şöyle yazıyor" dediği zaman, en azından böyle bir belge olup olmadığına dair yüzeysel taramalar yapabilmeniz mümkündür. Devlet Arşivleri sitesine (aşağıda adresi var) üye olup çeşitli taramalar yaparak bazı bilgilere ulaşmanız mümkündür. Bu arşivde olanlar dışında da "belge" niteliği taşıyan birçok yazılı-basılı kaynak, farklı platformlarda ya da kütüphanelerde bulunmaktadır. Bunlara ulaşmak, yine çok zor olmamakla birlikte, her alanda olduğu gibi bu alanda da "kesinlikle emin olmak" istiyorsanız, dil öğrenmeniz gerekmektedir. O belgede gerçekten söylendiği gibi bir yazı var mı, yok mu, hiçbir şüpheye yer vermeden emin olmanın tek yolu o belgedeki yazıları (örneğin Osmanlıca) okuyabilecek donanımı edinmektir. Aksi halde samimi ve bilgili olduğunu düşündüğünüz başka insanlara güvenmek de bir seçenektir.
Alanda faaliyet gösteren araştırmacılar genellikle, karşılaştıkları iddiaları, bilgileri sözünü ettiğim yöntemlerle kontrol ederler.
Yaşadığımız coğrafyanın ~700 yıllık geçmişinde Osmanlı egemenliği söz konusu olduğu için "Tarihi belge" kavramını bu çerçevede ele almayı sürdürüyorum:
Bazı Osmanlı kaynak türleri şöyledir:
Bu tür kaynakların, eserlerin, belgelerin fiziksel olarak taklit/uydurma olup olmadığı konusu ise biraz daha başka bir konudur; o konuda devreye, kağıdı ve mürekkebi analiz edecek olan kimya bilimi, yazının karakterini, kıvrımlarını üslup uyumu açısından inceleyecek olan epigrafi, paleografi gibi uzmanlık alanları girer. (Ekstrem durumlar olarak çok kaliteli ve uygun taklitlerin ayırt edilememesi mümkündür.)
Son söz olarak belirtmem gerekir ki "tarihi belge" denilince akla "üzeri yazılı kağıt"lardan başka birçok şey de gelmelidir: Örneğin Mezopotamya'nın, Ugarit'lilerin kil tabletleri de, Mısırlılar'ın hiyeroglifleri de, Romalılar'ın, Selçuklular'ın çeşitli binalara aplike ettikleri taş kitabeleri (yazıtları) de "tarihi belge"dir ve "gerçek"liklerini değil ama, içerik doğruluklarını sınamak için, diğer yanıtta da belirtildiği gibi "karşılaştırma" yöntemine başvurmak önemli ve gereklidir.
Yukarı da arkadaşlarımın söylediklerine ek olarak: Tarihi belgelerin gerçekliğini en basit yöntemle kullanılan kağıt türüne, yazı stiline, kelime kalıplarına, eğer varsa yazının altında basılan mühre bakarak anlayabiliriz. Ancak bunu herkesin yapabilmesi çok olanaklı durmuyor. Çünkü orjinal belge ile neredeyse birebir aynı metinler üretilebiliyor. Bu yüzden alanında uzman belirli bir otorite sahibi kişilerden destek almak gerekiyor.
Öncelikle gösterilen kaynağın resmi belge olup olmadığını devlet arşivlerinden bakarak öğrenebilirsiniz .
eğer kast ettiğiniz gösterilen kaynakların bir birleriyle uyuşmaması durumuysa bu durumda genelde üçüncü ve dördüncü bir kaynağa baş vurulur ve bu durumda hangi kaynağın doğru olduğu ve olabileceği anlaşılır .Kaynaktan kastım illa bir belge olmak zorunda değil bir hatıra bir gezi yazısı da olabilir kaynakların doğruluğuna genelde o olaya hakkında tüm ÇAĞDAŞ kaynaklar incelenerek karar verilir.
Belgelerde tarihi kaynaklardır bu durumda ilk olarak o olay hakkındaki tüm belgeleri incelemelisiniz ona göre karar verebileceğinizi düşünüyorum.
Bir şey daha belirtmek isterim yakın tarih konusunda genelde Nutuk kaynak olarak kullanılır ama şu da unutulmamalıdır ki tarihi açıdan Nutukta sıradan bir tarihi kaynaktır kesinlikle tenkit edilmeli ve asla tenkit edilmeden doğru kabul edilmemelidir
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.