Prematüre Doğum ve Düşük Doğum Ağırlığının Boy Uzunluğuna Etkisi
Prematüre doğum (37. gebelik haftasından önce doğum) ve düşük doğum ağırlığı (2.500 gramın altında doğum) gibi faktörler, bireyin büyüme sürecini ve nihai yetişkin boyunu etkileyebilir. Ancak, genetik faktörler hala en belirleyici unsur olmaya devam etmektedir.
1. Prematüre Doğumun Boy Uzunluğu Üzerindeki Etkisi
Prematüre doğan bebekler genellikle doğumda daha küçük boy ve kiloya sahiptir. Çoğu prematüre bebek, büyüme sürecinde akranlarına yetişebilir, ancak bazıları yetişkinlikte biraz daha kısa kalabilir.
• Erken prematüre doğum (28-32 hafta): Bu gruptaki bebeklerde büyüme geriliği riski daha yüksektir ve yetişkinlikte ortalamadan 1-2 cm kısa olabilirler (Euser et al., 2008).
• Geç prematüre doğum (32-37 hafta): Genellikle büyüme telafi edilir, ancak doğumda ciddi büyüme geriliği olan bebeklerde nihai boyda hafif kısalık olabilir.
Hovi et al. (2007) tarafından yapılan uzun süreli bir çalışmaya göre, erken prematüre doğan bireyler yetişkinlikte tam zamanında doğanlara kıyasla ortalama 2 cm daha kısa olabilir. Bunun nedeni, büyüme sırasında yetersiz beslenme, erken doğumun neden olduğu metabolik farklılıklar ve bazı prematüre bebeklerde görülen büyüme hormonu eksikliği olabilir.
2. Düşük Doğum Ağırlığının Etkisi
Düşük doğum ağırlığı ile dünyaya gelen bebeklerde, intrauterin büyüme geriliği (IUGR) riski yüksektir. Bu bebekler, yaşamlarının ilerleyen dönemlerinde daha kısa boya sahip olma eğilimindedir. Ancak bu, genetik ve çevresel faktörlerle değişebilir.
• Hack et al. (2002) tarafından yapılan bir araştırmada, düşük doğum ağırlığı olan bireylerin yetişkinlikte daha kısa kaldığı tespit edilmiştir.
• Ong et al. (2002), düşük doğum ağırlığına sahip bireylerin ergenlikte bir büyüme atağı geçirerek genetik boylarına ulaşabileceğini, ancak bazı bireylerde bu sürecin tam gerçekleşmediğini belirtmiştir.
Beslenme ve hormon seviyeleri gibi çevresel faktörler, büyüme geriliğini azaltabilir. Büyüme hormonu eksikliği olan bireylerde, tıbbi tedaviler ile büyüme desteklenebilir (Clayton et al., 2007).
3. Genetik Faktörlerin Rolü
Genetik, boy uzunluğunu belirleyen en önemli faktördür. Yapılan araştırmalar, boy uzunluğunun %70-80 oranında genetik faktörlere bağlı olduğunu göstermektedir (Silventoinen et al., 2003).
Ebeveynlerin boyu uzun ise:
• Prematüre veya düşük doğum ağırlıklı olsan bile genetik boy potansiyeline ulaşma ihtimalin yüksektir.
• Ancak erken çocukluk döneminde ciddi bir büyüme geriliği yaşandıysa, genetik boy potansiyelinin altında kalınabilir.
Sonuç ve Öneriler
• Prematüre doğan çocuklar büyüme atağı yaşayarak akranlarını yakalayabilir, ancak bazıları yetişkinlikte ortalamadan biraz daha kısa olabilir.
• Düşük doğum ağırlığı ile doğan bireylerde, özellikle ergenlik döneminde beslenme ve büyüme hormonu seviyesi kritik öneme sahiptir.
• Genetik faktörler en belirleyici unsur olsa da, çevresel faktörler (beslenme, uyku, fiziksel aktivite, sağlık durumu) büyümeyi büyük ölçüde etkileyebilir.
• Boy uzunluğu konusunda endişesi olan bireyler, bir endokrinolog veya pediatri uzmanı ile büyüme eğrilerini takip edebilir.
Kaynakça
1. Clayton, P. E., Cianfarani, S., Czernichow, P., Johannsson, G., Rapaport, R., & Rogol, A. (2007). Management of the child born small for gestational age through adulthood: A consensus statement of the International Societies of Pediatric Endocrinology and the Growth Hormone Research Society. The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism, 92(3), 804-810.
2. Euser, A. M., de Wit, C. C., Finken, M. J., Rijken, M., & Wit, J. M. (2008). Growth of preterm born children. Hormone Research in Paediatrics, 70(6), 319-328.
3. Hack, M., Flannery, D. J., Schluchter, M., Cartar, L., Borawski, E., & Klein, N. (2002). Outcomes in young adulthood for very-low-birth-weight infants. New England Journal of Medicine, 346(3), 149-157.
4. Hovi, P., Andersson, S., Eriksson, J. G., Järvenpää, A. L., Strang-Karlsson, S., Mäkitie, O., & Kajantie, E. (2007). Glucose regulation in young adults with very low birth weight. New England Journal of Medicine, 356(20), 2053-2063.
5. Ong, K. K., Ahmed, M. L., Emmett, P. M., Preece, M. A., & Dunger, D. B. (2002). Association between postnatal catch-up growth and obesity in childhood: Prospective cohort study. BMJ, 324(7353), 193-196.
6. Silventoinen, K., Sammalisto, S., Perola, M., Boomsma, D. I., Cornes, B. K., Davis, C., … & Kaprio, J. (2003). Heritability of adult body height: A comparative study of twin cohorts in North America and Europe. American Journal of Human Biology, 15(5), 620-628.
Bu bilgiler bilimsel araştırmalara dayanmaktadır. Eğer boy uzunluğu ile ilgili kişisel bir endişen varsa, bir endokrinoloji uzmanı veya pediatri doktoru ile görüşmek büyüme sürecini daha iyi anlamanı sağlayacaktır.
