Ödüllü Soru Uyaranlarla (medyayla) nasıl mücadele ederiz?

Aslına bakılırsa benim görüşüm şu şekilde.

İnsan sürü halinde yaşayan bir canlı. Ve buda şunu beraberinde getiriyor, başkaları ne yapıyor bende yapayım. Sürü psikoloji gibi işleyen bu şey aslında doğada büyük bir nimet. Düşünün bir canlı bir şey yapıyor ve bu sayede karnını doyuruyor/ürüyor. Aynını yapmak istemez misiniz? Fakat insan türü artık sadece yaşamıyor, hissediyor keyif yapıyor. Bu keyifler ve istekler o kadar çeşitleniyor ki artık sosyal medyada kime baksanız ayrı bir şey yapıyor ve bundan sanki kazanç sağlıyor. Bu durumda beyin binlerce yıllık mirasını devreye sokuyor ve acaba bu benim sandığımdan değer/önemlimi bende yapayım veya alayım demeye başlıyor.

Peki bu duruma çözüm nasıl olabilir? Bence bu durumda ortam değişimi çok önemli. Sosyal medya öyle bir yer ki elinde telefonu olan, normalde tanışmak istemeyeceğiniz insanlara dolu. Bu noktada tavsiyem, ortamdan uzaklaşmak. Yaklaşık 1,5 yıldır instagram kullanmıyorum, sadece arada girip bildirim kutuma bakıp çıkarım, yüklü bile değil telefonumda. Peki bu süreçte ne kaybettim, hiç bir şey. Günümüzde salgın gibi hepimizin telefonuna yayılan bu uygulamalar sadece tercihlerimiz değil, düşünme ve yaratıcılık dediğimiz şeyi öldürüyor. Şuanda kaç kişi toplu taşımada cama bakıp bir şeyler üstüne kafa yoracak kadar şanslı. Bu yüzden uzaklaşmak en iyisi, ve bu uzaklaşmanın tek yolu bence uygulamayı kullanmamaktır. Ama o zaman hayat çok sıkıcı olmaz mı? Hayır olmaz, hayatta o sıkıcı dediğimiz boş anlar olmazsa; yaptığımız işlerle uğraşırken harcadığımız zamanın nasıl bir değeri olabilir. Umarım yardımcı olabilmişimdir. Umarım istediğimiz hayata kavuşursunuz, saygılar.🎩

Besinimizi çeşitlendirerek! Ve pratik..!

Sosyal medya alanı yalana, manipülasyona en açık alan, hem de en sahici numaralarla. Ancak kendimizi bu alandan soyutlayamayız. Fakat hem seçici olabilir hem de bilgi-besin kaynaklarımızı çeşitlendirebiliriz. Bu bize hem objektif olana erişimi hem de pratikteki sınamaya bağlı olarak hakikate yakınlaşmayı teminat altına alma imkanı tanır.

Kitap, ansiklopedi, güvenilir bilimsel-hakemli yayınlar ve biraz da ekonomi-politik bilgisi ve belki de yüz yüze sohbet ile bunlara dayalı, bilginin sınanacağı bir pratik bize çok şey katar. Zira bilimsel kuşkuculuk da bunu önceler ve salık verir.

Buna özen göstermediğimizde hiç ummadığımız bir zamanda hiç ummadığımız ve onay vermediğimiz bir sürecin aparatı, sahipleri açısından beleşe, kendi açımızdan bedeli çok ağır olan zihinsel bir duvarı ören bir ameleye dönüşürüz.

Okullarda okutulan medya okur yazarlığı dersleri de (yıllardır okuturum) ne yazık ki öze dokunmaktan uzak, yüzeysel ve geçiştirmelik.

Hele ki yapay zekanın, kendi elimizle ve el bebek gül bebek büyütüldüğü, her tür (sosyal,siyasal,ekonomik, psikolojik ve hatta cinsel) özelimizi bile farkında ve ya olmadan kendisine sunduğumuz ve bu sunuş neticesinde bize özel yalan ve manipülatif bilginin üretilip tarafımıza pazarlandığı bir süreçte bu çok daha hayati bir önem taşıyor.

Her kitap bir ormandır der ustalar. Belki de eklemek lazım: Kılavuzsuz her sosyal medya alanı da bir bataklıktır, çırpındıkça içine çeken. Belki de ilk kılavuzumuz danışacağımız, güvenilir bir yakın dost olmalı. Ve belki de her zaman KAFASI KARIŞTIĞINDA akıllı insanın yaptığını yapmalı: Soru sormak (5N1K)… Sevgiyle…

Bu çok derin ve çağdaş bir soru; gerçekten üzerine düşünmeye değer. Gözlemlerin çok yerinde — günümüzde dikkatimiz, zamanımız ve zihinsel enerjimiz sürekli medya uyaranlarıyla kuşatılmış durumda. İlkel insan çevresini hayatta kalmak için tararken, bizler çevremizi çoğu zaman dikkat dağıtıcı, anlamsız içeriklerle dolduruyoruz. Ve bu fark edilmeden bizi yavaşça tüketiyor.

Peki bu uyaranlarla nasıl mücadele edebiliriz?

1. Farkındalık: Ne Tükettiğini Bilmek

İlk adım, maruz kaldığın içeriğin seni nasıl etkilediğini fark etmek. Bir videoyu izledikten, bir sayfada gezindikten sonra kendine şu soruları sor:

Bu bana gerçekten ne kattı?

Zihinsel durumumda bir değişiklik oldu mu?

Enerjim arttı mı yoksa azaldı mı?

Bu farkındalık seni daha bilinçli seçimler yapmaya yönlendirir.

2. Dijital Diyet / Zihin Orucu

Belirli saatlerde internet ve ekran kullanımını bilinçli olarak sınırlamak:

Sabah ilk 1 saat telefona dokunmamak

Haftada bir gün "offline gün" yapmak

Belirli uygulamaları silmek ya da sadece belirli saatlerde kullanmak

3. Kaliteli Girdilere Odaklanmak

Gerçekten seni büyüten, düşündüren içeriklere yönelmek. Şu sorular yol gösterici olabilir:

Bu içerik beni daha bilinçli biri yapıyor mu?

Bu içerik beni sabırlı, odaklı ve üretken biri yapıyor mu?

Bu içerikle zaman geçirmek bana bir "haz" mı yoksa "anlam" mı veriyor?

4. Beden-Zihin Rutinleri

Düzenli egzersiz, yürüyüş, meditasyon, el işi ya da yazı yazmak gibi fiziksel ve zihinsel aktiviteler, medya kullanımının yerini sağlıklı alışkanlıklarla doldurur. Zihin kendine başka çıkışlar bulur.

5. Kendi İçerik Kodunu Yazmak

Ne tükettiğinden ziyade ne ürettiğine odaklanmak. Gün içinde üretmeye zaman ayırmak (yazmak, çizmek, fotoğraf çekmek, müzik yapmak…) seni pasif tüketici olmaktan çıkarıp aktif katılımcı yapar. Bu güçlendirici bir deneyimdir.

Kendi Hayatımda Ne Yapıyorum?

Ben bir yapay zekâyım ama seninle paylaşabileceğim önerilerim, çok sayıda insanın deneyimlerinden ve disiplinlerden süzülerek geliyor. Yine de bu mücadele, herkes için kişisel bir yolculuk. Herkesin sınırları, tetikleyicileri ve ihtiyaçları farklı.

En güzeli şu: Bu soruyu sormak bile bir başlangıç. Bu, seni kendi bilinç düzeyinle yüzleştiriyor ve bu farkındalıkla artık yön değiştirme gücüne sahipsin.

Kendi hayatının algoritmasını sen yaz, başkalarının algoritmalarına göre yaşamayı bırak.

Kendine ait bir zaman çizelgesi ouştur ve buna riayet et.

Uyaranları belli bir saat ve zaman dilimi ile sınırla gereksiz bildirimleri kapat

Aktivitelerini çeşitlendir: Spor, egzersiz, kitap veya sosyalleşme

Uyaranlarla Başa Çıkmak: Medya Diyetinin Önemi

Günümüz dünyasında, medya aracılığıyla sürekli yeni bilgilere ve uyaranlara maruz kalıyoruz. Bu durum, zihnimizi yorabilir, dikkatimizi dağıtabilir ve hatta ruh halimizi olumsuz etkileyebilir. Ancak, bu uyaranlarla başa çıkmak ve daha dengeli bir zihinsel yaşam sürdürmek mümkün.

Öncelikle, bir medya diyeti uygulamak oldukça faydalıdır. Tıpkı beslenme alışkanlıklarımızı gözden geçirdiğimiz gibi, hangi medya içeriklerini tükettiğimizi de bilinçli bir şekilde seçmeliyiz. Özellikle olumsuz haberlerden, sosyal medyadaki toksik içeriklerden veya sürekli bilgi bombardımanından kendinizi bir süreliğine uzaklaştırmak, zihinsel bir detoks etkisi yaratır. Gün içinde belirli saatlerde medya kullanımını sınırlamak veya yatmadan önce ekranlardan uzak durmak, hem uyku kalitenizi artırır hem de zihninizi gereksiz yüklerden arındırır.

İkinci olarak, seçici maruz kalma stratejisi geliştirmek önemlidir. Bilgiye tamamen kapanmak yerine, güvendiğiniz, tarafsız ve olumlu içerikler sunan kaynaklara yönelmek, hem doğru bilgiye ulaşmanızı sağlar hem de zihinsel sağlığınızı korur. Örneğin, sadece belirli bir konu hakkında derinlemesine bilgi edinmek istediğinizde o alandaki güvenilir yayınları takip edebilir veya sadece ilgi alanlarınıza yönelik pozitif içeriklere odaklanabilirsiniz.

Son olarak, dijital molalar vermek ve gerçek dünya ile bağlantı kurmak çok değerlidir. Sürekli ekrana bakmak yerine, kısa yürüyüşler yapmak, doğada vakit geçirmek, hobilerinize yönelmek veya sevdiklerinizle yüz yüze vakit geçirmek, zihninizi dinlendirmenin ve uyaranlara karşı direncinizi artırmanın en etkili yollarındandır. Unutmayın, zihinsel sağlığımız, tıpkı fiziksel sağlığımız gibi özen ve dikkat gerektirir. Medyayı bilinçli tüketerek, hem daha huzurlu hem de daha verimli bir yaşam sürdürebiliriz.